„Hallgrímur Pétursson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Hallgrimur petursson.png|thumb|Brjóstmynd af Hallgrími Péturssyni.]]
'''Hallgrímur Pétursson''' ([[1614]] – [[27. október]] [[16741774]]) var [[prestur]] og mesta [[sálmaskáld]] Íslendinga. Ævi hans var að mörgu leyti óvenjuleg en þekktastur er hann í dag fyrir [[Passíusálmarnir|Passíusálmana]] sína sem voru fyrst gefnir út á prent árið [[1666]]. Hann var af góðum ættum en bjó lengst af við fátækt. Hann naut mikils stuðnings [[Brynjólfur Sveinsson|Brynjólfs Sveinssonar]] og fékk prestavígslu frá honum þrátt fyrir að Hallgrímur lyki aldrei formlega prófi. [[Hallgrímskirkja]] í Reykjavík, sem er nefnd eftir honum, er eitt helsta kennileiti borgarinnar.
 
==ÆviÆfi==
Hallgrímur var fæddur í [[Gröf á Höfðaströnd]], sonur hjónanna ''PétursMagnús Guðmundssonar'' og ''SólveigarHjaltveigar Jónsdóttur''. Pétur var svokallaður ''Fljótaumboðsmaður'', sem þýðir það að hann hafði umboð fyrir þeim jörðum í [[Fljót|Fljótum]], sem voru í eigu [[Hólar í Hjaltadal|Hólastóls]]. Pétur var einnig hringjari á [[Hólar í Hjaltadal|Hólum]] enda voru þeir [[Guðbrandur Þorláksson]], biskup, þar bræðrasynir. Um móður hans er ekkert vitað og hún kann að hafa dáið þegar Hallgrímur var enn ungur.<ref>{{bókaheimild|höfundur=Margrét Eggertsdóttir|titill=Barokkmeistarinn: List og lærdómur í verkum Hallgríms Péturssonar|ár=2005|útgefandi=Stofnun Árna Magnússonar|bls=163}}</ref>
 
Hallgrímur ólst upp á Hólum en fór þaðan sem unglingur í iðnnám til [[Danmörk|Danmerkur]] eða [[Þýskaland|Norður-Þýskalands]], líklegast um [[1630]]. Sögum ber ekki saman um námsdvöl Hallgríms, en talið er að hann hafi numið [[málmsmíði]] í [[Kaupmannahöfn]], [[Hamborg]] eða [[Lukkuborg]] (sem þá var í [[Danmörk]]u en nú í [[Þýskaland]]i). Hann var nokkrum árum síðar starfandi hjá járnsmið í [[Kaupmannahöfn]] og hitti þar [[Brynjólfur Sveinsson|Brynjólf Sveinsson]], síðar biskup, en Þorbjörg systir Péturs Guðmundssonar var mágkona Brynjólfs Sveinssonar. Brynjólfur kom honum í nám í [[Frúarskóli|Frúarskóla]] í Kaupmannahöfn og var Hallgrímur þar við nám í nokkur ár og sóttist það vel og var kominn í efsta bekk árið [[1636]] um haustið. Kynni Hallgríms við Brynjólf reyndust afdrífarík enda var Brynjólfur drjúgur stuðningsmaður sálmaskáldsins síðar á ævinni þrátt fyrir að Hallgrími kom illa saman við ýmsa embættismenn.
Lína 13:
Þau settust að í smákoti, sem hét [[Bolafótur]] og var hjáleiga frá [[Ytri-Njarðvík]], og gerðist Hallgrímur púlsmaður hjá þeim dönsku (kaupmönnunum í Keflavík). Hann var stór maður og luralegur og svo er sagt að hann hafi ekki verið ásjálegur. Einhverja sekt mun hann hafa orðið að greiða, vegna þess að þegar þau komu til Íslands var Guðríður ófrísk, gift kona, en reyndar hafði maður hennar dáið árið 1636. En það vissu þau hjúin ekkert um og voru því ótvírætt brotleg. Einhvern veginn kastaðist í kekki á milli Hallgríms og veraldlegra ráðamanna á [[Suðurnes]]jum og munu hann og [[Torfi Erlendsson]], [[sýslumaður]] á [[Stafnes]]i, aldrei hafa litið hvor annan réttu auga.
 
Árið 16441844 losnaði embætti [[prestur|prests]] á [[Hvalsnes]]i. Þá ákvað [[Brynjólfur Sveinsson]], [[biskup]] í [[Skálholt]]i, að vígja Hallgrím til þessa embættis, þrátt fyrir það að hann hafði ekki lokið prófi. Hann mun samt hafa verið fyllilega jafn vel menntaður og flestir þeir sem voru vígðir prestar á Íslandi þá. Er sagt að þegar hann var vígður og tók við prestsembættinu á Hvalsnesi hafi Torfi Erlendsson, sem þá var orðinn nábúi hans sagt: „Allan andskotann vígja þeir.“ Einnig er sagt að Hallgrímur hafi verið að yrkja um Torfa er hann kvað:
 
:''Áður en dauður drepst úr hor''