Wikipedia

„Púnversku stríðin“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Muninn (spjall | framlög)
775 breytingar
Ekkert breytingarágrip
Muninn (spjall | framlög)
775 breytingar
Ekkert breytingarágrip
Lína 4:
'''Púnversku stríðin''' voru þrjú stríð milli [[Rómaveldi|Rómverja]] og [[Fönikía|fönísku]] borgarinnar [[Karþagó]] á annarri og þriðju öld fyrir Krist. Nafn stríðanna er dregið af [[Latína|latneska]] orðinu ''Punici'' sem þýddi Karþagóbúar (afbökun af ''Poenici'', Föníkumenn). Stríðin voru að miklu leyti afleiðing stækkunar áhrifasvæðis Rómar á kostnað áhrifasvæðis hins mikla veldis Karþagó sem þá var. Við lok stríðanna var Karþagóveldið að öllu leyti komið undir vald Rómar. Við byrjun stríðana var Karþagó sterkasti aðilinn á [[Miðjarðarhaf]]i en við lok þeirra og með sigri Rómverja í [[Makedóníustríðin|Makedóníustríðunum]] á sama tíma voru Rómverjar búnir að taka við því hlutverki.
 
== Fyrsta púnverska stríðið (264 f.Kr. – 241 f.Kr.) ==
{{Aðalgrein|Fyrsta púnverska stríðið}}
=== Bakgrunnur ===
Lína 10:
 
=== Stríðið ===
Fyrsta púnverska stríðið ([[264 f.Kr.]] - [[241 f.Kr.]]) var háð á landi og sjó, á [[Sikiley]], í Norður-Afríku og á [[Miðjarðarhaf]]i. Fyrstu aðgerðir Rómverja í stríðinu voru á landi en fljótlega hófu þeir að byggja flota og mættu Karþagómönnum í nokkrum sjóorrustum. Rómverjar höfðu aldrei stundað sjóhernað að neinu marki áður og þurftu því að læra af óvinum sínum, sem voru mun reyndari í sjóhernaði. Rómverjar komu Karþagómönnum á óvart með því að útbúa skipin sín með búnaði sem þeir kölluðu ''corvus'' (hrafn). Corvus var einskonar brú sem Rómverjar létu falla á óvinaskip og varð hún til þess að skipin voru þá föst við hvort annað, auk þess gátu hermenn þá farið yfir brúnna yfir í óvinaskipin. Þessi búnaður hjálpaði Rómverjum að vinna nokkrar orrustur, m.a. orrustuna við Mylae. Karþagómenn lærðu þó smám saman að verjast corvus búnaðinum og að lokum hættu Rómverjar að nota hann. Einnig gerðu Rómverjar misheppnaða innrás í Norður-Afríku, undir stjórn [[Marcus Atilius Regulus|Marcusar Atiliusar Regulusar]], þar sem Karþagómenn nutu aðstoðar [[Sparta|spartneska]] hershöfðingjans [[Xanþippos]]ar, sem stöðvaði her Regulusar í orrustunni við Tunis. Stríðið var báðum þjóðum dýrkeypt en Rómverjar höfðu sigur og lögðu undir sig Sikiley, sem varð fyrsta skattland þeirra.
 
=== Eftirmál ===
Í kjölfar stríðsins átti Karþagó í fjárhagserfiðleikum, ekki síst vegna hárra skaðabóta sem Rómverjar kröfðust, og gátu ekki borgað málaliðum sem þeir höfðu ráðið í stríðinu. Málaliðarnir gerðu uppreisn og út braust stríð sem kallað er málaliðastríðið. Karþagómenn áttu í fullu fangi með að berja niður uppreisnina og áttu því erfitt með að verja áhrifasvæði sín. Rómverjar gripu tækifærið og sölsuðu undir sig eyjarnar [[Sardinía|Sardiníu]] og [[Korsíka|Korsíku]]. Eftir stríðið var Rómaveldi öflugasta ríkið við vestanvert Miðjarðarhaf og viðskiptaveldi Karþagó var verulega laskað. Karþagómenn hófu þó fljótlega að einbeita sér meira að [[Íberíuskaginn|Íberíuskaganum]] og stóðu í landvinningum þar næstu áratugina.
 
== Annað púnverska stríðið (218 f.Kr. – 202 f.Kr.) ==
{{Aðalgrein|Annað púnverska stríðið}}
 
Lína 22:
 
=== Stríðið ===
Annað púnverska stríðið ([[218 f.Kr.]] - [[202 f.Kr.]]) er frægt fyrir herleiðangur [[Hannibal Barca|Hannibals]], herforingja Karþagómanna, yfir [[Alparnir|Alpana]]. Hann gerði innrás í Ítalíu úr norðri og sigraði rómverska herinn í nokkrum orrustum, m.a. í [[Orrustan við Cannae|orrustunni við Cannae]], þar sem Rómverjar biðu sinn versta ósigur í stríðinu. Svar Rómverja við ósigrinum var að mæta Hannibal ekki í stórum bardögum heldur að ráðast gegn flokkum hans sem voru í fæðuleit og einnig að skilja eftir sig sviðna jörð svo Hannibal ætti erfiðara með að útvega mönnum sínum vistir. Helsti höfundur þessarar herkænsku var [[Fabius Maximus]] og var þetta til þess að Hannibal náði aldrei hinu endanlega markmiði sínu að grafa undan stjórnmálasambandi Rómaveldis og bandamanna þess. Spánn, Sikiley og [[Fyrsta makedóníska stríðið|Grikkland]] komu einnig við sögu og höfðu Rómverjar alls staðar sigur. Að lokum var barist í Africu og Karþagómenn voru sigraðir í [[Orrustan við Zama|orrustunni við Zama]] af rómverskum her undir stjórn [[Scipio Africanus|Scipios Africanusar]].
 
=== Eftirmál ===
Í kjölfar stríðsins misstu Karþagómenn öll ítök sín á Íberíuskaganum og í Númidíu og voru landsvæði þeirra takmörkuð við tiltölulega lítið svæði umhverfis Karþagó. Einnig þurfti Karþagó að greiða Rómverjum himinháar stríðsskaðabætur auk þess sem Rómverjar settu Karþagómönnum skorður varðandi uppbyggingu á herafla þeirra. Rómverjar öðluðust varanleg ítök í Íberíu og tóku stórt skref í átt til þess að verða ráðandi afl yfir öllu Miðjarðarhafi. Rómverjar háðu Fyrsta makedóníska stríðið á meðan Öðru púnverska stríðinu stóð, á næstu áratugum áttu þeir í frekari átökum á Balkanskaga og í Anatólíu og juku með þeim enn frekar völd sín og áhrif við Miðjarðarhafið.
 
== Þriðja púnverska stríðið (149 f.Kr. – 146 f.Kr.) ==
{{Aðalgrein|Þriðja púnverska stríðið}}
 
Lína 34:
 
=== Stríðið ===
Þriðja púnverska stríðið ([[149 f.Kr.]] - [[146 f.Kr.]]) var að mestu leyti langt [[Orrustan um Karþagó (149 f.Kr.)|umsátur um Karþagó]] sem lauk með því að borgin var lögð í rúst. Rómverjar sendu um 80.000 manna herlið til norður-Afríku árið 149 f.Kr. og hófu umsátur. Næstu tvö árin náðu Rómverjar ekki teljandi árangri í stríðinu en árið 147 f.Kr. tók [[Scipio Aemilianus]] við stjórn umsátursins og náði að knýja fram sigur árið eftir.
 
{{Púnversku stríðin 2}}
 
[[Flokkur:Púnversku stríðin| ]]
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Púnversku_stríðin“