„Þýska“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link GA template (handled by wikidata)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Tungumál
|nafn=ÞýskaÞýðska
|nafn2=Deutsch
|ættarlitur=Indóevrópskt
|ríki=[[ÞýskalandÞýðskaland]]i, [[Sviss]], [[Austurríki]] auk 38 annarra landa
|svæði=[[Evrópa]]
|talendur=120 milljónir
Lína 10:
&nbsp;[[Germönsk tungumál|Germanskt]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[Vesturgermönsk tungumál|Vesturgermanskt]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''ÞýskaÞýðska'''
|þjóð=[[ÞýskalandÞýðskaland]]i, [[Liechtenstein]], [[Austurríki]], [[Belgía|Belgíu]], [[Sviss]] og [[Lúxemborg]]
|stýrt af=
|iso1=de|iso2=ger og deu|iso3=deu|sil=GER }}
 
<onlyinclude>'''ÞýskaÞýðska''' (''deutsch''; {{framburður|De-Deutsch.ogg}}) er [[tungumál]], sem [[talmál|talað]] er og [[ritmál|ritað]] aðallega í [[Þýskaland]]i, [[Austurríki]] og [[Sviss]]. ÞýskaÞýðska tilheyrir [[Germönsk mál|germönskum málum]], eins og [[danska]], [[norska]], [[sænska]], [[íslenska]], [[færeyska]], [[enska]] og [[hollenska]]. Germönsk mál flokkast síðan til [[Indó-evrópsk mál|indó-evrópskrar málaættar]] og eru fjarskyld málum eins og til dæmis [[sanskrít]].</onlyinclude>
 
== Einkenni ==
ÞýskaÞýðska er nokkuð lík [[íslenskaíslendska|íslenskuíslendsku]] hvað varðar [[málfræði]], m.a. varðandi beygingar á [[fallorð]]um. Nafnorðin sjálf hafa oftast sömu beygingarmynd í eintölu, [[ákvæðisorð]]in sem stýra fallinu breytast hins vegar. Undantekningar frá þessu eru eignarfallsmyndir karlkyns og hvorugkyns nafnorða, veik og óreglulega beygð nafnorð auk karlkynsorða af erlendum uppruna. Nafnorðin [[hljóðvarp]]ast sum hver í fleirtölu og eða bæta við sig endingu. Ólíkt flestum málum skyldri þýskuþýðsku eru öll nafnorð og ávarpsfornöfn rituð með stórum staf og þérun er algeng. Í þýskaþýðska stafrófinu er líka bókstafurinn ß („das Eszett“) sem ekki er að finna í öðrum germönskum málum. [[Setningarfræði]] í þýskuþýðsku er ólík þeirri íslenskuíslendsku að því leyti að [[Aðalsögn|aðalsagnir]] sem fylgja [[hjálparsögn]]um koma aftast í setningar. Eins standa öll [[sagnorð]] í [[aukasetning]]um aftast.
 
== Málfræði ==
Lína 24:
<div align=center>
{| id="toc" style="margin: 0 2em 0 2em;"
|+ <big>'''Orðflokkar í þýskuþýðsku'''</big>
| bgcolor=#ccf align=center|'''Orðflokkur'''
| bgcolor=#ccf align=center|'''Dæmi'''
| bgcolor=#ccf align=center|'''Hlutverk'''
|-
| [[Nafnorð í þýskuþýðsku|Nafnorð]]
| Der große '''Vogel''' springt zu dem wichtigen '''Mann''', der in dem '''Garten''' steht. Er hat '''Samen''' für den '''Vogel'''.
| Að tilgreina einstaka hluti, eða flokka hluta, jafnt raunverulega sem ímyndaða.
Lína 45:
| Gefa til kynna með almennum hætti um hvern eða hvað [[setning]]in á við.
|-
| [[Greinir í þýskuþýðsku|Greinir]]
| '''Der''' große Vogel springt zu '''dem''' wichtigen Mann, der in '''dem''' Garten steht. Er hat Samen für '''den''' Vogel.
| Að gera [[nafnorð]] ákveðin (ákveðinn greinir) eða óákveðin (óákveðinn greinir). [[Greinir]] getur verið viðskeyttur eða settur fyrir framan [[nafnorð]] sem sér orð.
|-
| [[Töluorð í þýskuþýðsku|Töluorð]]
| '''Siebzehn''' große Vögel springen zu den '''drei''' wichtigen Männern, die in dem Garten stehen. Sie erhielten '''zwei''' Säcke Samen für die Vögel.
| Gefa til kynna fjölda eða magn.
Lína 55:
| colspan="3" align=center bgcolor=#ccf| [[Smáorð í þýsku]]
|-
| [[Forsetningar í þýskuþýðsku|Forsetningar]]
| Der große Vogel springt '''zu''' dem wichtigen Mann, der '''in''' dem Garten steht. Er hat Samen '''für''' den Vogel.
| Hafa áhrif á merkingu [[fallorð í þýsku|fallorðs]] í [[setning]]u.
Lína 63:
|
|-
| [[Nafnháttarmerki í þýskuþýðsku|Nafnháttarmerki]]
| Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er denkt, dass es sehr nett ist '''zu''' geben.
| [[Nafnháttarmerki í þýsku|Nafnháttarmerkið]] er orðið „zu“ á undan [[sagnorð]]i í nafnhætti. Sögn í nafnhætti er án tíðar og endar oftast á „e“.
|-
| [[Samtengingar í þýskuþýðsku|Samtengingar]]
| Der große Vogel springt zu dem wichtigen Mann, der in dem Garten steht. Er denkt, '''dass''' es sehr nett ist zu geben.
| Tengir saman einstök orð eða [[setning]]ar til að mynda [[málsgrein]]. Skiptist í [[aðaltengingar í þýsku|aðaltengingar]] og [[aukatengingar í þýskuþýðsku|aukatengingar]].
|-
| [[Upphrópanir í þýskuþýðsku|Upphrópanir]]
|
|