Útgáfa síðunnar 22. apríl 2014 kl. 23:22 breyta Krun (spjall \| framlög) Möppudýr, Stjórnendur 2.667 breytingar Ekkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 23. apríl 2014 kl. 17:28 breyta taka aftur þessa breytingu Bragi H (spjall \| framlög) Möppudýr, Stjórnendur 15.565 breytingar smá hreingerning Nýrri breyting →
Lína 1: {{taxobox [[Mynd:Piper_nigrum_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-107.jpg\|thumb\|Pipar]]▼ \|name ▲~~[[Mynd:~~\|image = Piper_nigrum_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-107.jpg~~\|thumb\|Pipar]]~~ \|image_caption = Piparplanta með óþroskuðum piparkornum. \|regnum = [[Plant]]ae \|unranked_divisio = [[Angiosperm]]s \|unranked_classis = [[Magnoliid]]s \|ordo = [[Piperales]] \|familia = [[Piperaceae]] \|genus = ''[[Piper (genus)\|Piper]]'' \|species = '''''P. nigrum''''' \|binomial = ''Piper nigrum'' \|binomial_authority = [[Carl Linnaeus\|L.]]<ref> {{cite web \|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?28589 \|title = Piper nigrum information from NPGS/GRIN \|publisher = www.ars-grin.gov \|accessdate = 2 March 2008}}</ref> }} [[Mynd:Betel leaf in Jaflong Sylhet Bangladesh 06.JPG\|thumb\|Pipar klifurjurt]] '''Pipar''' (eða '''svartur pipar''') ([[fræðiheiti]]: ''Piper nigrum'') er ber ~~piparjurtar~~piparjurtarinnar, [[Klifurplanta\|klifurplöntu]] af [[piparætt]]. Jurtin gefur af sér ber sem eru þurrkuð og notuð heil eða möluð sem bragðsterkt [[krydd]]. Til er einnig ''rauður pipar'', ''grænn pipar'' og ''hvítur pipar''. Í þessari grein verður farið yfir hina ýmsu þætti pipars og lækningamátt hans, ásamt því að fjalla stuttlega um þessar tegundir sem taldar eru upp hér að ofan og dreypt á sögu piparsins. == Piparkorn og pipar == Lína 14 ⟶ 30: Hvítur pipar: Undirbúningur á hvítum pipar er mjög frábrugðin svarta piparnum. Í því ferli eru sett rauð og appelsínugul ber í poka. Síðan er þessi poki settur undir kalt vatn í viku. Því næst eru berin tekin og til að ná þeim hvítum eru þau sett í hendurnar til að ná appelsínugula og rauða litnum af. Hvítur pipar er ekki eins kryddaður og svartur eða grænn pipar og hentar því vel til að krydda hvítar sósur. Grár pipar er samansettur úr hvítum og svörtum pipar. ~~== Eldpipar ==~~ Pipar er bæði sterkt krydd ásamt því að vera notaður í lækningarskyni. Piparinn er talinn geta verið sýkladrepandi, góður til að örva meltinguna, eykur blóðflæði, styrkir hjarta og æðakerfið. Þegar fólk er með gigt eða þursabit þá er gott að setja piparinn í bakstra og leggja á það svæði sem er aumt. Nafnið „pipar“ er einnig notað lauslega fyrir ýmiss önnur sterk krydd, til dæmis [[eldpipar]]. == Heill eða steyttur pipar == Pipar er ~~ýmsit~~ýmist seldur sem heil piparkorn eða malaður. Piparkornin verða að vera heil í sér, þétt og með réttan lit. Steyttur/malaður pipar tapar fljótt bragði sínu og angan; því er það best að kaupa heil piparkorn og mala þau eða steyta sjálfur eftir þörfum. Sé pipar skoðaður í sögulegu samhengi, kemur í ljós að hann hefur verið eitthvert vinsælasta og mest útbreiddasta kryddið í heiminum. Pipar hefur verið notaður frá örófi alda í löndum eins og á Indlandi og í [[Kína]]. [[Alexander mikli]] kynnti piparinn fyrir [[Grikkland hið forna\|Grikkjum]]. [[Rómaveldi\|Rómverjar]] voru vanir að fá pipar til að þroskast með því að bæta [[Einir\|einiberjum]] saman við hann. Apicius mælti jafnframt með því að notaður yrði pipar í sæta eftirrétti og það sem er enn merkilegra, þá mælti hann með því að pipar yrði notaður til að fela rotnunar og ýldu bragð af kjöti sem farið var að slá í. Lína 35 ⟶ 48: == Lækningamáttur piparsins == Sagt er að pipar er hafi hinn ýmsa lækningamátt og er ~~viðurkenndur~~hann aðoft ~~hafa~~notaður ~~þann~~sem ~~kost~~slíkur. Piparinn á að vera þeim hæfileikum gæddur að auka matarlist ásamt því að aðstoða við ógleði. Hann er einnig talinn geta verið sýkladrepandi, góður til að örva meltinguna, eykur blóðflæði, styrkir hjarta og æðakerfið. Þegar fólk er með gigt eða þursabit er talið gott að setja piparinn í bakstra og leggja á það svæði sem er aumt. Á Indlandi er pipar ~~notaður~~ mikið notaður í lækningaskyni. Þar í landi er piparinn gefinn nánast við öllu, til að mynda þeim sem eru lamaðir og alveg niður í tannverki. Í [[Austur-Afríka\|Austur-Afríku]] trúa menn að ef boðaður er pipar þá kemur viss líkamslykt sem fælir moskítóflugur á brott. == Tilvísanir == <div class="references-small"><references/></div> == Heimildir == {{wikiorðabók\|pipar}} {{commonscat\|Piper nigrum}} * http://www.heilsubot.is/page/eldpipar-chilepipar- * Robouchon Joël, ''LaRoussse Gastronomique'' (London: Octopus Publishing Group Ltd, 2001). Lína 44 ⟶ 64: [[Flokkur:Krydd]] [[Flokkur:Pipar\| ]] [[Flokkur:Lækningajurtir]] {{Tengill ÚG\|he}}

„Pipar“: Munur á milli breytinga