„Ronald Reagan“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Xqbot (spjall | framlög)
m Vélmenni: lt:Ronald Reagan er úrvalsgrein; útlitsbreytingar
Lína 13:
Ronald Reagan var upphaflega félagi í [[Demókrataflokkurinn|Demókrataflokknum]] í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] en skipti yfir í [[Repúblikanaflokkurinn|Repúblikanaflokkinn]] árið 1962. Árið 1966 var hann kjörinn ríkisstjóri Kaliforníu og endurkjörinn árið 1970.
 
Reagan bauð sig fram í forkosningum repúblikanaflokksins fyrir forsetakosningarnar árið 1976 en tapaði fyrir [[Gerald Ford]]. Árið 1980 bauð hann sig aftur fram í forkosningum og vann þá og var tilnefndur forsetaframbjóðandi repúblikana. Í kjölfar þess hlaut hann yfirburðakosningu gegn sitjandi forseta, [[Jimmy Carter]], og tók við forsetaembættinu 20. janúar 1981. Að loknu fyrsta [[kjörtímabil|kjörtímabili]]i sínu sem forseti Bandaríkjanna bauð hann sig aftur fram og hlaut aftur yfirburðakosningu gegn frambjóðanda demókrata, [[Walter Mondale]] árið 1984, og hófst því annað kjörtímabil hans 20. janúar 1985.
 
Ronald Reagan var þekktur fyrir andstöðu sína við [[kommúnismi|kommúnisma]], sem lýsti sér í harðri afstöðu gegn [[Sovétríkin|Sovétríkjunum]]. Hann átti þátt í lokakafla [[kalda stríðið|kalda stríðsins]] með viðræðum við [[aðalritari kommúnistaflokks Sovétríkjanna|aðalritarann]] [[Mikhaíl Gorbatsjov]] en þeir áttu meðal annars [[Leiðtogafundurinn í Höfða|fund]] í [[Höfði|Höfða]] í [[október]] [[1986]]. Sama ár hófst [[Íran-kontra hneykslið]] sem vakti harða gagnrýni á forsetann en hann neitaði í fyrstu vitneskju um ólöglegar vopnasendingar til [[kontraskæruliðar|kontraskæruliða]] í [[Níkaragva]].
Lína 33:
 
=== Utanríkisstefna ===
Þann [[23. október]] árið [[1983]] í [[Beirút]] var gerð [[árás]] á bandaríska [[Friðargæsluliði|friðargæsluliða]] og dóu 241 og meira en 60 særðust þegar að vöruflutningabíll með [[sprengiefni]] sprakk. Reagan vildi [[hernaðaraðgerð|hernaðaraðgerðir]]ir gegn [[Hezbollah]] en ekkert varð úr þeim. Aðeins tveimur dögum seinna, þann [[25. október]] gerðu Bandaríkjamenn innrás í [[Grenada]] þar sem [[valdarán]] hafði átt sér stað. Árásin var stutt en var samt fyrsta stóra hernaðaraðgerð Bandaríkjanna síðan í [[Víetnam]]. í þessu stríði létust 16 bandarískir [[hermaður|hermenn]] og 116 særðust. í [[desember]] sama á eftir að ný [[ríkisstjórn]] tók við í Grenada var bandaríska [[herlið|herliðið]] dregið til baka. Tilraunir Reagan til að auka völd og áhrif Bandaríkjanna í Mið-Ameríku voru ekki allar jafn árangursríkar, samanber Íran-kontra hneykslið.
 
Reagan fór í að efla bandaríska [[Her|herinn]] gegn Sovétríkjunum sem hann kallaði hið vonda [[heimsveldi]] í einni af sínum ræðum og hann spáði því að kommúnisminn myndi falla og að þessi [[hugsjón]] væri enn einn sorglegi kaflinn í sögu [[mannkyn|mannkynsins]]sins. Reagan og ríkistjórn hans var mikið í mun að styðja við and-kommúnískar hreyfingar, meðal annars í [[Afríka|Afríku]], [[Asía|Asíu]] og [[Suður-Ameríka|Suður-Ameríku]] til að koma í veg fyrir útbreiðslu kommúnismans. Stuðningur Bandaríkjanna við afganska uppreisnarmenn var einn liður í að enda hersetu Sovétmanna í [[Afganistan]] en dæmið átti eftir að snúast við seinna meir þegar Bandaríkjamenn réðust inn í Afganistan árið [[2001]].
 
Árið [[1983]] var [[Stjörnustríð|stjörnustríðs]] áætlunin kynnt og fól hún það í sér að verja Bandaríkin fyrir [[kjarnorkuárás]] annarra ríkja og talið að þessi áætlun hafi flýtt fyrir endalokum [[kaldastríðið|kaldastríðsins]]. Gagnrýnendur lýstu [[utanríkisstefna|utanríkisstefnunni]] hjá Reagan sem [[árásagjarn|árásagjarnri]]ri og að hann talaði fyrir [[stríðsrekstur|stríðsrekstri]]. Það var svo árið [[1985]] að spennan fór að slakna á milli Bandaríkjanna og Sovétríkjanna með tilkomu Mikhails Gorbachev. Hann boðar breytingar sem leiddu til betri samskipta á milli þessara [[stórveldi|stórvelda]].
 
== Eftir forsetatíð ==
Lína 56:
 
{{Forsetar Bandaríkjanna}}
 
[[Flokkur:Forsetar Bandaríkjanna|Reagan, Ronald]]
[[Flokkur:Repúblikanar|Reagan, Ronald]]
{{fde|1911|2004|Reagan, Ronald}}
 
{{Tengill GG|cs}}
{{Tengill ÚG|en}}
{{Tengill ÚG|sv}}
{{Tengill ÚG|zh}}
{{Tengill ÚG|lt}}
 
[[Flokkur:Forsetar Bandaríkjanna|Reagan, Ronald]]
[[Flokkur:Repúblikanar|Reagan, Ronald]]
 
{{Tengill GG|cs}}