„Wright-bræður“: Munur á milli breytinga

[[Mynd:Wright-Fort MyerFort_Myer.jpg|thumb|right|Orville sýnir [[Bandaríkjaher]] ''[[Flyer III]]'' árið [[1908]].]]

Árið [[1903]] urðu tímamót í sögu mannkyns því þá tókst þeim Wilbur Wright (1867 – 1912) og Orville Wright (1871 – 1948) fyrstum manna að ná því að koma mannaðri vélflugu á loft.<ref name="ReferenceA">Gunnar Karlsson og Sigurður Ragnarsson 2006:148</ref> Fyrsta flug þeirra bræðra varði í 12 sekúndur og vélin náði 20 feta hæð.<ref name="Eye witness to history 2003">Eye witness to history 2003</ref> Þó flugið hafi ekki verið langt þá afsönnuðu þeir kenningar lærðra vísindamanna um að vél sem væri þyngri en loftið gæti ekki flogið.<ref name="Lifandi vísindi 2001:61">Lifandi vísindi 2001:61</ref> Þetta fyrsta flug átti einnig eftir að skipta sköpum fyrir framtíðarsýn manna því [[20. öldin]] átti efir að verða flugöldin í samgöngusögunni.<ref>Gunnar name="ReferenceA"Karlsson og Sigurður Ragnarsson 2006:148</ref>

Wright bræður ólust upp í [[Dayton]], [[Ohio]] í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]]. Faðir þeirra, Milton Wright var biskub „í kirkju sameinaðra bræðra í kristi“ og hann var einnig ritstjóri dagblaðs sem kirkjan gaf út.<ref name="WDL">{{cite web |url = http://www.wdl.org/en/item/11372/ |title = Telegram from Orville Wright in Kitty Hawk, North Carolina, to His Father Announcing Four Successful Flights, 1903 December 17 |website = [[World Digital Library]] |date = 1903-12-17 |accessdate = 2013-07-22 }}</ref> Vegna starfa föður þeirra, þurfti fjölskyldan að flytjast oft en þau seldu aldrei hús fjölskyldunnar í Dayton. Í húsinu voru tvö [[Bókasafn|bókasöfn]], annars vegar bókasafn með [[guðfræði]]legu efni og hins vegar bókasafn með fjölbreyttu efni að öðru tagi. Í því umhverfi sem þeir bræður ólust upp í voru börn kvött til að stunda andlega íhugun og til að rannsaka það sem vakti forvitni þeirra. Bræðurnir undu hag sínum við lestur bóka á bókasafni fjölskyldunnar og í gegnum veru sína þar kviknaði áhugi Wright bræðra á flugi. Þegar Wilbur var ellefu ára og Orville sjö ára gaf pabbi þeirra þeim litla leikfangaþyrlu sem var gerð úr korki, bambus og pappír og svo teygju sem var snúið upp á til þess að láta spaðann snúast. Þetta leikfang byggðist á uppfinningu franska brautryðjandans í flugi, [[Alphonse Penaud]]. Bræðrunum fannst þyrlan svo merkileg að þeir eyddu næstu árum á eftir í að byggja samskonar þyrlur nema þeir reyndu alltaf að stækka þær en því meir sem þeir stækkuðu þær því verri urðu flugeiginleikarnir. Bræðurnir hættu eftir nokkurra ára tilraunir að þróa þyrluna og snéru sér að tilraunum með flugdreka.<ref name="Wright House 2011">Wright House 2011</ref>

Áhugi þeirra dvínaði á fluginu í kjölfar tíðra frétta af ofurhugum allstaðar í heiminum sem létu lífið við allskyns misheppnaðar flugtilraunir. Árið 1889 snéru þeir bræður sér að því að hanna prentvél til að prenta út eigið vikublað á pappír sem varð síðar að dagblaði. Nokkrum árum síðar eða 1892 opnuðu þeir reiðhjólaverslun og 4 árum seinna hófu þeir framleiðslu á reiðhjólum undir eigin vörumerki.<ref name="WDL2">{{cite web |url = http://www.wdl.org/en/item/11373/ |title = Wilbur Wright Working in the Bicycle Shop |website = [[World Digital Library]] |date = 1897 |accessdate = 2013-07-22 }}</ref> Sama ár, 1896, lést þýski flugmaðurinn Otto Lilienthal þegar hann var að gera tilraunir með mannaða svifflugu. Þetta brautryðjendastarf Lilienthals sýndi að mannað flug væri mögulegt. Fréttir af þessu slysi vökta athygli Wright bræðra og varð til þess að áhugi þeirra á flugi glæddist á ný.<ref name=">Wright House 2011"</ref> Bræðurnir viðuðu að sér öllu efni sem þeir komust yfir er varðar flug og lásu það, auk þess sem þeir rannsökuðu hvað það var sem Lilienthal hafði flaskað á. Ástæða slyssins reyndist vera að Lilenthal var ekki með neinn jafnvægisbúnað í flýgildi sínu, heldur notaði hann eigin líkama til að halda jafnvægi á flýgildinu. Eftir víðamiklar athuganir þeirra bræðra hófu þeir að hanna sína eigin svifflugu.<ref>One hundred great lives Bls. 148</ref> Til þess að fá fullnægjandi lyftigetu fyrir stórar svifflugur þurftu Wright bræður að finna stað í Bandaríkjunum þar sem vindar voru meiri og stöðugri heldur en í nágrenni við þá í Dayton.

Wilbur skrifaði Willis L. Moore, yfirmanni bandarísku veðurstofunnar í nóvember 1899 og bað hann um upplýsingar um veðurfarslegar aðstæður um allt land. Þegar þeir bræður höfðu fengið upplýsingarnar þá ákváðu þeir að flytjast til Kitty Hawk í Norður-Karólínu, því aðstæður voru mjög góðar þar.<ref name=">Wright House 2011"</ref> Bræðurnir eyddu næstu árunum þar (1900-1902) og gerðu tilraunir á flugdrekum auk þess sem þeir framkvæmdu yfir 700 vel heppnuð flug á svifflugum.<ref name=">Eye witness to history 2003"</ref> Þeir bjuggu einnig til vindgöng þar sem þeir prófuðu allskyns laganir á vængjum. Þessar tilraunir leiddu þá að leyndardómum flugsins, hinni fullkomnu lögun vængsins.<ref name=">Wright House 2011"</ref> Eftir að bræðurnir höfðu uppgötvað hvernig vængurinn þarf að vera gerður svo að hann virki sem lyftitæki var næsta skref hjá þeim að vélvæða flýgildið. Þá stóðu þeir frammi fyrir öðru vandamáli. Það fannst enginn vélaframleiðandi sem gat útvegað þeim nógu létta og öfluga vél, auk þess sem framleiðendurnir höfðu jafn litla sem enga trú á einhverjum reiðhjóla-smiðum úr litlu sveitaþorpi. Lærðir vísindamenn höfðu gefið út þá kenningu áður að það væri ekki hægt að láta vél fljúga sem væri þyngri en loftið og vélarframleiðendurnir trúðu ekki að bræðurnir myndu kollvarpa þeirri kenningu.<ref name=">Lifandi vísindi 2001:61"</ref>

Wright bræður gerðu sér fljótt grein fyrir því þeir þyrftu að hanna sinn eigin mótor sjálfir. Þeir hófust handa við að hanna og smíða létta og hentugan vélbúnað í flugfarið. Þeim tókst að hanna framúrskarandi bensínhreyfil sem var svo öflugur að þeir máttu alveg við því að þyngja vélina. Það gerðu þeir með því að styrkja hana svo hún myndi þola frekar þau átök sem í vændum voru með auknu flugi.<ref name=">Lifandi vísindi 2001:61"</ref>

Árið 1905 voru þeir búnir að ná svo góðu valdi á stjórnun flugvélanna að þeir gátu lent þeim aftur á sama stað og þær tóku á loft. Bræðurnir héldu áfram að þróa flugvélar og voru fremstir á því sviði í nokkur ár.<ref>Lifandi vísindi 2001:62</ref> Árið 1908 flaug Orville flugvél þeirra bræðra í fyrsta sinn flug sem stóð yfir í meira en eina klukkustund. Það gerðist á sýningu í Fort Myer í Virginiu fyrir Bandaríkjaher og það leiddi af sér sölu á flugvélum til Bandaríkjahers sem urðu jafnframt fyrstu flugvélar hersins og jafnframt heimsins. Sama ár flaug Wilbur yfir hundrað flug í Frakklandi og stóð það lengsta yfir í tvær klukkustundir og nítján mínútur.<ref name=">Wright House 2011"</ref>

Wilbur lést árið 1912, langt fyrir aldur fram, aðeins 45 ára að aldri úr [[taugaveiki]] sem hann hafði glímt við síðan hann lenti í slysi á íshokkíkappleik ungur að árum. Orville lést árið 1948, 77 ára að aldri, úr [[hjartaáfall]]i.<ref name=">Wright House 2011"</ref>