„Hvíta-Rússland“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Vélmenni: hr:Bjelorusija er úrvalsgrein; útlitsbreytingar |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 10:
|stjórnarfar = [[Lýðveldi]]
|titill_leiðtoga = [[Forseti Hvíta-Rússlands|Forseti]]<br />[[Forsætisráðherra Hvíta-Rússlands|Forsætisráðherra]]
|nöfn_leiðtoga = [[Alexander Lúkasjenkó]]<br />[[
|staða = Sjálfstæði
|atburður1 =
|dagsetning1 = [[27. júlí]] [[1990]]
|atburður2 = Viðurkennt
|dagsetning2 = [[25. ágúst]] [[1991]]
|stærðarsæti = 85
|flatarmál =
▲|hlutfall_vatns = 0,26
▲|mannfjöldaár = 2007
▲|mannfjöldasæti = 86
|VLF_ár = 2012
▲|fólksfjöldi = 9.724.723
|
|
▲|VLF_á_mann = 7.700
▲|VLF_á_mann_sæti = 78
▲|VÞL = {{ágóði}} 0,794
▲|VÞL_sæti = 67
▲|íbúar_á_ferkílómetra = 49
▲|gjaldmiðill = [[hvít-rússnesk rúbla]]
|tímabelti = [[UTC]] +2/+3
|þjóðsöngur = [[Við Hvít-Rússar]]
|tld = by
|símakóði = 375
'''Hvíta-Rússland''' ([[hvítrússneska]]: Белару́сь, Biełaruś; [[rússneska]]: Белару́сь
Fram á [[20. öldin|20. öld]] skiptist landið milli annarra ríkja eins og [[Furstadæmið Polotsk|Furstadæmisins Polotsk]], [[Stórhertogadæmið Litháen|Stórhertogadæmisins Litháen]] og [[Rússneska keisaradæmið|Rússneska keisaradæmisins]]. Eftir [[Rússneska byltingin|Rússnesku byltinguna]] lýsti Hvíta-Rússland yfir sjálfstæði sem [[Sovétlýðveldið Hvíta-Rússland]] sem varð fyrsta sambandslýðveldi [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]]. Stór hluti af núverandi landamærum Hvíta-Rússlands urðu til þegar Sovétríkin gerðu [[Innrás Sovétríkjanna í Pólland|innrás í Pólland]] árið [[1939]]. Eftir herfarir [[Þýskaland|Þjóðverja]] og Sovétmanna í [[Síðari heimsstyrjöld]] var landið sviðin jörð og hafði missti meira en þriðjung íbúanna. Landið byggðist hægt upp aftur eftir stríðið. Í kjölfar [[Tsjernóbylslysið|Tsjernóbylslyssins]] [[1986]] varð Hvíta-Rússland fyrir mikilli geislamengun. Landið lýsti yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum árið [[1990]] og tók upp nýja stjórnarskrá árið [[1994]]. Í forsetakosningum það ár komst [[Alexander Lúkasjenkó]] til valda. Hann lengdi kjörtímabil forseta úr fimm árum í sjö og stjórn hans hefur síðan í vaxandi mæli orðið [[einræði]]sstjórn.
▲'''Hvíta-Rússland''' ([[hvítrússneska]]: Белару́сь, Biełaruś; [[rússneska]]: Белару́сь (áður: Белору́ссия)) er [[landlukt]] ríki í [[Austur-Evrópa|Austur-Evrópu]]. Það á landamæri að [[Pólland]]i í vestri, [[Litháen]] í norðvestri, [[Lettland]]i í norðri, [[Rússland]]i í austri og [[Úkraína|Úkraínu]] í suðri. Höfuðborg Hvíta-Rússlands er [[Minsk]], aðrar stórar borgir eru [[Brest]], [[Grodno]], [[Gomel]], [[Mogilev]], [[Vitebsk]] og [[Bobruisk]]. Um þriðjungur landsins er þakinn [[skógur|skógi]], [[landbúnaður]] og [[iðnaður]] eru helstu [[atvinnugrein]]ar landsins.
Helstu útflutningsvörur Hvíta-Rússlands eru unnar [[jarðolía|olíuafurðir]], [[áburður]] og [[landbúnaðarvél]]ar. Atvinnulíf er miðstýrt og að stórum hluta í ríkiseigu. Stærstur hluti íbúa býr í borgum landsins. Um 60% aðhyllast einhvers konar trúarbrögð, aðallega [[rússneska rétttrúnaðarkirkjan|rússneskan rétttrúnað]], en lítill hluti aðhyllist [[rómversk-kaþólska]] trú. Yfir 70% íbúa tala [[rússneska|rússnesku]] sem er annað opinbert tungumál landsins en aðeins rúm 10% tala [[hvítrússneska|hvítrússnesku]].
==Stjórnsýsluskipting==
Hvíta-Rússland skiptist í sex [[hérað|héruð]] (вобласць) sem heita eftir höfuðstöðum sínum. Í hverju héraði er kjörið héraðsráð sem fer með löggjafarvald, og héraðsstjórn sem fer með framkvæmdavald. Formaður héraðsstjórnarinnar er skipaður af forseta landsins. Héruðin skiptast síðan í umdæmi (раён) sem árið 2002 voru 118 talsins, auk 102 bæja og 108 þéttbýlissvæða. Höfuðborgin Minsk skiptist í níu umdæmi og nýtur sérstakrar stöðu.
{|
|- valign="top" |
| [[File:Belarus provinces english.png|thumb|upright=1.1|Héruð Hvíta-Rússlands]]
|
'''Héruð og höfuðstaðir:'''
# [[Brest-hérað]] ([[Brest (Hvíta-Rússlandi)|Brest]])
# [[Homel-hérað]] ([[Homel]])
# [[Hrodna-hérað]] ([[Hrodna]])
# [[Magileu-hérað]] ([[Magileu]])
# [[Minsk-hérað]] ([[Minsk]])
# [[Vitebsk-hérað]] ([[Vitebsk]])
'''Sérstakt stjórnsýsluumdæmi:'''
# [[Minsk]]
|}
{{wikiorðabók}}
{{commonscat|Belarus|Hvíta-Rússlandi}}
{{Stubbur|landafræði}}
{{SSR}}
| |||