„Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna“: Munur á milli breytinga

'''Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna''' er ein af stofnunum [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]] (SÞ) og hefur það hlutverk að viðhalda [[friður|friði]] og [[öryggi]] á meðal þjóða. Stofnunin er sú eina innan SÞ sem hefur völd til þess að taka ákvarðanir sem eru bindandi fyrir aðildarríki SÞ samkvæmt [[Sáttmáli Sameinuðu þjóðanna|sáttmála]] þeirra, ákvarðanir þess nefnast [[ályktanir Öryggisráðsins|ályktanir]]. Meðlimir ráðsins eru 15, þar af eru 5 með fast sæti en 10 sem kosnir eru af [[Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna|allsherjarþinginu]]. Föstu meðlimirnir eru [[Bandaríkin]], [[Bretland]], [[Frakkland]], [[Kína]], áður [[Tævan]] og [[Rússland]], áður [[Sovétríkin]]<ref>http://geography.about.com/od/politicalgeography/a/securitycouncil.htm</ref>.

Sameinuðu Þjóðirnar var stofnað með það í huga að læra af mistökum [[Þjóðarbandalagsins|Þjóðarbandalagið|Þjóðarbandalagsins]] sem hafði verið stofnað eftir [[fyrri heimsstyrjaöldina|Fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjaöldina]]<ref>{{bókaheimild|höfundur=Baylis, J., Smith, S., Owens, P|titill=The globalization of world politics: An introduction to international relations|ár=2014|útgefandi=Oxford: Oxford University Press.|bls=306}}</ref>. Var þar enginn hvati fyrir stórveldin að taka þátt þar sem þau græddu ekkert á því. Með það í huga var Öryggisráðið stofnað. Fengu því 5 stærstu ríkin fast sæti í ráðinu. Fyrst voru það 6 lönd sem voru kosin á tveggja ára fresti en 1965 voru sætin fjölgaði í 15 og þá 10 lönd kosin til tímabundarinnar setu<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/532070/United-Nations-Security-Council</ref>. Einnig var stóru löndunum 5 gefið [[neiturnarvald]] og þurfa því öll löndin með fasta setu að samþykkja ályktunina eða sitja hjá. Sé ályktunin samþykkt er hún bindandi fyrir SÞ. Þurfa 9 lönd þó alltaf að samþykkja ályktun svo hún komist í gegn<ref>{{bókaheimild|höfundur=Baylis, J., Smith, S., Owens, P|titill=The globalization of world politics: An introduction to international relations|ár=2014|útgefandi=Oxford: Oxford University Press.|bls=306}}</ref>. Þau lönd sem ekki eiga fast sæti í Öryggisráðinu er skipt í hópa eftir landfræðilegri staðsetningu og er kosið úr þeim hópum til setu í ráðinu á tveggja ára fresti í hverjum hóp. Er hópunum skipt þannig að á hverju ári er kosið um helming sætanna og hinn helminginn árið eftir. Hóparnir eru [[Afríka]] með þrjú sæti, Vestur Evrópa og aðrir með tvö sæti, [[RómönskRómanska Ameríka]] og [[Karíbahafið]] með tvö sæti, [[Asía]] með tvö sæti og svo Austur Evrópa með eitt sæti<ref>http://www.infoplease.com/spot/un2.html</ref>. Fer síðan hvert land með forsæti í ráðinu í einn mánuð í senn. Ávallt þarf einn fulltrúi frá hverju landi að vera staddur í höfuðstöðvum SÞ í New York til að hægt sé að bregðast strax við hættum<ref>http://geography.about.com/od/politicalgeography/a/securitycouncil.htm</ref>.

Markmið ráðsins er að viðhalda friði og öryggi. Þegar því er ógnað eru fyrstu viðbrögðin ráðsins að leyta leiða til að leysa ágreining friðsamlega. Hafa þeir ýmsar leiðir til þess t.d. sett undirstöðuatriði fyrir lönd í samningaviðræðum. Einnig geta þeir rannsakað um hvað ágreiningurinn er og er þá tekin ákvörðun hvort málið sé þess sniðið að hægt sé að leysa það á skömmum tíma eða þurfa utankomandi aðilar að koma og veita aðstoð. Ef til átaka kemur geta þeir komið á vopnahléi til að koma í veg fyrir að átökin magnist upp. Einnig geta þeir sent inn [[friðargæsluliða|friðargæsluliðar|friðargæsluliða]] til að verja almenna borgara í löndunum. Ef ekkert af þessu virka getur Öryggisráðið samþykkt viðskiptabönn á lönd til að þrengja að efnahag þeirra eða gripið til hernaðarlegra íhlutunar ef þeir sjá einga aðra leið færa<ref>http://www.un.org/en/sc/about/</ref>.

Þær raddir sem vilja breytingu á Öryggisráðinu verða stöðugt háværari. Þar sem þau fimm lönd sem einu sinni voru stærst eru það ekki lengur í dag. [[Indland]], [[Suður Afríka]], [[Þýskaland]], [[Brasilía]] og [[Japan]] hafa öll leitast eftir að fá varanlegt sæti í ráðinu<ref>{{bókaheimild|höfundur=Baylis, J., Smith, S., Owens, P|titill=The globalization of world politics: An introduction to international relations|ár=2014|útgefandi=Oxford: Oxford University Press.|bls=308}}</ref>. Leytast þau eftir sæti þar sem þau halda því fram að þau séu orðin stærri en lönd sem hafa fast sæti eða séu að verða stærri en þau. Einnig er sagt að þau lönd sem núna hafi fast sæti í ráðinu séu of einsleit. En eru núna tvö lönd úr [[Evrópusambandinu|Evrópusambandið|Evrópusambandinu]] sem talar því máli þess, Bretland og Frakkland. EinnigEr það líka talið ósanngjarnt að ekkert land í Suður Ameríku né Afríku hafi neitunarvald. Vilja líka lönd í Asíu neitunarvald þar sem þau segja að þau eru frábrugðin Kína að mörgu leyti og myndu oft taka aðrar ákvarðanir en Kína gerir nú. Hefur komið upp sú hugmynd að fjölga löndunum í 25 í Öryggisráðinu og þá fastafulltrúunum úr fimm í ellefu eða auka löndin sem eiga fasta fulltrúa um sex<ref>http://www.britannica.com/EBchecked/topic/532070/United-Nations-Security-Council</ref>.