„Jarðvegur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 1 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q36133
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Soil profile.png|thumb|Mynd sem sýnir algengan þverskurð af jarðvegslögum]]
[['''Jarðvegur]]''' er [[jarðlag]] eða [[setlag]] úr [[steindum]] og lífrænum efnum. Þykkt [[jarðvegur|jarðvegs]] getur verið frá sentímetrum upp í meira en metra á yfirborði lands. Uppistöðuefni jarðvegs eru [[bergbrot]] og [[steind]]ir, lífræn efni, [[vatn]] og [[loft]]. Jarðvegsgerðir eru mismunandi eftir hlutföllum þessara uppistöðuefna. Loft sem er fast í holrýmum á milli agna, utan á ögnum og í vatni í jarðveginum, getur verið allt að helmingur af [[rúmmál]]i hans. Innihald bergbrota og steinda í jarðveginum er flokkað eftir [[kornastærð]] t.a.m. í [[sandur|sand]] (grófast), [[silt]] og [[leir]] (fínast). Hlutfall þessara agna ræður að mestu leyti flokkun og einkennum [[jarðvegur|jarðvegsins]].
 
== Íslenskur jarðvegur ==
Íslenskur jarðvegur er ríkur af [[gjóska|eldfjallaösku]] og kallast hann eldfjallajörð eða ''Andosol'', en slíkur [[jarðvegur]] finnst eingöngu á [[eldvirkni|eldvirkum svæðum]] [[Jörðin|jarðar]] og er því illa samanburðarhæfur við jarðveg [[meginland]]anna. Íslenskur jarðvegur hefur sérstaka eiginleika sem hafa t.a.m. áhrif á hvernig hann [[rof]]nar. Hann hefur litla [[samloðun]], en getur gleypt í sig mikið magn af vatni. Þessi eiginleiki magnar upp [[frostverkun]], sem veldur [[jarðskrið]]i, og [[skriðufall|skriðuföllum]] auk myndunar [[ísnál]]a og [[þúfnalandslag]]s. Lítil samloðun jarðvegsins gerir hann viðkvæman gagnvart [[regndropi|regndropum]] sem skella á honum og rennandi vatni, sérstaklega þegar jarðvegurinn er þegar mettaður af vatni. Jarðvegurinn er yfirmettaður á veturna og á vorin þegar [[frost|frosið]] lag kemur í veg fyrir brottrennsli vatnsins. Vindrof eykst einnig vegna lítillar samloðunnar, uppsöfnunar agna af siltstærð, og lítillar [[eðlisþyngd]]ar jarðvegsagnanna. Sérstaklega grófra gjóskukorna (1 g/cm3).
 
[[Flokkur:Jarðfræði]]