„Georgísk skrifletur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link GA template (handled by wikidata)
Jaqeli (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 5:
Höfundur Georgíska stafrófsins var konungur Georgíu Parnavaz I. Iberia og uppahafsár þess talið vera 284 f.Kr..
 
Öll georgísku stafrófin hafa bara einn ritunarhátt á hverjum staf þ.e. þar eru ekki notaðir hástafir og lágstafir heldur bara einn stafur sem táknar bæði. En eins og áður kom fram er asomtavruli stafrófið stundum notað sem hástafir.
 
==Letur==
=== Asomtavruli ===
Georgíska hefur verið rituð með þremur mismunandi stafrófum í gegnum tíðina en saga ritaðs máls í Georgíu hófst á 4-5 öld. Georgía tók upp [[kristni]] árið [[330]] og átti það sinn þátt í að fyrsta stafrófið leit dagsins ljós. Það stafróf heitir asomtavruli (ასომთავრული,„hástafir“) orðið kemur frá aso (ასო, „stafur“, „gerð“) og mtavari (მთავარი, „aðal“, „megin“, „helstu“, „höfuð“). Þetta stafróf gengur einnig undir nafninu mrgvlovani (მრგვლოვანი, „hringlaga“) orðið er skylt orðinu mrgvali (მრგვალი, „hringur“).
 
{|border="1" class="wikitable" style="line-height:1.2;width:30em;"
|- style="text-align:center;"
!colspan="14"| Asomtavruli bréf
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
| {{unicode|Ⴀ}} || {{unicode|Ⴁ}} || {{unicode|Ⴂ}} || {{unicode|Ⴃ}} || {{unicode|Ⴄ}} || {{unicode|Ⴅ}} || {{unicode|Ⴆ}}
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|Ⴡ}}
| {{unicode|Ⴇ}} || {{unicode|Ⴈ}} || {{unicode|Ⴉ}} || {{unicode|Ⴊ}} || {{unicode|Ⴋ}} || {{unicode|Ⴌ}}
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|Ⴢ}}
| {{unicode|Ⴍ}} || {{unicode|Ⴎ}} || {{unicode|Ⴏ}} || {{unicode|Ⴐ}} || {{unicode|Ⴑ}} || {{unicode|Ⴒ}}
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|Ⴣ}}
| {{unicode|ႭჃ}}, {{unicode|Ⴓ}} || {{unicode|Ⴔ}} || {{unicode|Ⴕ}} || {{unicode|Ⴖ}} || {{unicode|Ⴗ}} || {{unicode|Ⴘ}}
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
| {{unicode|Ⴙ}} || {{unicode|Ⴚ}} || {{unicode|Ⴛ}} || {{unicode|Ⴜ}} || {{unicode|Ⴝ}} || {{unicode|Ⴞ}}
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|Ⴤ}}
| {{unicode|Ⴟ}} || {{unicode|Ⴠ}}
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|Ⴥ}}
|colspan="4"|  
|}
 
===Nuskhuri===
Annað stafrófið sem notað var kom fram á [[9. öld]] og heitir nuskhuri (ნუსხური „lítið“, „smátt“). Nuskhuri er skylt orðinu nuskha (ნუსხა „birgðaskrá“, „dagskrá“). Þetta stafróf var mest notað í trúarlegum verkum en hefur einnig verið notað með asomtavruli stafrófinu en þá eru asomtavruli stafirnir notaðir sem hástafir.
 
{|border="1" class="wikitable" style="line-height:1.2;width:30em;"
|-
!colspan="14"| Nuskhuri bréf
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
| ⴀ || ⴁ || ⴂ || ⴃ || ⴄ || ⴅ || ⴆ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ⴡ}}
| ⴇ || ⴈ || ⴉ || ⴊ || ⴋ || ⴌ
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ⴢ}}
| ⴍ || ⴎ || ⴏ || ⴐ || ⴑ || ⴒ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ⴣ}}
| ⴍⴣ, ⴓ || ⴔ || ⴕ || ⴖ || ⴗ || ⴘ
|- style="text-align:center; font-size:150%;"
| ⴙ || ⴚ || ⴛ || ⴜ || ⴝ || ⴞ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ⴤ}}
| ⴟ || ⴠ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ⴥ}}
|colspan="4"|
|}
===Mkhedruli===
Það stafróf sem notað er í dag heitir mkhedruli (მხედრული, „riddaramennska“ eða „hernaður“). Það kom fyrst fram á [[11. öld]] og var notað fyrir allan þann texta sem var ekki trúarlegs eðlis þar til á [[18. öld]] en þá tók þetta stafróf einnig við khutsuri stílnum en það kallast stíllinn þegar hin tvö stafrófin eru notuð saman þ.e. asomtavruli fyrir hástafi og nuskhuri fyrir lágstafi. Mkhedruli er skylt orðinu mkhedari (მხედარი, „hestamaður“, „riddari“ eða „stríðsmaður“); khutsuri er skylt orðinu khutsesi (ხუცესი, „öldungur“ eða „prestur“).
 
Öll georgísku stafrófin hafa bara einn ritunarhátt á hverjum staf þ.e. þar eru ekki notaðir hástafir og lágstafir heldur bara einn stafur sem táknar bæði. En eins og áður kom fram er asomtavruli stafrófið stundum notað sem hástafir.
 
{|border="1" class="wikitable" style="line-height:1.2;width:30em;"
|-
!colspan="15"| Mkhedruli bréf
|- style="text-align:center; linefont-heightsize:1.2200%;"
| ა || ბ || გ || დ || ე || ვ || ზ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ჱ}}
| თ || ი || კ || ლ || მ || ნ
| rowspan=2 |
|- style="text-align:center; linefont-heightsize:1.2200%;"
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ჲ}}
| ო || პ || ჟ || რ || ს || ტ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ჳ}}
| უ || ფ || ქ || ღ || ყ || შ
|- style="text-align:center; linefont-heightsize:1.2200%;"
| ჩ || ც || ძ || წ || ჭ || ხ
|bgcolor="#DDDDFF"| {{unicode|ჴ}}
Lína 37 ⟶ 80:
|bgcolor="#DDDDEE"| {{unicode|ჹ}}
|}
 
{{stubbur}}
 
[[Flokkur:Georgískt stafróf]]