„Þágufall“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
→Þágufall í íslensku: skv. Gísla Jóns, Mbl, 1981, 3. maí, bls. 7 |
|||
Lína 28:
* '''Tækisþágufall''' (eða '''verkfærisþágufall''' eða '''verkfærisfall'''): Tækisþágufall er forsetningalaust og merkir „með hverju“ eitthvað er gert. Dæmi af þessu eru miklu fleiri í fornu máli en nýju, en tækisþágufallið lifir þó góðu lífi í nokkrum orðtökum og föstum orðasamböndum. Dæmi: ''Að taka einhvern höndum'', ''taka djúpt í árinni'' (tækisþágufallið felur forsetninguna „með“, að taka djúpt í (með) árinni). „Jón var stunginn ''rýtingi''“, „konan kastaði ''spjóti''“, „heita eða játa ''því''.“<ref> [http://www.ebooksread.com/authors-eng/henry-sweet/icelandic-primer-with-grammar-notes-and-glossary-u01/page-2-icelandic-primer-with-grammar-notes-and-glossary-u01.shtml Icelandic Primer with Grammar, Notes and Glossary]</ref> Einnig „þunnu hljóði“ í málshættinum „[[wikt:en:þegja þunnu hljóði|þegja ''þunnu hljóði'']]“ úr [[Hávamál]]um.
* '''Háttarþágufall''': er náskylt tækisfallinu og segir það „með hverjum hætti“ eitthvað gerist. Dæmi: „Þeir unnu ''baki brotnu''“; „þeir unnu ''hörðum höndum''“. Fara ''huldu höfði''. Ganga „þurrum fótum“ yfir á eða láta öllum „illum látum“.
* '''
* '''
Margar ópersónulegar sagnir taka frumlag í þágufalli. Dæmi: „Mér líkar þetta vel“.
|