„Sprengihreyfill“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Sued9818 (spjall | framlög)
Stafsetningarvillur og umfjöllun um dísel-ferlið bætt við.
Sued9818 (spjall | framlög)
Hugtök uppfærð, ítarlegri útskýring á ferli ásamt viðbót við orkunýtni díselvéla.
Lína 1:
[[Mynd:4-Stroke-Engine.gif|thumb|Mynd af stimpli í algengri [[fjórgengisvél]]]]
'''Sprengihreyfill''' eða '''brunahreyfill''' er [[vél]] sem nýtir [[Bruni|bruna]] (ekki [[sprenging]]u, þrátt fyrir heitið) til að hreyfa [[Stimpill (vélfræði)|stimpil]] vélarinnar, sem síðan knýr [[sveifarás]]inn. BlönduTvö helstu ferli þeirra eru otto-ferlið, þar sem blöndu af [[súrefni]] og [[eldsneyti]] er þjappað saman í [[brunahólf]]i ([[Strokkur (vélfræði)|strokk]]), og ýmistdísel-ferlið verðurþar sem lofti er þjappað saman í þjappslagi og olíu er sprautað rétt fyrir efri dástöðu. [[sjálfsíkveikjaSjálfsíkveikja]] eðaeldsneytis á sér stað í aflslagi díselvéla en kveikjuhetta (kallaðbetur þekkt sem ''kerti'') notuðbýr til raftneista myndasem hraðankveikir í blöndu eldsneytis og brunalofts í blöndunniottó-ferli. Við brunann hitnarlosnar eldsneytisblandanhita og þensthreyfiorka útsem ogknýr þrýstirþannig stimpillinnsveifarás út,vélar. semAflslag snýrer þannigeinungis sveifarásnumhluti hálfhring.ferlis Næstiog stimpilleru tekurnær síðanallar viðvélar ogþví snýrfjölstrokka, sveifarásnumsveifarás annantengist hálfhringkasthjóli ogsem þanniggeymir kollorku afaflslaga kolliog þ.a.knýr hannþannig snýstvél í meðgegnum jöfnumnæstu hraðaslög. [[Nikolaus August Otto]] fann upp sprengihreyfilinnbrunahreyfilinn árið [[1862]] og kallast hann því stundum ''Otto-hreyfill''.
 
== Tegundir sprengihreyfla ==
* [[Tvígegnisvél]] hefur tvotvö taktaslög
* [[Fjórgengisvél]] hefur fjórafjögur taktaslög.
* [[Fimmgengisvél]] hefur fimm taktaslög.
* [[Sexgengisvél]] hefur sex takta slög.(einnig kölluð ''Beare Head'')
* [[Bourke-vél]]
* [[Wankel-vél]]
 
== Eldsneyti ==
Eldsneyti sem notaðbrunahreyflar er í sprengihreyflabrenna eru meðal annarraannars [[bensín]], [[díselolía]], svartolíusvartolía, [[jarðgas]], [[vetni]], [[flugvélabensín]], gas úr úrgangi, [[lífdísill]], líf[[bútanól]], [[Hneta|hnetuolíuhnetuolía]] og fleiri plöntuolíur, líf[[etanól]], líf[[metanól]] (metýl eða tréspíri) og önnur lífeldsneyti.
 
Aðal krafan sem gerð er til eldsneytisins er að auðveldlega sé hægt að flytja það úr geymi til vélarinnar og að það geymi næga [[Orka|orku]] til að knýja áfram vélina. Þyngri olíur eins og svartolíu er nauðsynlegt að hita svo seigjustig sé nægjanlega lágt svo að unnt sé að dæla eldsneytinu.
 
Súrefni er algengasti brunahvatinn og hefur þá kosti að ekki þarf að geyma það innan vélarinnar heldur getur hún tekið það úr umhverfinu jafn óðum og hún nýtir það. Þetta léttir vélina og eykur afl hennar á móti þyngd. Margar vélar eru búnir forþjöppu, en hún nýtir orku sem tapast annars með afgasi(útblæstri) til að knýja hverfil. Hverfill þessi þjappar lofti og eykur þar með fjölda súrefnisatóma í brunaholi vélar, mögulegt er að brenna meira af eldsneyti og afl eykst til muna. Langflestar díselvélar nýta forþjöppu og hefur töluverðar aukningar gætt í framleiðslu fólksbíla með slíkan útbúnað. Sumar vélar nýta [[köfnunarefni]] (nítrað súrefni) sem hvata við brunanna. Þetta eykur afl t.d. í kappakstri en er dýrt til lengdar. Önnur efni s.s. klór eða flúor hafa verið notuð í tilraunaskyni.
 
Díselvélar eru gjarnan þyngri, háværari og aflmeiri en bensínvélar á lítill ferð. Þær nýta einnig eldsneytið betur og eru því nýttar í þungar bifreiðar (vörubíla, gröfur og beltatæki), einkabíla (verður algengara eftir því sem eldsneytisverð hækkar út af nýtninni), skip, lestar og léttar flugvélar. Í skipum og orkuverum er nýtni díselvéla enn betri þar sem glötuð varmaorka er nýtt til að hita vatn, ýmist til raforkuframleiðslu með gufuhverfli eða til neyslu. Bensínvélar eru notaðar í einkabíla og mótorhjól (skellinöðrur og vespur sem ganga ekki fyrir rafmagni). Einnig eru til vélar sem nota vetni, metanól, etanól og lífdísel - draga þær nafn sitt af þeirri tegund sem þær nýta.
 
[[Flokkur:Vélfræði]]