„Makedónía (fornöld)“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:Pella House atrium.jpg|thumb|350px|Rústir
'''Makedónía''' var konungsríki á [[Balkanskaginn|Balkanskaganum]] í fornöld, á útjaðri hins [[Grikkland hið forna|grískumælandi heims]].
== Saga ==
=== Uppgangur ===
Konungdæmið Makedónía varð líklega til á [[8. öld f.Kr.|8.]] eða [[7. öld f.Kr.]] Það kom lítið við sögu í grískum stjórnmálum fyrir 5. öld f.Kr. Um tíma á 6. og 5. öld f.Kr. var Makedónía
[[Filippos 2.]], konungur Makedóníu 359 – 336 f.Kr., beitti sér fyrir því að auka völd og virðingu Makedóníu í hinum gríska heimi. Filippos var mjög herskár konungur og hann gerði talsverðar breytingar á makedónska hernum sem urðu til þess að hann hafði yfirburði yfir flestum andstæðingum sínum. Hann hertók borgirnar Amfipolis, Meþone og Potidaja og náði með því völdum yfir gull- og silfurnámum Makedóníu og hafði með því orðið sér úti um mikilvægar auðlindir sem hann gat nýtt til að gera draum sinn um makedónískt stórveldi að veruleika. Filippos náði yfirráðum yfir [[Þessalía|Þessalíu]] og [[Þrakía|Þrakíu]] og árið 348 f.Kr. réð hann yfir öllu landsvæðinu norðan Laugaskarða (Þermopylai). Hann nýtti auð sinn til að múta grískum stjórnmálamönnum og kom á fót „makedónskum stjórnmálaflokki“ í öllum grískum borgríkjum. Afskipti hans af stríðinu milli [[Þeba|Þebu]] og [[Fókis]] færðu honum mikla virðingu og gáfu honum tækifæri á að ná miklum áhrifum í grískum stjórnmálum.
Aþenski stjórnmálamaðurinn [[Demosþenes]] hvatti Aþeninga til þess að standa gegn áhrifum Filipposar í frægum ræðum (filippísku ræðunum) og árið 339 f.Kr. mynduðu Þeba og Aþena bandalag gegn Makedóníu. Filippos hélt inn í Grikkland og réðst gegn þeim og sigraði bandalagsríkin í orrustunni við Kæróneu árið 338 f.Kr. Venjulega er litið svo á að hningnun borgríkisins hafi hafist eftir ósigurinn við Kæróneu, enda þótt borgríkin hafi að mestu leyti verið sjálfstæð ríki allt þar til [[Rómaveldi|Rómverjar]] náðu yfirráðum.
Filippos reyndi að heilla Aþeninga með gjöfum en hafði ekki erindi sem erfiði. Hann kom á fót Kórintubandalaginu og tilkynnti að hann myndi ráðast gegn Persíu til þess að frelsa grísku borgríkin og hefna fyrir innrásir Persa á
=== Alexander mikli ===
Lína 17:
Árið 334 f.Kr. hélt Alexander til Litlu Asíu og sigraði Persa við ána Granikos. Þar með réð hann yfir jónísku strandlengjunni og hann fór sigurför um grísku borgirnar sem hann hafði frelsað. Þegar hann hafði útkljáð mál í Litlu Asíu hélt hann suður á bóginn gegnum Kilikíu inn í Sýrland, þar sem hann sigraði [[Dareios 3.]] í [[orrustan við Issos|orrustunni við Issos]] 333 f.Kr. Þá hélt hann í gegnum [[Fönikía|Fönikíu]] til [[Egyptaland hið forna|Egyptalands]], sem hann náði á sitt vald án mikillar mótspyrnu. Egyptar tóku vel á móti honum sem frelsara undan kúgun Persa.
Dareios var nú viljugur til þess að semja um frið og Alexander hefði getað haldið heim sigri hrósandi. En Alexander var staðráðinn í að leggja undir sig Persíu. Hann hélt í norðaustur gegnum Sýrland og Mesópótamíu og sigraði Dareios aftur í [[orrustan við Gaugamela|orrustunni við Gaugamela]] 331 f.Kr. Dareios flúði og var drepinn af eigin þegnum. Alexander var nú herra yfir öllu Persaveldi og
Grísku borgríkin voru enn á ný að reyna að komast undan stjórn Makedóníu. Í [[orrustan við Megalopolis|orrustunni við Megalopolis]] árið 331 f.Kr. sigraði [[Antipater]], fulltrúi Alexanders, Spartverja, sem höfðu neitað að ganga í Kórintubandalagið og viðurkenna yfirráð Makedóníu.
Lína 24:
=== Helleníski tíminn ===
Veldi Alexanders leystist upp skömmu eftir andlát hans og ný konungdæmi voru stofnuð úr leyfum þess; í Egyptalandi, Sýrlandi og Íran. Á Balkanskaganum hélt Antipater völdum yfir mestöllu
| |||