„Birtíngur“: Munur á milli breytinga

Nóvellan '''Birtíngur''', eða '''Candide''', ou l'Optimisme'' eins og hún nefnist á frummálinu, er frönsk satíra (háðsádeila) rituð árið 1759 af [[Voltaire]], kunnum rithöfundi og heimspekingi frá dögum Upplýsingarinnar. Voltaire var bæði skáld og fræðimaður, og ritaði um allt milli heims og geims. Hann barðist ötullega gegn harðstjórn, hjátrú, stjórnarkreddum og bábiljum, og mörg verka hans voru rituð í hugmyndafræðilegum tilgangi. Fá rit hans hafa haldið nafni hans jafn kröftuglega á lofti og Birtíngur, sem skrifuð var sem andsvar við löghyggju 18. aldar og einkum bjartsýnisheimspeki manna á borð við hinn þýska heimspeking Gottfried Wilhelm Leibniz og því hlutleysi sem slík heimspeki fól í sér. Samkvæmt henni er skynsamleg regla á sköpunarverkinu og vel það, því að guð hlýtur að hafa skapað hinn besta mögulega heim allra hugsanlegra heima, jafnvel þó svo að íbúar þessa heims komi ekki endilega alltaf auga á það. Eða eins og Altúnga, lærimeistari Birtíngs og ötull fylgismaður þessara kenninga, segir í upphafi verksins: „Maður á að segja að allt sé í allra besta lagi.“ Birtíngur er samfelld háðsádeila á þessa skoðun, þar sem prófessor Altúnga er látinn þylja heimspeki Leibniz í augljósri skopstælingu, þar á meðal frumsetningu hans um hina einhlítu ástæðu, það er að segja að hver hlutur sé til af skynsamlegri ástæðu þar sem að sérhverjum sannindum hnígi skynsamleg rök.