„Nes við Seltjörn“: Munur á milli breytinga

Bæjarhóllinn í Nesi og svæðið umhverfis hann er eitt mest rannsakaða svæðið á landinu í [[fornleifafræði|fornleifafræðilegum skilningi]]. Rannsóknirnar hafa bæði verið í formi prufuskurða, [[fjarkönnun|fjarkannana]], fornleifaskráninga og tilraunaskurða. Margar stofnanir og fornleifafræðingar hafa komið að þessum rannsóknum og eru gögnin því mjög dreifð.<ref>Margrét Hrönn Hallmundsdóttir. 2010, bls. 6.</ref>

Ýmiss konar rannsóknir og skráningar hafa einnig verið gerðar í Nesi og á svæðinu þar í kring. Árið 1936 var gerð fyrsta ítarlega úttektin á landnámi og byggðarþróun á Seltjarnarnesi. Úttektina gerði Ólafur Lárusson og birti hann niðurstöðurnar í greininni „Hversu Seltjarnarnes byggðist“ sem síðar kom út í ritgerðasafni hans ''Byggð og sögu''. Á sjötta áratug 20. aldar tók Ari Gíslason saman skrá um örnefni á Seltjarnarnesi á vegum Örnefnastofnunar. Önnur örnefnaskrá var tekin saman árið 1976 af Guðrúnu S. Magnúsdóttur og árið 1978 vann Guðrún Einarsdóttir, landfræðinemi við Háskóla Íslands, lokaverkefni um örnefni á Seltjarnarnesi.<ref>Elín Ósk Hreiðarsdóttir og Rúnar Leifsson. 2006, bls. 9.</ref>

Árið 1980 var gerð fornleifaskráning í landi Seltjarnarness, en það var á meðal fyrstu sveitarfélaga landsins sem gekkst fyrir slíku. Sú skráning var gerð af Ágústi Ó. Georgssyni og leiddi í ljós 61 minjastað. Úrvinnsla efnisins var gerð árið 1995 af Birnu Gunnarsdóttur, fornleifafræðingi. Á aldarafmæli [[Hreppsnefndarkosningar á Seltjarnarnesi|hreppsnefndar Seltjarnarness]], árið 1975, var ákveðið að láta skrifa og gefa út sögu bæjarins. Heimir Þorleifsson, sagnfræðingur, var ráðinn til verksins og vann það í hjáverkum á nokkrum árum. Seltirningabók, ítarleg úttekt á sögu byggðar á Seltjarnarnesi, kom síðan út árið 1991.<ref>Elín Ósk Hreiðarsdóttir og Rúnar Leifsson. 2006, bls. 10.</ref>

Í kringum 1970 veittu menn því fyrst athygli að á óbyggða svæðinu vestan Nesstofu væru hringlaga myndanir, en þær sjást tæpast nema úr lofti.<ref>Sigurjón Páll Ísaksson og Þorgeir S. Helgason. 1994, bls. 152.</ref> Rekja má upphaf fornleifarannsókna í Nesi til áhugans sem vaknaði á þessum hringum þegar myndir af þeim birtust í blöðum. Kristinn Magnússon fornleifafræðingur gerði könnunarskurð í eitt þessara hringlaga gerða árið 1993. Rannsókn hans leiddi í ljós að gerðið var manngert og hafði verið byggt með einfaldri torfhleðslu stuttu eftir landnám.<ref>Kristinn Magnússon. Enn hefur ekki tekist að skera úr um nákvæman tilgang þessara hringa1995. </ref>

Á árunum 1994-1997 fóru fram talsvert umfangsmiklar rannsóknir í Nesi á vegum bæjarins. Þar á meðal voru árið 1994 gerðar jarðsjármælingar sem gáfu sterkar vísbendingar um staðsetningu kirkjubyggingar og kirkjugarðs.<ref>Sigurjón Páll Ísaksson og Þorgeir S. Helgason. 1994b.</ref> Árin 1995-1996 var grafinn könnunarskurður og -hola við Nesstofu og tekin sýni úr þeim sem notuð voru til að meta varðveisluskilyrði jurta- og dýraleifa. Niðurstöðurnar voru þær að varðveisluskilyrði í jarðvegi væru góð.<ref>Garðar Guðmundsson. 1995.</ref> Í könnunarskurðinum sem grafinn var fundust leifar sjö grafa, sem bendir til að þétt hafi verið grafið í þeim hluta garðsins þar sem skurðurinn var tekinn. Eftir að rannsóknum lauk sumarið 1995 tók Orri Vésteinsson saman tillögur um rannsóknir og kynningu á menningarminjum í Nesi fyrir Seltjarnarnesbæ. Önnur samantekt var gerð árið 2009 þar sem niðurstöður rannsókna á fornleifum frá tímabilinu 1760-1900 voru teknar saman og tillögur um miðlun þeirra settar fram.