„Hákarl“: Munur á milli breytinga

| color = pink

| name = Hákarl

| trend = unknown

| image = Somniosus microcephalus.jpg

| species = '''''S. microcephalus'''''

| binomial = ''Somniosus microcephalus''

| binomial_authority = [[Marcus Elieser Bloch|Bloch]] & [[Johann Gottlob Schneider|Schneider]], 1801

}}

 

Um hákarl má lesa m.a. í [[Snorra-Edda|Snorra Eddu]], [[Grágás]] og [[Jónsbók]], þ.e. hákarlsreka, og um verkaðan hákarl er skrifað í skrá yfir eignir Hóladómkirkju frá [[1374]]. Var hákarl veiddur með [[Lagnvaður|Lagnvaði]], [[Keflvaður|keflvaði]] og venjulegum vað og svo hákarlalínu. Hákarlaveiði var aukageta við þorskveiðar og þótti nokkur búhnykkur af hákarli, en hákarlaveiðar voru upphaflega að mestu leiti stundaðar á Vestfjörðum og Snæfellsnesi. [[1865]]-[[1875]] var rúmur helmingur alls hákarlslýsis fluttur út frá [[Norður og Austuramti]]. Eftir aldamótin [[1900]] dró verulega úr hákarlaveiðum og lögðust nærri af um [[1930]], því mjög dró úr eftirspurn eftir hákalslýsi. Enn er þó sá hákarl sem veiðist [[kæsing|kæstur]]. Framleiðsla [[hákarlalýsi]]s til manneldis hefur farið vaxandi að undanförnu.

 

Hákarlinn er mjög gráðugur. [[Árni Friðriksson]], segir frá því ''Margt býr í sjónum'', að í einum einasta hákarli sem veiddist einu sinni við norðurströnd Íslands, fannst hvorki meira né minna en 14 þorskar og heill selur á stærð við fullorðið naut. Hvað sem líður öllum ýkjum, þá er hákarlinn mjög þekktur fyrir græðgi sína. Hákarlar við Íslandsstrendur hafa t.d. verið staðnir að því að gleypa kóralla, kolkrabba, sæbjúgu, sæsólir, fugla og auk þess hrútshaus, hreindýrshaus, mannslík, kettlinga og hvolpa, eða með öðrum orðum allt, sem á festir og náð verður til, hvort sem það eru dýr sjávarins, eða lík og leifar landdýra, sem í sjónum lenda. <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1365183 Morgunblaðið 1965]</ref>

 

Hákarl hefur verið nefndur ýmsum nöfnum á íslensku, bæði [[Gælunafn|gælunöfnum]] og [[feluorð]]um. Meðal þeirra eru: ''axskeri, blágot, blápískur, brettingur, deli, got, grágot, gráni, hafkerling, háskerðingur, hvolpur, raddali, rauðgot, skauli, skerill, skufsi''.<ref>{{Vefheimild|url=http://www.hafro.is/ordabok/index.php?op=desc&word=h%E1karl&wanted=1|titill=Orðabók Gunnars Jónssonar - ''Hákarl''|mánuðurskoðað=11. febrúar|árskoðað=2008}}</ref>

 

Hákarl hefur einnig gengið undir nöfnum eins og: ''bauni, háki, háksi, láki'' og ''sá grái''. Einnig fóru nafngiftir hákarls eftir stærð hans og útliti. ''Deli'' var haft um stutta digra hákarla, ''dusi'' um stóran hákarl, ''gotungur'' um feitan hákarl, ''lopi'' um miðlungsstóran, ''níðingur'' um hákarl sem var styttri en fimm álnir, ''hundur'', ''raddali, skauli'' og ''snókur'' um lítinn hákarl og ''ælingi'' var haft um hákarl sem var á mörkum þess að vera talinn hirðandi

 

<references/>

 

==Heimildir==

* ''Sjávarnytjar við Ísland'', Karl Gunnarsson, Gunnar Jónsson, Ólafur Karvel Pálmason. Mál og menning, Reykjavík, 1998.

 

== Tenglar ==