„Latína“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Vélmenni: zh:拉丁语 er gæðagrein; útlitsbreytingar |
+ |
||
Lína 1:
{{Tungumál
|ættarlitur=Indóevrópskt
|nafn=Latína
|nafn2=Lingua Latina
|ríki=[[Vatíkanið|Vatíkaninu]]
|svæði=[[Ítalíuskaginn]]
|talendur=útdautt
|sæti=Á ekki við
|stafróf=[[Latneskt stafróf|Latneska stafrófið]]
|ætt=[[Indó-evrópsk tungumál|Indó-evrópskt]]<br />
[[Ítalísk tungumál|Ítalískt]]<br />
'''Latína'''
|þjóð=Vatíkanið
|stýrt af=engum
|iso1=la
|iso2=lat
|sil=LTN
}}
'''Latína''' (''lingua latina'') er [[tungumál]] sem var upphaflega talað á því svæði í kringum [[Róm]] sem heitir [[Latium]] en varð mun mikilvægara þegar [[rómverska heimsveldið]] breiddist út um [[Miðjarðarhaf]]ið og [[Mið-Evrópa|Mið-Evrópu]].
Öll [[rómönsk tungumál]] eiga rætur sínar að rekja til latínu og mörg orð sem byggð eru á latínu finnast í öðrum tungumálum nútímans eins og t.d. [[Enska|ensku]]. Latína var ''[[lingua franca]]'' [[stjórnmál]]a og [[vísindi|vísinda]] í um þúsund ár, en á [[18. öld]] fór [[franska]] einnig að ryðja sér til rúms sem og enskan á [[19. öld]] en við lok 18. aldar höfðu þjóðtungurnar vikið latínunni til hliðar. Latína er enn formlegt tungumál [[Rómversk-kaþólska kirkjan|rómversk-kaþólsku kirkjunnar]] og þar á meðal [[Vatíkanið|Vatíkansins]]. [[Ítalska]] er það núlifandi tungumál sem líkist mest latínu.
Lína 69 ⟶ 70:
* [[Ávarpsfall]] (''vocativus'')
* [[Staðarfall]] (''locativus'') (einungis nokkur orð halda staðarfalli sínu en annars er það dottið úr málinu)
== Dæmisetningar ==
'''sálve''' (sg) / '''salvéte''' (pl) - halló
'''vále''' (sg) / '''valéte''' (pl) - bless
'''grátias tíbi''', '''grátias tíbi ágo''' - takk
'''quáeso''', '''amábo te''' - vinsamlegast, ... takk
'''íta''', '''íta est''', '''étiam''' - já
'''non''' - nei
'''quómodo váles?''' - hvernig hefur þú það?
'''béne váleo''' - góður
'''mále váleo''' - vondur
'''loquerísne latíne?''' - talar þú latínu?
'''te ámo''' - ég elska þig
== Dæmiorð ==
'''a''', '''ab''' - frá
'''ad''' - til
'''aedificáre''' - byggja
'''aedifícium''' ''n'' - bygging
'''amáre''' - elska
'''ámor''' ''m'' - ást
'''ánimal''' ''n'' - dýr
'''áqua''' ''f'' - vatn
'''ávis''' ''f'' - fugl
'''brévis''', -'''is''', -'''e''' - stutt
'''cáelum''' ''n'', '''coelum''' ''n'' - himinn
'''cúrrere''' - hlaupa
'''de''' - um
'''dómus''' ''f'' - hús
'''habitáre''' - lifa (þ.e. býr)
'''hómo''' ''mf'' - maður
'''ígnis''' ''m'' - eldur
'''íre''' - fara
'''lápis''' ''m'' - steinn
'''lóngus''', -'''a''', -'''um''' - langur
'''natúra''' ''f'' - náttúra
'''párvus''', -'''a''', -'''um''' - lítill
'''púlch|er''', -'''ra''', -'''rum''' - fallegur
'''sáxum''' ''n'' - stór steinn
'''turpis''' -'''is''', -'''e''' - ljótur
'''veníre''' - koma
'''véntus''' ''m'' - vindur
'''voláre''' - fljúga
== Tengt efni ==
| |||