„Ópersónuleg sögn“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Setningin gekk ekki upp með og.
Lína 1:
'''Ópersónuleg sögn''' (stundum einnig nefnt '''einpersónuleg sögn''')<ref>[http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=434023&pageSelected=16&lang=0 Morgunblaðið 1995]</ref> er tegund [[sagnorð]]a sem lagar sig ekki að því fallorði sem hún stendur með (þ.e.a.s. breytir aldrei um form). Ópersónuleg sögn er alltaf greind í [[þriðja persóna|þriðju persónu]] [[eintala|eintölu]], frumlagsígildi sagnarinnar er ætíð í [[þolfall]]i (og kallast þá [[þolfallsfrumlag]]), [[þágufall]]i (og kallast þá [[þágufallsfrumlag]]) ogeða örsjaldan í [[eignarfall]]i (og kallast þá [[eignarfallsfrumlag]]).
 
Ópersónulegar sagnir búa yfir vissri [[rökfræði]]. Segjum sem svo að ísjaka reki vestur með landinu. Sögnin að '''reka''' er í þessu tilfelli ópersónuleg. Ekki er sagt: ''ísjaki rak'' o.s.frv. af þeirri einföldu ástæðu, að ísjakinn rak ekki nokkurn skapaðan hlut, hvorki aftur á bak né áfram. Hann var ekki gerandi þess verknaðar sem sögnin að reka felur í sér. Hann var þolandi verknaðarins, enda er ísjakinn í [[þolfall]]i. Það er m.ö.o. einhver ópersónulegur kraftur sem rak ísjakann (í þessu tilfelli líklega hafstraumur og/eða vindur) vestur með landinu. Af sömu ástæðu segjum við: ''bátinn rak'' ('''ekki''' báturinn) ''að landi'', ''skýin bar'' ('''ekki''' báru) ''yfir bæinn'', ''mig'' ('''ekki''' ég) ''bar af réttri leið''. Ópersónulegar sagnir sem taka ekki með sér [[frumlag]] kallast oft '''veðursagnir''' þar sem þær eru oft notaðar til að lýsa [[veður|veðri]] (dæmi ''nú '''birtir''' til'', ''í dag '''snjóar''' en í gær '''rigndi''''', ''það '''frystir''''').<ref>[http://malfar.arnastofnun.is/?p=3915 Ópersónulegar sagnir] á Málfarsbankanum</ref><ref>[https://notendur.hi.is//~hoski/islensksetn.html Íslensk setningafræði]</ref>