„Síerra Leóne“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Vélmenni: yo:Siẹrra Léònè er gæðagrein |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
{{land
|
| nafn_í_eignarfalli = Síerra Leóne
| fáni = Sierra leone flag 300.png
| skjaldarmerki = Coat_of_arms_of_Sierra_Leone.svg
| kjörorð = Unity - Freedom - Justice''<br />''([[enska]]: Eining, frelsi, réttlæti)''
| staðsetningarkort = Location_Sierra_Leone_AU_Africa.svg
| tungumál = [[enska]]
| höfuðborg = [[Freetown]]
| stjórnarfar = [[Lýðveldi]]
| titill_leiðtoga = [[Forseti Síerra Leóne|Forseti]]
| nöfn_leiðtoga = [[Ernest Bai Koroma]]
| stærðarsæti = 119
| flatarmál = 71.740
| hlutfall_vatns = 1,1%
| mannfjöldaár = 2013
| mannfjöldasæti = 110
| fólksfjöldi = 6.190.280
| íbúar_á_ferkílómetra = 79,4
| VLF_ár = 2012
| VLF = 3,777
| VLF_sæti = 146
| VLF_á_mann = 613
| VLF_á_mann_sæti = 168
| staða = [[Sjálfstæði]]
| dagsetning1 = [[27. apríl]], [[1961]]
| atburður1 = frá [[Bretland]]i
| gjaldmiðill = [[leóne]]
| tímabelti = [[UTC]]
| þjóðsöngur = [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| tld = sl
| símakóði = 232
}}
'''Lýðveldið Síerra Leóne''' er land í [[Vestur-Afríka|Vestur-Afríku]] með strönd að [[Atlantshaf]]i og landamæri að [[Gínea|Gíneu]] í norðri og [[Líbería|Líberíu]] í suðri. Nafnið kemur úr [[portúgalska|portúgölsku]] og merkir „Ljónafjöll“. Höfuðborgin, [[Freetown]], var stofnuð af frelsuðum [[Þrælahald|þrælum]] frá [[Nova Scotia]] árið [[1792]].
Nafnið kemur frá [[portúgal]]ska landkönnuðinum [[Pedro de Sintra]] sem sigldi til landsins árið [[1462]] og nefndi það ''Serra Leoa''. Ströndin varð ein af miðstöðvum [[þrælaverslun á Atlantshafi|þrælaverslunar á Atlantshafi]]. Þann [[11. mars]] [[1792]] var borgin [[Freetown]] stofnuð af [[Síerra Leóne-félagið|Síerra Leóne-félaginu]] og byggð þrælum sem höfðu fengið frelsi innan [[Breska heimsveldið|Breska heimsveldisins]]. Þangað fluttust því fyrrum þrælar frá ýmsum heimshornum og öðrum hlutum Afríku. Árið [[1808]] varð Freetown bresk [[krúnunýlenda]] og [[1896]] varð landið allt breskt verndarsvæði. Landið fékk sjálfstæði árið [[1961]]. Við tók pólitískur óstöðugleiki með herforingjabyltingum og síðan [[flokksræði]] um langt skeið. Árið 1991 braust út blóðug [[borgarastyrjöldin í Síerra Leóne|borgarastyrjöld]] sem stóð til ársins [[2002]] þegar [[breski herinn]] tók þátt í að koma á vopnahléi milli stríðandi fylkinga. Breski herinn er enn í landinu.
Menning Síerra Leóne er fjölbreytt og íbúar tilheyra um sextán þjóðarbrotum sem hvert hefur sitt tungumál og sína siði. Stærstu hóparnir eru [[temnar]] og [[mendar]]. Opinbert tungumál er [[enska]] en 90% íbúa talar [[kríómál]], [[kreólamál]] sem byggist á ensku og afrískum málum. Meirihluti íbúa er [[íslam|múslimar]] en um fjórðungur aðhyllist [[kristni]].
Efnahagur Síerra Leóne byggist að mestu á [[námavinnsla|námavinnslu]], einkum á [[demantur|demöntum]], [[títan]]i, [[báxít]]i og [[gull]]i. Þrátt fyrir náttúruauðlindir lifa 70% landsmanna við [[fátækt]].
[[Barnadauði]] og [[mæðradauði]] í Síerra Leóne eru með því mesta í heimi.
==Stjórnsýsluskipting==
Síerra Leóne skiptist í fjögur héruð: [[Norðurhérað (Síerra Leóne)|Norðurhérað]], [[Suðurhérað (Síerra Leóne)|Suðurhérað]], [[Austurhérað (Síerra Leóne)|Austurhérað]] og [[Vestursvæði]]. Þrjú fyrstu héruðin skiptast í tólf umdæmi og umdæmin síðan í 149 höfðingjadæmi. Vestursvæðið skiptist í þéttbýli og dreifbýli.
{|
|- valign="top" |
|
[[File:Sierra Leone Districts.png|300px|Tólf umdæmi og tvö svæði Síerra Leóne]]
|
* [[Bombali-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Makeni]])
* [[Koinadugu-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Kabala]])
* [[Port Loko-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Port Loko]])
* [[Tonkolili-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Magburaka]])
* [[Kambia-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Kambia]])
* [[Kenema-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Kenema]])
* [[Kono-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Koidu Town]])
* [[Kailahun-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Kailahun]])
* [[Bo-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Bo (Síerra Leóne)|Bo]])
* [[Bonthe-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Mattru Jong]])
* [[Pujehun-umdæmi]] (höfuðstaður: [[Pujehun]])
* [[Moyamba-umdæmi]] (höfuðstaður [[Moyamba]])
* [[Þéttbýlisumdæmi Vestursvæðis]] (höfuðstaður: [[Freetown]])
* [[Dreifbýlisumdæmi Vestursvæðis]] (höfuðstaður: [[Waterloo (Síerra Leóne)|Waterloo]])
|}
== Heimildir ==
| |||