„Dóminíska lýðveldið“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 9:
höfuðborg = [[Santó Dómingó]] |
stjórnarfar = [[Lýðveldi]] |
titill_leiðtoga = [[Forseti Dóminíska lýðveldisins|Forseti]]<br />[[Varaforseti Dóminíska lýðveldisins|Varaforseti]] |
nöfn_leiðtoga = [[Danilo Medina]]<br />[[Margarita Cedeño de Fernández]] |
stærðarsæti =
flatarmál = 48.730|
hlutfall_vatns =
mannfjöldaár =
mannfjöldasæti =
fólksfjöldi =
íbúar_á_ferkílómetra =
VLF_ár =
VLF =
VLF_sæti =
VLF_á_mann =
VLF_á_mann_sæti =
VÞL_ár = 2013 |
staða_ríkis=[[Sjálfstæði]] |▼
VÞL = {{stöðugt}} 0.700 |
atburðir = frá [[Haítí]] |▼
VÞL_sæti = 102 |
dagsetningar = [[27. febrúar]] [[1844]] |▼
atburður2 = frá [[Spánn|Spáni]] |
dagsetning2 = [[16. ágúst]] [[1863]] |
atburður3 = frá [[BNA|Bandaríkjunum]] |
dagsetning3 = [[12. júlí]] [[1924]] |
gjaldmiðill =[[dóminískur pesói]] |
tímabelti = [[UTC]] -4 |
þjóðsöngur = [[Quisqueyanos valientes]] |
tld = do |
símakóði = 1-809, 1-829 og 1-
}}
'''Dóminíska lýðveldið''' er land á eystri hluta [[eyja|eyjunnar]] [[Hispaníóla]] sem er ein [[Stóru-Antillaeyjar|Stóru-Antillaeyja]] í [[Karíbahaf]]i með landamæri að [[Haítí]] í vestri. Hispaníóla er næststærst eyjanna í eyjaklasanum (á eftir [[Kúba|Kúbu]]) og liggur vestan við [[Púertó Ríkó]] og austan við [[Kúba|Kúbu]] og [[Jamaíka|Jamaíku]]. Íbúarnir nefna eyjuna oft '''Quisqueya''', sem er nafn hennar á máli [[Taínóindíánar|taínóindíána]]. Landið heitir eftir [[höfuðborg]]inni [[
Taínóindíánar bjuggu á eyjunni frá því á [[7. öldin|7. öld]]. [[Kristófer Kólumbus]] kom til eyjarinnar árið [[1492]] og þar stofnuðu Spánverjar fyrstu varanlegu nýlendu Evrópumanna í Ameríku. Eftir þriggja alda yfirráð Spánar og stutt yfirráð [[Frakkland|Frakka]] lýsti Dóminíska lýðveldið yfir sjálfstæði frá spænsku krúnunni árið [[1821]]. Aðeins ári síðar gerðu Haítíbúar innrás og lögðu landið undir sig. Íbúar Dóminíska lýðveldisins ráku innrásarherinn burt og samþykktu stjórnarskrá árið [[1844]] en næstu árin einkenndust af óstöðugleika og nýjum innrásum frá Haítí. Að lokum gerðist Dóminíska lýðveldið aftur spænsk nýlenda en Spánverjar hurfu þaðan aftur [[1865]] eftir tveggja ára stríð. Bandaríkin hófu afskipti af stjórn landsins í upphafi 20. aldar og lögðu landið undir sig með innrás árið [[1916]]. Vegna mótspyrnu íbúanna hurfu Bandaríkjamenn frá landinu [[1922]] og fyrstu frjálsu kosningarnar voru haldnar árið [[1924]]. Árið [[1930]] komst einræðisherrann [[Rafael Leonidas Trujillo Molina]] til valda með því að beita hernum gegn pólitískum andstæðingum sínum. Trujillo var myrtur árið [[1961]]. Árið [[1965]] sendu Bandaríkjamenn enn landgönguliða til Dóminíska lýðveldisins til að koma í veg fyrir byltingu kommúnista.
Íbúar Dóminíska lýðveldisins eru tæplega tíu milljónir. Þar af búa tæplega þrjár milljónir í höfuðborginni Santó Dómingó. Spænska er opinbert tungumál og móðurmál 98% íbúanna. Tæp 70% aðhyllast [[rómversk-kaþólska]] trú. [[Kynþáttahyggja]] er útbreidd og fordómar gagnvart þeldökkum íbúum blandast við andúð á Haítímönnum sem Trujillo beitti ötullega í pólitískum tilgangi. Efnahagur Dóminíska lýðveldisins er sá annar stærsti í Mið-Ameríku og Karíbahafinu. Framleiðsluiðnaður er fjölbreyttur og byggist aðallega á [[ferðaþjónusta|ferðaþjónustu]], [[sykur]]vinnslu, [[járnnikkel]]- og [[gull]]námum, [[vefnaðariðnaður|vefnaði]], [[sement]]sframleiðslu og [[tóbak]]sframleiðslu. Áætlað atvinnuleysi árið 2013 var 12,5%.
==Stjórnsýsluskipting==
Dóminíska lýðveldið skiptist í 31 hérað. Höfuðborgin, Santó Dómingó, er skilgreind sem þjóðarumdæmi (''[[Distrito Nacional]]''). Héruðin skiptast í sveitarfélög (''municipios'') sem eru annað stig stjórnsýslu landsins.
{{Image label begin|image=Dominican Labelled Map.PNG|width={{{width|705}}}|float={{{float|none}}}}}
{{Image label small|x=0.95|y=0.15|scale={{{width|450}}}|text=[[Atlantshaf]]}}
{{Image label small|x=0.48|y=0.68|scale={{{width|450}}}|text=[[Azua-hérað|Azua]]}}
{{Image label small|x=0.26|y=0.68|scale={{{width|450}}}|text=[[Baoruco-hérað|Baoruco]]}}
{{Image label small|x=0.29|y=0.82|scale={{{width|450}}}|text=[[Barahona-hérað|Barahona]]}}
{{Image label small|x=0.85|y=0.95|scale={{{width|450}}}|text=[[Karíbahaf]]}}
{{Image label small|x=0.113|y=0.17|scale={{{width|650}}}|text=[[Dajabón-hérað|Dajabón]]}}
{{Image label small|x=0.85|y=0.79|scale={{{width|450}}}|text=[[Distrito Nacional]]}}
{{Image label small|x=0.81|y=0.37|scale={{{width|450}}}|text=[[Duarte-hérað|Duarte]]}}
{{Image label small|x=1.23|y=0.53|scale={{{width|450}}}|text=[[El Seibo-hérað|El Seibo]]}}
{{Image label small|x=0.13|y=0.27|scale={{{width|650}}}|text=[[Elías Piña-hérað|Elías<br />Piña]]}}
{{Image label small|x=0.68|y=0.208|scale={{{width|450}}}|text=[[Espaillat-hérað|Espaillat]]}}
{{Image label small|x=0.03|y=0.38|scale={{{width|650}}}|text=[[Haítí]]}}
{{Image label small|x=1.06|y=0.47|scale={{{width|450}}}|text=[[Hato Mayor-hérað|Hato Mayor]]}}
{{Image label small|x=0.699|y=0.27|scale={{{width|450}}}|text=<small>[[Hermanas Mirabal-hérað|Hms.<br />Mrb.]]</small>}}
{{Image label small|x=0.119|y=0.53|scale={{{width|650}}}|text=[[Independencia-hérað|Independencia]]}}
{{Image label small|x=0.10|y=1.105|scale={{{width|450}}}|text=[[Beata-eyja|''Isla Beata'']]}}
{{Image label small|x=1.22|y=0.785|scale={{{width|450}}}|text=[[Catalina-eyja|''Isla Catalina'']]}}
{{Image label small|x=1.399|y=0.88|scale={{{width|450}}}|text=[[Saona-eyja|''Isla Saona'']]}}
{{Image label small|x=1.37|y=0.68|scale={{{width|450}}}|text=[[La Altagracia-hérað|La Altagracia]]}}
{{Image label small|x=1.249|y=0.69|scale={{{width|450}}}|text=[[La Romana-hérað|La<br />Romana]]}}
{{Image label small|x=0.54|y=0.47|scale={{{width|450}}}|text=[[La Vega-hérað|La Vega]]}}
{{Image label small|x=0.838|y=0.239|scale={{{width|450}}}|text=[[María Trinidad Sánchez-hérað|María<br />Trinidad<br />Sánchez]]}}
{{Image label small|x=0.654|y=0.52|scale={{{width|450}}}|text=[[Monseñor Nouel-hérað|Monseñor<br />Nouel]]}}
{{Image label small|x=0.14|y=0.10|scale={{{width|650}}}|text=[[Monte Cristi-hérað|Monte Cristi]]}}
{{Image label small|x=0.89|y=0.55|scale={{{width|450}}}|text=[[Monte Plata-hérað|Monte Plata]]}}
{{Image label small|x=0.1|y=0.6|scale={{{width|650}}}|text=[[Pedernales-hérað|Pedernales]]}}
{{Image label small|x=0.669|y=0.77|scale={{{width|450}}}|text=[[Peravia-hérað|Peravia]]}}
{{Image label small|x=0.45|y=0.14|scale={{{width|450}}}|text=[[Puerto Plata-hérað|Puerto Plata]]}}
{{Image label small|x=1.1|y=0.37|scale={{{width|450}}}|text=[[Samaná-hérað|Samaná]]}}
{{Image label small|x=0.719|y=0.65|scale={{{width|450}}}|text=[[San Cristóbal-hérað|San<br />Cristóbal]]}}
{{Image label small|x=0.61|y=0.629|scale={{{width|450}}}|text=[[San José de Ocoa-hérað|San José<br />de Ocoa]]}}
{{Image label small|x=0.25|y=0.52|scale={{{width|450}}}|text=[[San Juan-hérað (Dóminíska lýðveldið)|San Juan]]}}
{{Image label small|x=1.09|y=0.689|scale={{{width|450}}}|text=[[San Pedro de Macorís-hérað|San Pedro<br />de Macorís]]}}
{{Image label small|x=0.77|y=0.45|scale={{{width|450}}}|text=[[Sánchez Ramírez-hérað|Sánchez<br />Ramírez]]}}
{{Image label small|x=0.45|y=0.31|scale={{{width|450}}}|text=[[Santiago-hérað (Dóminíska lýðveldið)|Santiago]]}}
{{Image label small|x=0.18|y=0.188|scale={{{width|650}}}|text=[[Santiago Rodríguez-hérað|Santiago<br />Rodríguez]]}}
{{Image label small|x=0.83|y=0.645|scale={{{width|450}}}|text=[[Santo Domingo-hérað|Santo<br />Domingo]]}}
{{Image label small|x=0.27|y=0.14|scale={{{width|650}}}|text=[[Valverde-hérað|Valverde]]}}
{{Image label end}}<br/>
<small>* Höfuðborgin, [[Santó Dómingó]], er í [[Distrito Nacional]] (DN).</small>
{{commonscat|Dominican Republic|Dóminíska lýðveldinu}}
{{Stubbur|landafræði}}
{{Norður-Ameríka}}
| |||