„2005“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m →Dáin |
|||
Lína 14:
== Atburðir ==
=== Janúar ===
[[File:Huygens descent.ogg|thumb|DISR-gögn frá lendingu ''Huygens'' á Títan.]]
* [[1. janúar]] - Ný [[Tyrknesk líra|líra]] var tekin upp sem
* [[5. janúar]] - Hópur vísindamanna í Palomar-stjörnuathugunarstöðinni uppgötvaði dvergreikistjörnuna [[Eris (dvergreikistjarna)|Eris]].
* [[9. janúar]] - [[Mahmoud Abbas]] var kosinn
* [[
* [[13. janúar]] - Myndir af [[Harry Bretaprins]] klæddum í nasistabúning á grímuballi voru fordæmdar.
* [[14. janúar]] - Geimfarið ''[[Huygens (geimfar)|Huygens]]'' lenti á stærsta tungli Satúrnusar, [[Títan (tungl)|Títan]].
* [[16. janúar]] - [[Adriana Iliescu]] varð elsta kona heims til þess að fæða barn, 66 ára gömul.
* [[21. janúar]] - Heilsíðuauglýsing birtist í The New York Times þar sem hópur Íslendinga bað Íraka afsökunar á því að Ísland skyldi vera á lista yfir hinar svokölluðu
* [[23. janúar]] - [[Viktor Júsjenkó]] tók við embætti sem þriðji forseti [[Úkraína|Úkraínu]].
* [[
* [[30. janúar]] - Fyrstu frjálsu [[Þingkosningar í Írak 2005|þingkosningarnar]] frá [[1958]] voru haldnar í [[Írak]].
=== Febrúar ===
[[Mynd:Ellen_Macarthur_arriving_in_Falmouth_-_geograph.org.uk_-_706962.jpg|thumb|right|Ellen MacArthur siglir í höfn í Falmouth.]]
* [[6. febrúar]] - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin ''[[American Dad!]]'' hóf göngu sína.
* [[7. febrúar]] - [[Ellen MacArthur]] setti met í einmenningssiglingu umhverfis jörðina þegar hún fór yfir markið við [[Ushant]] eftir 71 dags, 14 tíma, 18 mínútna og 33 sekúndna siglingu.
* [[8. febrúar]] - [[Ísrael]] og [[Palestína]] samþykktu
* [[8. febrúar]] - Kortaþjónustan [[Google Maps]] fór í loftið.
* [[9. febrúar]] - 40 manns særðust í sprengjuárás [[Frelsissamtök Baska|Frelsissamtaka Baska]] á ráðstefnuhöll í Madríd.
* [[10. febrúar]] - [[Karl Bretaprins]] tilkynnti
* [[14. febrúar]] - Forsætisráðherra Líbanon, [[Rafik Hariri]] lét lífið ásamt 15 öðrum í [[sjálfsmorðssprengjuárás]] í [[Beirút]].▼
* [[
▲* [[14. febrúar]] - Forsætisráðherra Líbanon, [[Rafik Hariri]] lét lífið ásamt 15 öðrum í
* [[14. febrúar]] - [[YouTube]], vefur þar sem notendur geta deilt myndskeiðum, fór í loftið.
* [[16. febrúar]] - [[Kýótóbókunin]] tók gildi eftir undirskrift [[Rússland]]s, án stuðnings [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]] og [[Ástralía|Ástralíu]].
* [[22. febrúar]] - Rúmlega 500 manns létu lífið og yfir 1000 slösuðust í
* [[26. febrúar]] - [[Hosni Mubarak]],
=== Mars ===
[[Mynd:Cedar_Revolution_Demonstrators.jpg|thumb|right|Sedrusbyltingin í Líbanon.]]
* [[1. mars]] - [[Tabaré Vázquez]] tók við embætti forseta Úrúgvæ.
* [[3. mars]] - Milljónamæringurinn [[Steve Fossett]] setti met í einmenningsflugi án áningar umhverfis jörðina.
* [[4. mars]] - [[Háskólinn í Reykjavík]] og [[Tækniháskóli Íslands]] sameinuðust undir merkjum þess fyrrnefnda.
* [[10. mars]] - [[FL Group]] var stofnað utan um fjárfestingarhluta [[Icelandair Group]].
* [[11. mars]] - [[Nintendo DS]]-leikjatölvan var gefin út í [[Evrópa|Evrópu]].
* [[14. mars]] - Lög voru sett í [[Kína]] sem heimila valdbeitingu ef [[Tævan]] aðskilur sig formlega frá Kína.
* [[14. mars]] - [[Sedrusbyltingin]]: Um milljón manns komu saman í Beirút í stærstu mótmælum í sögu [[Líbanon]] vegna morðsins á Rafik Hariri forsætisráðherra.
* [[18. mars]] - Hjómsveitin [[Jakobínarína]] sigraði í [[Músíktilraunir|Músíktilraunum]] með miklum meirihluta atkvæða, bæði dómnefndar og áhorfenda.
* [[23. mars]] - [[Jóakim, prins af Danmörku]] og [[Alexandra, greifynja af Frederiksborg|Alexandra Manley]] sóttu formlega um skilnað.
* [[24. mars]] - [[Túlípanabyltingin]] í [[Kirgistan]] náði hámarki þegar
* [[27. mars]] - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin ''[[Grey's Anatomy]]'' hóf göngu sína á ABC.
=== Apríl ===
[[Mynd:Benedikt_XVI_im_Papamobil.jpg|thumb|right|Benedikt 16. páfi rétt eftir krýningu sína 24. apríl.]]
* [[2. apríl]] - [[Jóhannes Páll 2.|Jóhannes Páll páfi 2.]] dó og milljónir manna flykktust til [[Vatíkanið|Vatíkansins]] til að votta hinum látna virðingu sína.
* [[3. apríl]] - [[Vélhjólaklúbbur Skagafjarðar]] var stofnaður.
* [[9. apríl]] - Tugþúsundir mótmæltu [[herseta Bandaríkjanna í Írak|hersetu Bandaríkjanna í Írak]] í Bagdad.
* [[15. apríl]] - Síðasti bílaframleiðandinn í breskri eigu, [[MG Rover]], varð gjaldþrota.
* [[18. apríl]] - Hugbúnaðarrisinn [[Adobe Systems]] tilkynnti kaup sín á [[Macromedia]].
* [[19. apríl]] - [[Benedikt 16.]] var kjörinn [[páfi]] [[kaþólska kirkjan|kaþólsku kirkjunnar]].
* [[23. apríl]] - Fyrsta myndskeiðið var sett inn á [[YouTube]].
* [[25. apríl]] - [[Búlgaría]] og [[Rúmenía]] skrifuðu undir samning um inngöngu í [[ESB]].
* [[25. apríl]] - 107 létust og 562 slösuðust þegar lest fór út af sporinu í [[Amagasaki]] í Japan.
* [[
* [[27. apríl]] - [[Airbus A380]], stærsta [[farþegaþota]] í heimi til þessa, fór í sitt fyrsta reynsluflug frá [[Toulouse]] í [[Frakkland]]i.
* [[29. apríl]] - Kvikmyndin ''[[The Hitchhiker's Guide to the Galaxy]]'' var frumsýnd í [[Bretland]]i og [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]].
▲* [[29. apríl]] - Sýrlendingar yfirgáfu [[Líbanon]] eftir að hafa haft hernaðarlega viðveru þar í 29 ár.
=== Maí ===
[[Mynd:Esc_2005_concert_on_maidan.jpg|thumb|right|Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva í Kíev.]]
* [[1. maí]] - Netsamfélagið [[Istorrent]] var stofnað á Íslandi.
* [[6. maí]] - ''[[Blaðið]]'' kom fyrst út á Íslandi.
Lína 63 ⟶ 79:
* [[13. maí]] - [[Blóðbaðið í Andijan]]: Hermenn drápu hátt í 700 mótmælendur í austurhluta [[Úsbekistan]]s.
* [[15. maí]] - Bandaríska kvikmyndin ''[[Star Wars III: Revenge of the Sith]]'' var frumsýnd.
* [[15. maí]] - Farþegaferja á ánni [[Bura Gauranga]] í Bangladess sökk í stormi. 200 fórust.
* [[17. maí]] - Konur fengu aftur kosningarétt í [[Kúveit]].
* [[21. maí]] - Hæsti rússíbani heims, [[Kingda Ka]], var opnaður í skemmtigarðinum [[Six Flags Great Adventure]] í New Jersey.
* [[21. maí]] - [[Grikkland]] sigraði [[Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva]] í fyrsta sinn í [[Kíev]] með laginu „My Number One“. Framlag Íslands var lagið „[[If I Had Your Love]]“.
=== Júní ===
* [[1. júní]] - [[Holland|Hollendingar]] felldu stjórnarskrá [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]].
* [[5. júní]] - [[Sviss]] samþykkti að ganga í [[Schengensamstarfið]] og að leyfa fasta sambúð
* [[24. júní]] - Íslenska sjónvarpsstöðin [[Sirkus (sjónvarpsstöð)|Sirkus]] hóf útsendingar.
* [[26. júní]] - Forseti Íslands, [[Ólafur Ragnar Grímsson]], endurvígði minnisvarða um landnám Íslendinga í [[Spanish Fork]].
* [[28. júní]] - Þrír hermenn úr sérsveit Bandaríkjaflota, 16 bandarískir sérsveitarmenn og óþekktur fjöldi [[Talíbanar|Talíbana]] létust í misheppnaðri hernaðaraðgerð, [[Red Wings-aðgerðin]]ni, í [[Kunarhérað]]i í Afganistan.
* [[30. júní]] - [[Spánn]] löggilti [[hjónaband samkynhneigðra|hjónabönd samkynhneigðra]].
=== Júlí ===
[[Mynd:AvoidLondon77.jpg|thumb|right|Skilti á hringveginum um London, [[M25]], varar ökumenn við því að aka inn í borgina eftir árásirnar 7. júlí.]]
* [[1. júlí]] - Dekkjaverkstæðið [[Kjalfell ehf]] tók til starfa á [[Blönduós]]i.
* [[1. júlí]] - [[Samkeppniseftirlitið]] tók við hlutverki [[Samkeppnisstofnun]]ar á Íslandi.
* [[2. júlí]] - Tónleikaröðin [[Live 8]] gegn fátækt fór fram á tíu stöðum víðsvegar um heiminn.
* [[4. júlí]] - „Koparkúlan“ frá Deep Impact-könnunarfarinu hitti halastjörnuna [[Tempel 1]].
* [[6. júlí]] - [[Evrópuþingið]] hafnaði tillögu að tilskipun um einkaleyfi á tölvuforritum.
* [[7. júlí]] - [[Hryðjuverkin 7. júlí 2005]]: Fjórar [[sjálfsmorðssprengjuárás]]ir urðu 56 manns að bana í [[London]].
* [[13. júlí]] - Fyrrverandi forstjóri [[WorldCom]], [[Bernard Ebbers]], var dæmdur í 25 ára fangelsi fyrir þátt sinn í einu stærsta fjársvikamáli í sögu Bandaríkjanna.
* [[16. júlí]] - Skáldsagan ''[[Harry Potter og blendingsprinsinn]]'' kom út á sama tíma um allan heim. 287.564 eintök seldust að meðaltali á hverri klukkustund fyrsta sólarhringinn.
* [[20. júlí]] - Fyrsti þáttur ''[[So You Think You Can Dance]]'' var sendur út af FOX.
* [[23. júlí]] - Tugir létust í röð sprengjuárása í [[Sharm el-Sheikh]] í Egyptalandi.
* [[28. júlí]] - [[Írski lýðveldisherinn]] lýsti því yfir að hernaðaraðgerðum væri lokið og skipaði meðlimum að afhenda vopn sín.
=== Ágúst ===
[[Mynd:Low9JustAintRight1.jpg|thumb|right|Eyðilegging í New Orleans eftir fellibylinn Katrinu.]]
* [[1. ágúst]] - [[Abdullah bin Abdul Aziz al-Saud]] tók við embætti konungs [[Sádí-Arabía|Sádí-Arabíu]] við lát hálfbróður síns Fahd.
* [[2. ágúst]] - [[Apple Mighty Mouse]] var sett á markað.
* [[9. ágúst]] - [[Benjamin Netanyahu]], þá fjármálaráðherra [[Ísrael]], sagði af sér til að mótmæla áformum [[Ariel Sharon|Ariels Sharons]] um að leggja niður landtökubyggðir gyðinga á [[Gaza]].
* [[9. ágúst]] - [[Lee Hughes]], enskur knattspyrnumaður, var dæmdur í sex ára fangelsi vegna manndráps.
* [[13. ágúst]] - Könnunarfarinu [[Mars Reconnaissance Orbiter]] var skotið á loft.
* [[14. ágúst]] - Farþegaþota með 121 mann um borð hrapaði á [[Grikkland]]i eftir að allir um borð misstu meðvitund vegna snarlækkaðs
* [[15. ágúst]] - Ríkisstjórn [[Ariel Sharon]] hóf niðurrif landnemabyggða [[Ísrael]]a á [[Gasaströndin]]ni.
* [[16. ágúst]] - [[West Caribbean Airways flug 708]] rakst á fjall í Venesúela með þeim afleiðingum að 152 fórust.
* [[18. ágúst]] - Fyrsta sameiginlega heræfing Rússa og Kínverja, [[Peace Mission 2005]], hófst á [[Shandong-skagi|Shandong-skaga]].
* [[29. ágúst]] - Fellibylurinn [[Katrina (fellibylur)|Katrina]] olli yfir 1600 dauðsföllum og gríðarlegri eyðileggingu í [[New Orleans]] á suðurströnd [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]].
* [[31. ágúst]] - Fríverslunarsamningur milli Íslands og Færeyja, [[Hoyvíkursamningurinn]], var undirritaður í Færeyjum.
* [[31. ágúst]] - 953 létust í troðningi á [[Al-Aaimmah-brúin|Al-Aaimmah-brúnni]] í Bagdad.
=== September ===
[[Mynd:Afghan_elections_2005.jpg|thumb|right|Kosningar í Afganistan.]]
* [[5. september]] - [[Mandala Airlines flug 091]] hrapaði á íbúahverfi í [[Medan]] í Indónesíu með þeim afleiðingum að 149 létust.
* [[10. september]] - Skemmtibáturinn ''Harpa'' steytti á [[Skarfasker]]i við Laugarnes. Fjórir voru um borð og tveir fórust.
* [[11. september]] - Flokkur [[Junichiro Koizumi]] komst aftur til valda í Japan eftir [[þingkosningar í Japan 2005|þingkosningar]].
* [[12. september]] - [[Hong Kong Disneyland Resort]] var opnað í Hong Kong.
* [[13. september]] - Bandaríska sjónvarpsþáttaröðin ''[[Supernatural]]'' hóf göngu sína á The CW.
* [[18. september]] - Stríðsherrar [[Norðurbandalagið (Afganistan)|Norðurbandalagsins]] fögnuðu sigri í [[þingkosningar í Afganistan 2005|þingkosningum í Afganistan]].
* [[23. september]] - Bandaríska kvikmyndin ''[[Líkbrúðurin]]'' var frumsýnd.
* [[24. september]] - [[Fellibylurinn Rita]] kom á land í [[Beaumont (Texas)|Beaumont]] í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]], og skildi eftir sig slóð eyðileggingar.
* [[24. september]] - Gamanþáttaröðin ''[[Stelpurnar]]'' hóf göngu sína á Stöð 2.
* [[25. september]] - Íslenska sjónvarpsþáttaröðin ''[[Kallakaffi]]'' hóf göngu sína á RÚV.
* [[
* [[30. september]] - [[Skopteikningamálið|Umdeildar skopteikningar]] af [[Múhameð]] spámanni birtust í danska dagblaðinu [[Jyllandsposten]].
=== Október ===
[[Mynd:Scorched_car_in_Paris_suburb_november_2005.jpg|thumb|right|Brunninn bíll eftir óeirðirnar í París.]]
* [[1. október]] - [[Sprengutilræðin á Balí 2005]]: 26 létust og yfir 100 særðust.
* [[1. október]] - Stærsti banki heims, [[Mitsubishi UFJ Financial Group]], varð til við samruna tveggja japanskra banka.
* [[8. október]] - Um 80 þúsund manns fórust í hörðum [[jarðskjálfti|jarðskjálfta]] í [[Kasmír]].
* [[10. október]] - [[Baugsmálið]]: [[Hæstiréttur Íslands]] vísaði 32 ákæruliðum frá dómi en hélt eftir átta.
Lína 107 ⟶ 146:
* [[21. október]] - Tölvuleikurinn ''[[Football Manager]]'' 2006 kom út í [[Evrópa|Evrópu]] og víðar.
* [[21. október]] - Íslenska heimildarmyndin ''[[Africa United]]'' var frumsýnd.
* [[27. október]] - Miklar
* [[29. október]] - [[Sprengjutilræðin í Delí 2005]]: 61 létust og margir særðust þegar 3 öflugar sprengjur sprungu í [[Delí]] á Indlandi.
=== Nóvember ===
[[Mynd:Ellen_Johnson-Sirleaf_2005.jpg|thumb|right|Ellen Johnson Sirleaf árið 2005.]]
* [[2. nóvember]] - Neðri deild spænska þingsins samþykkti [[lög um sjálfstæði Katalóníu]].
* [[9. nóvember]] - Rúmlega 50 manns fórust og um 120 særðust í [[sjálfsmorðsprengjusárás]]um í [[Amman]] í [[Jórdanía|Jórdaníu]].
* [[21. nóvember]] - [[Ariel Sharon]] sagði sig úr [[Likud-bandalagið|Likud-bandalaginu]] og stofnaði nýjan flokk, [[Kadima]], eftir deilur við [[Benjamin Netanyahu]].
* [[22. nóvember]] - [[Angela Merkel]] var kjörin [[kanslari Þýskalands]] af þýska sambandsþinginu og varð þar með fyrsta konan til að gegna því embætti. Hún tók við af [[Gerhard Schröder]].
* [[23. nóvember]] - [[Ellen Johnson Sirleaf]] varð fyrsti lýðræðislega kjörni kvenkyns þjóðarleiðtogi Afríku eftir sigur í [[þingkosningar í Líberíu 2005|þingkosningum í Líberíu]].
* [[27. nóvember]] - Fyrsta [[andlitságræðsla]]n var framkvæmd í [[Amiens]] í [[Frakkland]]i.▼
* [[
=== Desember ===
[[Mynd:Cronulla_riots_2_-_no_lebs.jpg|thumb|right|Uppþotin í Cronulla.]]
* [[1. desember]] - Íslenska útvarpsstöðin [[Flass 104,5]] hóf útsendingar.
* [[1. desember]] - [[Suður-Afríka]] heimilaði [[
* [[3. desember]] - [[Lestarslys á Íslandi|Lestarslys]] varð við [[Kárahnjúkavirkjun]] þegar tvær farþegalestar skullu saman með þeim afleiðingum að tveir verkamenn slösuðust.
* [[
* [[7. desember]] - [[Evrópusambandið]] tók upp þjóðarlénið [[.eu]] sem kom í stað .eu.int.
* [[10. desember]]- [[Unnur Birna Vilhjálmsdóttir]] sigraði í keppninni [[Ungfrú heimur|Ungfrú heimur 2005]] í [[Sanya]] í [[Alþýðulýðveldið Kína|Kína]].
* [[
* [[14. desember]] - [[Shakidor-stíflan]] í Balúkistan í Pakistan brast í kjölfar mikilla rigninga.
* [[18. desember]] - [[Ariel Sharon]], forsætisráðherra [[Ísraels]] var fluttur á sjúkráhús eftir [[heilablóðfall]].
* [[18. desember]] - [[Önnur borgarastyrjöldin í Tsjad]] hófst.
* [[20. desember]] - [[Benjamin Netanyahu]] náði aftur völdum í verkamannaflokki [[Ísrael]] eftir brotthvarf [[Ariel Sharon|Ariels Sharons]].
* [[20. desember]] - [[Durrës-háskóli]] var stofnaður í Albaníu.
* [[23. desember]] - [[Lech Kaczyński]], varð forseti Póllands.
* [[23. desember]] - [[Tsjad]] lýsti [[Súdan]] stríði á hendur.
* [[26. desember]] - Spurningaþátturinn ''[[Meistarinn]]'' hóf göngu sína á Stöð 2.
* [[31. desember]] - Flugeldasala [[Hjálparsveit skáta|Hjálparsveitar skáta]] í [[Hveragerði]] brann eftir að sprenging varð í húsnæðinu um eittleytið, einnig brunnu tæki hjálparsveitarinnar, bílar og fleira. Einn fótbrotnaði en allir komust lífs af.
| |||