„Norður-Makedónía“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Removing Link GA template (handled by wikidata) |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
fáni = Flag of Macedonia.svg |
skjaldarmerki = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |
staðsetningarkort = Europe
kjörorð = ekkert |
þjóðsöngur = [[Денес Над Македонија]] |
tungumál = [[makedónska]] |
Lína 13:
nöfn_leiðtoga = [[Gjorge Ivanov]]<br />[[Nikola Gruevski]]|
flatarmál = 25.713|
stærðarsæti =
hlutfall_vatns = 1,9 |
fólksfjöldi = 2.062.294 |
mannfjöldaár = 2012 |
mannfjöldasæti = 140 |
íbúar_á_ferkílómetra = 80,
VLF =
VLF_ár =
VLF_sæti =
VLF_á_mann =
VLF_á_mann_sæti =
staða_athugasemd = frá [[Júgóslavía|Júgóslavíu]]
atburðir = |▼
dagsetning1 = [[8. september]] [[1991]]|
dagsetning2 = [[8. apríl]] [[1993]] |
gjaldmiðill = [[Makedónskur denar|denar]] (MKD)|
tímabelti = [[UTC]]+1 |
Lína 33 ⟶ 35:
símakóði = 389 |
}}
'''Lýðveldið Makedónía''' er land á [[Balkanskagi|Balkanskaga]] í suðaustanverðri [[Evrópa|Evrópu]] sem varð til við upplausn [[Júgóslavía|Júgóslavíu]] [[1991]]. Nafngiftin er mjög umdeild vegna þess að [[Makedónía]] er einnig nafn á stærra landsvæði sem að lýðveldið er hluti af en tekur einnig til hluta [[Grikkland]]s og [[Búlgaría|Búlgaríu]]. Landið varð aðili að [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]] árið 1993 undir heitinu „Fyrrum Júgóslavíulýðveldið Makedónía“. [[Makedónía (Grikklandi)|Makedónía]] er einnig nafn á héraði í [[Grikkland]]i nútímans.
Lýðveldið Makedónía er landlukt land sem liggur að Grikklandi í suðri, Búlgaríu í austri, [[Kosóvó]] í norðvestri, [[Serbía|Serbíu]] í norðri og [[Albanía|Albaníu]] í vestri. Höfuðborg landsins er [[Skopje]] með um hálfa milljón íbúa. Aðrar helstu borgir eru [[Bitola]], [[Kumanovo]], [[Prilep]], [[Tetovo]], [[Ohrid]], [[Veles]], [[Štip]], [[Kočani]], [[Gostivar]], [[Kavadarci]] og [[Strumica]]. Þar eru yfir 50 stöðuvötn og sextán fjöll sem ná yfir 2000 metra hæð. Lýðveldið Makedónía er aðili að Sameinuðu þjóðunum, [[Evrópuráðið|Evrópuráðinu]] og hefur sótt um aðild að [[Evrópusambandið|Evrópusambandinu]] og [[Atlantshafsbandalagið|Atlantshafsbandalaginu]].
==Heiti==
Nafn landsins er dregið af gríska heitinu Μακεδονία (Makedonia) eftir hinum [[Makedónar|Makedónum]] sem í [[fornöld]] stofnuðu [[Konungsríkið Makedónía|Konungsríkið Makedóníu]]. Landið nær yfir um þriðjung þess svæðis sem var nefnt Makedónía til forna. Það eru einkum Grikkir sem að mótmæla því að ''Makedónía'' komi fyrir í nafni ríkisins þar eð þeir telja heitið vera grískt. Einnig óttuðust þeir fyrst að hið nýja ríki kynni að gera tilkall til svæða sem nú eru innan landamæra Grikklands.
==Stjórnsýslueiningar==
Lýðveldið Makedónía skiptist í 80 sveitarfélög. Tíu þeirra mynda [[höfuðborgarsvæði Makedóníu]] sem er sérstök stjórnsýslueining og höfuðborg landsins. Fyrir upplausn Júgóslavíu skiptist landið í 34 sveitarfélög en árið 1996 voru mynduð 123 sveitarfélög. Sum þeirra hafa síðan sameinast.
Landinu er líka skipt í átta tölfræðihéruð sem ekki eru stjórnsýslueiningar. Þau eru Austurhérað, Norðausturhérað, Pelagónía, Pólog, Skopje, Suðausturhérað, Suðvesturhérað og Vardar.
==Veðurfar==
Loftslag í Makedóníu er á mörkum [[Miðjarðarhafsloftslag]]s og [[meginlandsloftslag]]s. Sumrin eru heit og þurr en veturnir rakir og svalir. Þrjú helstu loftslagssvæði landsins eru temprað Miðjarðarhafsloftslag í árdölum [[Vardar]] og [[Strumica]], fjallaloftslag sem einkennist af snjóþungum vetrum og stuttum svölum sumrum, og milt meginlandsloftslag sem einkennir stærstan hluta landsins. Heitustu staðir í landinu eru bæirnir [[Demir Kapija]] og [[Gevgelija]] í suðaustri þar sem hiti fer oft yfir 40°C á sumrin.
==Tungumál==
Opinbert tungumál landsins er [[makedónska]], sem er [[suðurslavnesk mál|suðurslavneskt mál]]. Það er nauðalíkt [[búlgarska|búlgörsku]] og mælendur á sitthvort málið skilja hvern annan auðveldlega. Búlgaría lítur svo á að makedónska sé í raun búlgörsk mállýska en ekki sérstakt tungumál. Makedónska er líka lík [[serbneska|serbnesku]]. Makedónska var stöðluð sem opinbert tungumál [[Alþýðulýðveldið Makedónía|Alþýðulýðveldisins Makedóníu]] eftir [[Síðari heimsstyrjöld]]. Það er eina þjóðtunga landsins en í sveitarfélögum þar sem yfir 20% íbúa tala annað tungumál fær það mál jafnframt opinbera stöðu.
Um 2/3 hlutar íbúa tala makedónsku sem móðurmál en um fjórðungur talar [[albanska|albönsku]]. Albönskumælandi íbúar eru í meirihluta í mörgum sveitarfélögum í norðvesturhluta landsins. Önnur minnihlutamál sem töluð eru í landinu eru [[tyrkneska]], [[rómamál]], [[serbneska]] og [[bosníska]]. [[Makedónskt táknmál]] nýtur opinberrar viðurkenningar sem móðurmál heyrnarlausra.
{{Stubbur|landafræði}}
|