„Vatnakarpi“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
smá meiri hreingerning, en þar meira til
hreingera+commons og ýtarlegri upplýsingar
Lína 1:
{{hreingerning}}
{{Taxobox
| color = pink
Lína 16 ⟶ 15:
| binomial_authority = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]]
}}
'''Vatnakarpi''' ([[fræðiheiti]]: ''Cyprinus carpio'') er ferskvatnsfiskur af [[Karpaætt]] sem víða finnst villtur í ám og vötnum. Hann er mjög vinsæll sem [[Fiskeldi|eldisfiskur]] en villti stofninn er flokkaðar sem stofn í hættu og mjög viðkvæmur.
 
Villtur vatnakarpi er yfirleitt mjóslegnari en alinn, lengdin er almennt fjórum sinnum hæðin. Hann hefur rautt hold. Eldis fiskurinn vex helmingi hraðar en villtur og ná ekki sömu lengd og þyngd og eldisfiskurinn, frá 3,2 til 4,8 sinnum stærri. Vatnakarpi getur orðið allt að 120 cm langur og yfir 40 kg. Villtur vatnakarpi verður um 40-80 cm langur og 2-14 kg. Stærsti vatnakarpi sem hefur verið veiddur var 45,59 kg, hann veiddist 2013 í Frakklandi.
Lína 22 ⟶ 21:
Vatnakarpi er botnfiskur og aflar mest allrar sinnar fæðu þar ásamt því að leita alveg upp á yfirborðið eftir fæðu.
 
VatnakarpaVatnakarpinn erkom hægtupphaflega frá finna[[Asía|Asíu]] víðaen hannhefur erverið mjögfluttur algengurút íum Evrópuallan heim nema [[Miðausturlönd|Miðausturlanda]] og Asíu[[Norðurpóllinn|Norður]]- og [[Suðurpóllinn|Suðurpóllssinns]]. Í [[Evrópa|Evrópu]] er algengt að finna carphann í grunnum tjörnum með moldar/ eða leir botni og mikið af botn gróðri. Bestu skilyrði fyrir vöxt á vatnakarpa er þegar að vatnshitinn er á milli 23°C til 30°C.
 
Fiskurinn er mjög harðgerður og getur lifað við mismundandiharðgerðar aðstæður: kaldareins vetrarog aðstæðurí köldu vetrarvatni, lítið súrefnismagn (0,3-0,5 mg/l) og seltu upp að 5‰. Æskileg pH gildi er á bilinu 6,5-9,0.
 
== Útlit ==
Lína 35 ⟶ 34:
 
== Eldi ==
Vatnakarpi er mjög vinsæll sem eldisfiskur og er aðalega ræktaður í tjörnum. Daglegur vöxtur getur verið allt að 2-4% af þyngd fisksins. Þannig getur fiskurinn náð því að verða 0,6-1,0 kg á þyngd á einu ári við heit temprað loftslag. Hann vex mun hægar í tempruðu loftslagi, þá nær fiskurinn 1-2 kg þyngd á 2-4 árum um helmingi lengur en í heitu loftslagi. Hrygning byrjar um það leyti og vatnið/umhverfið verður 17-18°C heitt.
 
Vatnakarpaeldi var 14% af heildar ferskfisk eldi árið 2002, um 4,6 milljón tonn. Frá árinu 1993 til 2002 hefur verið um 10,4% aukning á hverju ári í eldi á vatnakarpa. Sem dæmi var aukning á eldi á Tilapiu um 11,8%.
 
[[Kína]] er lang stærsti framleiðandinn á vatnakarpa og framleiddi 3,3 milljón tonn ca. 70% af heildinni árið 2002. Á sama tíma var framleiðsla í Evrópu um 144 þúsund tonn.
 
Meðalverð fyrir eldisvatnakarpa var USD 0,92/kg árið 2002, verðið var USD 1,43/kg árið 1993 en þess lækkun er að mestu leyti vegna lækkunar RMB, gjaldmiðil í Kína, sem hefur mesta vægið í meðalverðinu vegnar stærðar miðað við heildarframleiðslu.
 
== Veiðar ==
Vatnakarpi er ekki veiddur í atvinnuskyni en hann er mjög vinsæll með [[Stangveiði|stangveiðimanna]] í Evrópu einnig eru vinsældir að aukast í Ameríku.
 
== Markaðir ==
Talið er að framleiðsla á honum sé nálægt því að vera á toppnum, að ekki sé grunvöllur fyrir því að auka framleiðsluna. Vatnakarpi er og verður áfram mjög mikilvæg tegund þar sem hún er framleidd. Mikil hefð er fyrir því að borða vatnakarpa í [[Mið-Evrópa|Mið-Evrópu]] og þá sérstaklega um jólin[[jól]]in. Árlega er inn/útflutningur á vatnakarpa innan Evrópu um 24 þúsund tonn (lifandi, ferskar og frosnar afurðir). Í öllum heiminum fyrir utan Evrópu er inn/útflutningur 39 þús tonn af afurðum. Evrópa er þar af leiðandi stærst markaðssvæðið.
 
== Tenglar ==