„Hertzsprung-Russell-línuritið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Hertzsprung-Russel StarData.png|thumb|Dæmigert HR-línurit með ljósafli/birtustigi á móti hitastigi/litflokki stjarnanna. Skálínur tákna vaxandi massa sem hlutfall af massa sólu.]]
'''Hertzsprung-Russell-línuritið''', (eða '''HR-línurit)''', er dreifirit sem flokkar [[stjarna|stjörnur]] eftir [[sýndarbirta|sýndarbirtu]], hitastigi, ljósafli og lit. Að öllu jöfnu er ''birtustig„birtustig/ljósafl''ljósafl“ sett á y-ás þess og "hitastig„hitastig/liturlitur“ "á x-áss þess. Grafið kortleggur hverja stjörnu fyrir sig. Á grafinu er áberandi lina sem gengur þvert yfir það. Sú lína kallast "meginröð"„meginröð“ grafsins og eru langflestar stjörnur á þeirri línu, yfir 90%. Á meginröð dvelja stjörnur sem mest á æviskeiði sínu á meðan þær breyta vetni í helíum. [[Sólin]] okkar er á meginröð og kallast G2V-stjarna. HR-línuritið var búið til af Ejnar Hertzsprung og Henry Norris Russell árið ~[[1910]] og breytti miklu hvað varðaði sýn manna á æviskeið stjarna jafnt sem heimsmynd stjarneðlisfræðinnar.
 
Margar gerðir eru af HR-línuritinu. Enn eru ekki til skýrar reglur varðandi staðlað HR-línurit en líkt og áður hefur verið nefnt er viðurkendasti staðallinn að hitastig sé á x-ás þess og ljósafl á y-ás. Einnig eru tengsl á milli massa stjarna og staðsetningu þeirra á HR-línuritinu. Massi stjarna er oft settur upp sem hlutfall af massa sólar með skálínum á grafi.
Einnig eru tengsl á milli massa stjarna og staðsetningu þeirra á HR-línuritinu. Massi stjarna er oft settur upp sem hlutfall af massa sólar með skálínum á grafi.+
 
Nokkrir hópar eru á dreifiritinu. Líkt og sést á mynd eru [[hvítur dvergur|hvítir dvergar]] aðskildir meginröðinni. Þeir hafa sína eigin litrófsflokkun sem nefnist ''WD'' (e. ''white dwarf''). Aðrir hópar eru til dæmis [[risastjarna|risarnir]]. Efst á HR-ritinu eru [[reginrisi|reginrisar]] (e. ''supergiants'') og eftir á þeim koma risar. Til eru gerðir af HR-ritinu sem hafa einnig stað fyrir ''bjarta risa'' og ''undirmálsstjörnur.''
 
{{stubbur|stjörnufræði}}
 
[[Flokkur:Stjörnufræði]]