„Mjanmar“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
|||
Lína 1:
{{Land|
nafn_á_frummáli = [[Mynd:Myanmar long form.png|235px]]<br />Pyi-daung-zu Myan-ma Naing-ngan-daw |
nafn_í_eignarfalli = Búrma |
fáni = Flag of Myanmar.svg |
skjaldarmerki =State_seal_of_Burma_2008.svg |
kjörorð = óþekkt/ekkert|
staðsetningarkort = Myanmar in its region.svg |
þjóðsöngur = [[Gba Majay Bma]] |
tungumál = [[búrmíska]] |
höfuðborg = [[Naypyidaw]] |
stjórnarfar = [[herforingjastjórn]] |
titill_leiðtoga = leiðtogi meirihluta<br /> [[Forseti]] |
nöfn_leiðtoga = [[Aung San Suu Kyi]] <br />[[Htin Kyaw]]<ref>[http://www.bbc.com/news/world-asia-35808921 Myanmar elects Htin Kyaw as first civilian president in decades]</ref> |
stærðarsæti = 39 |
flatarmál_magn = 1 E11 m²|
flatarmál = 676.578 |
hlutfall_vatns = 3,06% |
fólksfjöldi = 51.400.000 |
mannfjöldaár = 2014 |
mannfjöldasæti = 27 |
íbúar_á_ferkílómetra = 76 |
VLF_ár = |
VLF = 74.530 |
VLF_sæti = 60 |
VLF_á_mann = 1.800 |
VLF_á_mann_sæti = |
staða_ríkis = [[Sjálfstæði]] |
atburðir = frá [[Bretland]]i |
dagsetningar = [[4. janúar]], [[1948]] |
gjaldmiðill = [[kjat]] (MMK) |
tímabelti = [[UTC]]+6:30 |
tld = mm |
símakóði = 95 |
}}
'''Búrma''' eða '''Búrmasambandið''' (stundum kallað '''Mjanmar''' að kröfu stjórnvalda í landinu) er stærsta ríkið á meginlandi [[Suðaustur-Asía|Suðaustur-Asíu]]. Það á [[landamæri]] að [[Alþýðulýðveldið Kína|Alþýðulýðveldinu Kína]] í norðri, [[Laos]] í austri, [[Taíland]]i í suðaustri, [[Bangladess]] í vestri og [[Indland]]i í norðvestri. Það á strönd að [[Andamanhaf]]i í suðri og [[Bengalflói|Bengalflóa]] í vestri. Landinu hefur verið stýrt að meira eða minna leyti af [[herforingjastjórn]] frá árinu [[1962]].
== Saga ==
Á fimmtu öld fyrir Krist var stofnað konungsríki í þorpinu Tagaung en það er staðsett við efri hluta [[Irawadi]]fljótsins, um það bil 160 km norðan núverandi [[Mandalay]]. Þar ríktu fimmtíu konungar af sömu ætt þar til tatarar réðust inn í landið úr norðri og lögðu það undir sig. Þá flúði afkomandi síðasta konungsins suður til [[Sri Khettara]] og stofnaði nýtt konungsríki meðal Pyu-ættbálksins. Á svipuðum tíma kom fólk af þjóðflokki Mon-Kmera (annaðhvort kallað Mon eða Talaing (indverska: Telegana)) frá Indlandi og settist að í óshólmum Irawadi. Þetta fólk flutti með sér [[búddismi|búddatrú]].
Á fyrstu öld fyrir Krist komst konungsríki Pyu undir stjórn Mon. Frændi 27. Pyu-konungsins safnaði saman fólki af Pye ættbálki og leiddi í tólf ára göngu til Pagan, þar sem annað fólk af ættbálki Pyu hafði setzt að. Þar varð til hin fræga Paganhöfðingjaætt en mestur konunga hennar var hinn 42. (Anawrahta)sem ríkti á blómaskeiði ríkisins á 11. öld.
Paganríkið leið undir lok á 13. öld með innrás [[Mongólar|Mongóla]]. Innrás Mongóla og ríkið skiptist upp í lítil furstadæmi. Ríkið var sameinað á ný af höfðingjaætt Ava sem ríkti í Ava (nærri núverandi Mandalay) árin 1364-1555. Höfðingjaætt Toungoo ríkti árin 1486-1752. Þekktastur konunga hennar var Bayinnaung sem ríkti árin 1651-1681. Undir hans stjórn varð Börma að öflugasta og virtasta ríki Suðaustur-Asíu. Árið 1767 kom til styrjaldar við nágrannaríkið [[Tæland]].
Toungoo-ættin missti völdin aftur til Mon höfðingjaættarinnar sem endurreisti ríki sitt í Pegu. Monættin lagði meðal annars undir sig [[Arakan]] (1785) og [[Manipur]] og [[Assan]] (1819). Búrmanir háðu þrjár styrjaldir við [[Bretland|Breta]], 1824-26, 1852 og 1885 sem enduðu með ósigri Búrmana og innlimun landsins í [[breska heimsveldið]]. Bretar fluttu árið 1886 síðasta konung Mon-ættarinnar, Thibaw (1878-1885), til Indlands og gerðu Búrma að indversku héraði.
Búrma fékk eigin stjórnarskrá árið 1937 og var aðskilið frá Indlandi. Fimm árum síðar fóru Bretar brott áður en [[Japan]]ir gerðu innrás í landið. Japanska hernámið stóð fjögur ár. Bretar hröktu Japani á brott 1945 og leiðtogi Búrmanna, Bogyoke Aung San forseti hóf baráttu fyrir sjálfstæði landsins. Hann var myrtur skömmu áður en Búrma lýsti yfir sjálfstæði.
Hinn 2. maí 1962 stýrði Ne Win hershöfðingi valdatöku hersins til að koma í veg fyrir skiptingu ríksins og settist að völdum. Stjórn hans þjóðnýtti alla mikilvægustu atvinnuvegi og leyfði aðeins einn stjórnmálaflokk.
== Tilvísanir ==
<references/>
{{Stubbur|landafræði}}
{{ASEAN}}
{{Asía}}
[[Flokkur:Mjanmar| ]]
| |||