„Tunglið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
m Tók aftur breytingar 82.148.73.34 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Sweepy
Lína 51:
| -180 °C
|}
<onlyinclude></onlyinclude>
'''Tunglið'''<ref name="rettritun">Ritað með litlum staf, samanber [http://wayback.vefsafn.is/wayback/20091119075608/www3.hi.is/~antoni/skjol/rettritun_ritreglur.pdf Sérnöfn skal rita með stórum staf: Undantekning 2]</ref> eða '''máninn'''<ref name="rettritun"/> er eini [[fylgihnöttur]] [[Jörðin|jarðar]]. [[meðaltal|Meðalfjarlægð]] tungls og jarðar er 384.400 [[km]] og [[þvermál]] þess er 3.476 km. Það hefur ''bundinn möndulsnúning'', þ.e. tunglið snýr alltaf sömu hlið að jörðinni.</onlyinclude>
 
Tunglið fer einn hring umhverfis jörðina á u.þ.b. einum [[mánuður|mánuði]] og á hverri [[klukkustund]] færist það miðað við fastastjörnunar, um 0,5[[gráða|°]] á himinhvelfingunni, eða um fjarlægð sem er u.þ.b. jöfn [[sýndarþvermál]]i þess.
== farið að gera eitthvað og hættið að copy paste-a ==
[[Tunglmyrkvi]] verður þegar tunglið fer inn í alskugga jarðar, þ.a jörðin skyggir á [[sólin|sólu]] frá tunglinu séð.
 
== Uppruni ==
Ekki eru menn allir sammála um hvernig tunglið myndaðist. Ótal misgáfulegar [[hugmynd]]ir eru til um uppruna þess og verður fjallað um þær fjórar sem taldar eru mest líklegar hér á eftir.<ref>http://www.visindavefur.is/svar.asp?id=1652</ref>
 
Lína 112 ⟶ 116:
== Tunglferðir ==
[[Mynd:Aldrin Apollo 11 original.jpg|left|200px|thumb|[[Buzz Aldrin]] á tunglinu]]
Draumurinn um að maður kæmist á tunglið varð að veruleika þann [[21. júlí]] [[1969]] þegar menn um borð í geimferjunni [[Apollo 11]] stigu á tunglið. Fyrstur til þess að vinna þetta afrek var Bandaríkjamaðurinn [[Neil Armstrong]] og annar var [[Edwin Aldrin]], sem einnig var um borð í Apollo 11. Þeir tóku margar myndir af tunglinu og útsýninu þaðan. Þeir söfnuðu líka [[ryk]]i og [[berg]]i og komu með til jarðar til rannsókna.<ref>http://www.stjornuskodun.is/solkerfid/geimferdir/apollo-geimaaetlunin/; Tunglferðir</ref> Þetta átti eftir að vera mjög fróðlegt fyrir vísindamenn og aðra sem þyrstu í að vita meira um tunglið, upphaf þess, gerð og jafnvel endalok þess. Alls hafa 12 menn stigið fæti á tunglið, allir á árunum 1969-1972.<ref>Ridpath, Ian. 2001. ''Encyclopedia of the universe''. Collins, UK. Bls 213</ref> Þessir tólf menn voru um borð í 6 Apollo geimförum. Apollo geimförin samanstóðu af þremur hlutum: stýrieiningu, þjónustueiningu og [[tunglfar]]i.
Hreinn ólafsson er sveitlubbi!
 
Áður en Apollo geimförin hófu sig á [[loft]] höfðu menn þó náð að koma mannlausum [[geimfar|geimförum]] til tunglsins og safnað sýnum. Þetta voru [[sovétríkin|sovésk]] geimför sem kölluðust Luna-geimför, og það fyrsta lenti á tunglinu árið [[1959]]. Ári síðar lenti bandarísk geimferja þar og svo aftur árið 1966 með Lunar-Orbiter verkefninu. [[Lunar-Orbiter]] hjálpaði til við val á lendingarstað Apollo geimfaranna með því að taka fyrstu hágæða myndir af yfirborði tunglsins..<ref>http://www.stjornuskodun.is/solkerfid/tunglid; Risastór og forvitnilegur steingerfingur</ref>