„Lundi“: Munur á milli breytinga

'''Lundi''' ([[fræðiheiti]]: ''Fratercula arctica'') er fugl af [[svartfuglar|svartfuglaætt]], og af [[ættkvísl (flokkunarfræði)|ættkvísl]] [[lundar|lunda]]. Hann gengur undir ýmsum gæluheitum og er stundum kallaður ,,litli munkur í norðri“ eða ,,litli bróðir í norðri“. Algengt er að lundinn sé kallaður prófastur sökum útlits og hátta. Lundaunginn er kallaður kofa en í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]] gengur hann undir heitinu [[Lundapysja|lundapysja]][http://www.puffins.is/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=1&Itemid=8&lang=is].

Lundinn er algengastur við strendur [[Ísland|Íslands]] og er talið að 60% af öllum stofninum verpi við Ísland[http://animals.nationalgeographic.com/animals/birds/atlantic-puffin/]. Fuglinn verpir í stórum þyrpingum í holur sem þeir grafa í jarðveginn. [[Svartfuglar|Svartfuglum]] á norðurhveli jarðar svipar nokkuð til [[Mörgæs|mörgæsa]] á suðurhveli, að líkamsbyggingu og litasamsetningu.

Lundi er algengastur fugla á Íslandi og telur um 10 milljónir. Talið er að í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]] séu um 1,1 milljón pör[http://www.heimaslod.is/index.php/Lundi#L.C3.BDsing.]. Á [[Borgafjörður Eystri|Borgarfirði Eystra]] er talið að um 8.000 – 10.000 pör verpi[http://www.puffins.is/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=1&Itemid=8&lang=is]. Um miðjan apríl fara fyrstu lundarnir að sjást við landið en í byrjun maí eru þeir nánast allir komnir ,,heim“ fyrir alvöru. Það eru oftast kynþroska fuglar sem fyrstir koma, þá eru liðnir sjö mánuðir síðan þeir yfirgáfu ,,byggðina“ síðast. Allan þann tíma hefur fuglinn haldið sig á hafi úti langt fyrir sunnan og suðaustan land, einnig eru eldri fuglar við suðurodda [[Grænland|Grænlands]]. Yngri fuglinn þvælist víðar er m.a við strendur Nýfundnalands . Lundinn er algengastur svartfugla hér á landi. Hann stendur uppréttur og á auðvelt með gang. Fuglinn vegur um hálft kíló og er um 20 cm á hæð að meðaltali. Hann getur kafað niður á allt að 60m dýpi og er góður flugfugl með allt að 400 vængslætti á mínútu og getur náð allt að 88km hraða á klukkustund. Lundinn er langlífur fugl sem getur orðið áratuga gamall. Við náttúrulegar aðstæður er talið að meðalaldur lundans sé á bilinu 20 til 25 ár. Elsti lundinn sem vitað er um var 38 ára, hann var merktur í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]][http://www.heimaslod.is/index.php/Lundi#L.C3.BDsing.].

Lundinn lifir einkum á fiski ([[Síli|síli]], [[Loðna|loðna]], [[Seiði|seiði]]), [[Áta|átu]] og [[Smokkfiskur|smokkfisk]] en hann étur einnig [[Krabbadýr|krabbadýr]][http://www.puffins.is/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=1&Itemid=8&lang=is].

Í dag eru lundar veiddir með [[Lundaháfur|háfum]]. Sú aðferð er ættuð frá [[Færeyjar|Færeyjum]]. Háfur er langt prik (háfskaft) sem skiptist í tvo V-laga sprota (spækur) við endann, og net strengt milli spækanna. Setið er fyrir fuglinum þar til uppflog verður, þ.e að aragrúi fugla flýgur stöðugt í hring út yfir sjóinn og svífur á móti vindi yfir bjargbrúnir, þá eru þeir veiddir hver á fætur öðrum með því að sveifla háfnum upp undir þá. Lundaveiðar eru að mestu stundaðar í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]] og [[Grímsey|Grímsey]]. Minna í Eyjum síðustu ár þar sem að stofninn þar er í mikilli lægð[http://www.heimaslod.is/index.php/Lundi#L.C3.BDsing.].

Þó svo að flestir ungar lunda fari beint á sjóinn eftir að hafa yfirgefið holur sínar, þá taka ungar lundanna í Vestmannaeyjum örlitla hjáleið. Þetta gerist þegar skyggja fer í ágúst, en þá fara ungarnir eða [[Lundapysja|pysjurnar]] að yfirgefa holur sínar og leita til sjávar. Þar sem að lundabyggð í [[Vestmannaeyjar|Vestmannaeyjum]] er mjög nálægt íbúasvæði þá freistast [[Lundapysja|pysjurnar]] oft á ljósunum sem að kaupstaðurinn gefur frá sér. Þá fljúga þær á veikum vængjunum á vit ljósanna. Það sem mætir pysjunum eru þó harðar götur og dimmir húsagaðar. Þá hefur upphafist sú hefð í Eyjum að börn jafnt sem fullorðnir flykkjast út á götur í þeim hug að bjarga [[Lundapysja|pysjunum]]. Farið er út um nótt með pappakassa og safnað saman pysjum sem villst hafa af réttri leið. Um nóttina fá [[Lundapysja|pysjurnar]] gistingu í mannheimum en daginn eftir er farið með þær niður í fjöru og þeim slept út á sjóinn. Þessi hefð hefur þó dalað mikið, þar sem að lundastofninn í Eyjum er í mikill lægð og síðustu ár hefur pysjufjöldin verið mjög lítill[http://www.heimaslod.is/index.php/Lundi#L.C3.BDsing.].