„Ríkisþinghúsið í Berlín“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Tjörvi Schiöth (spjall | framlög)
Lagaði staðreyndarvillur og bætti við nákvæmara erindi um aðgerðir Nasista í kjölfar þinghúsbrunans. Lagaði ýmsa tengla og stafsetningarvillur.
Tjörvi Schiöth (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 22:
=== Bruninn og stríðið ===
 
Þann [[27. febrúar]] árið [[1933]], stuttu eftir að [[Adolf Hitler]] hafði verið skipaður [[Kanslari Þýskalands|kanslari]] þann [[30. janúar]], var kveikt í Ríkisþinghúsinu. Það brann lengi og varð fyrir miklum skemmdum. Ekki er vitað nákvæmlega hver eða hverjir voru þar að verki, en nokkrir voru handteknir í kjölfarið og einn tekinn af lífi; [[Holland|hollenskur]] [[Kommúnismi|kommúnisti]] að nafninu [[Marinus van der Lubbe]]. Þó það sé ekki vitað fyrir víst, er gjarnan talað að hann hafi staðið einn af verki. Víst er þó að Hitler og [[Nasistaflokkurinn|Nasistarnir]] notuðu tilefnið til þess að ofsækja pólitíska andstæðinga sína, og settu þeir neyðarlög, sem kennd eru við þinghúsbrunann, er felldu mannréttindarákvæði stjórnarskrár Weimar-Lýðveldisins úr gildi. Þúsundir kommúnista og [[Sósíaldemókratar|sósíaldemókrata]] voru handteknir í kjölfarið, þeirra á meðal þingmenn sem sátu á þingi. Þetta var þýðingarmikið skref í atburðarás [[Valdataka Nasista í Þýskalandi|valdatöku Nasista]], og í átt að stofnun [[Þriðja ríkið|Þriðja ríkisins]]. Vegna þess að margir andstæðingar þeirra á þinginu höfðu verið handteknir, tókst Nasistum að fá þingið til að samþykkja sérstakt ákvæði þann [[24. mars]], um að veita Hitler [[Einræði|alræðisvald]]. Þar með var formlega búið að binda endi á Weimar-lýðveldið, og stjórnarskrá þess endanlega numin úr gildi.<ref>Kershaw, 1999, bls. 456–458 og 732; Rees, 2005, bls. 46.</ref>
 
Bruninn sjálfur skemmdi húsið töluvert, bæði að innan og utan. Hvolfþakið hrundi og nýtt einfalt þak var sett á í staðinn til að stöðva frekari skemmdir af völdum veðurs. Þingið var flutt í önnur hús en þar sátu þó aðeins meðlimir þjóðarflokks Hitlers. Ríkisþinghúsið var þó enn notað. Í þeim sölum sem ekki brunnu voru haldnar sýningar og áróðursfundir á vegum nasista. Þegar [[heimstyrjöldin síðari]] hófst var múrað fyrir alla glugga. Þann [[30. apríl]] [[1945]], á meðan [[Orrustan um Berlín|orrustan um Berlín]] stóð yfir og ósigur Þjóðverja í stríðinu lá fyrir, komust [[Sovétríkin|SovétmennSovéskir]] hermenn inn í húsið og flögguðu sovéska fánanum á þaki hússinsþakinu. Þó var enn barist á efri hæðum og í kjallara hússins allan næsta dag.
 
=== Eftirstríðsárin ===