„Nafnorð“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 212.30.223.193 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Svavar Kjarrval |
|||
Lína 6:
== Fallbeyging ==
Í orðabókum eru '''[[kennifall|kenniföll]]''' nafnorða jafnan uppgefin, en það eru þau föll sem mestu máli skipta við fallbeygingu; [[nefnifall]] [[eintala|eintölu]], [[eignarfall]] eintölu og nefnifall [[fleirtala|fleirtölu]] Dæmi; '''hestur, -s, -ar''' sem gefur til kynna fallbeyginguna ''hestur - hests - hestar''. og '''gestur, -s, -ir''' sem gefur til kynna fallbeyginguna ''gestur - gests - gestir''.
Talað er um '''[[sterkt nafnorð|sterk]]''' og '''[[veikt nafnorð|veik]]''' no. eftir endingum þeirra eignarfalli eintölu; sterk no. enda á [[samhljóð]]a í ef. et. (''s'' eða ''r''), t.d. ''hestur/hests'', en veik no. enda á [[sérhljóð]]a í ef. et., t.d. ''bóndi/bónda''. Síðan má greina veika og sterka beygingu nánar eftir kyni:
{| {{prettytable}}
!Kyn
!colspan=2 | Kk.
!colspan=2 | Kvk.
!colspan=2 | Hk.
|-
|'''Beyging''' || Veik || Sterk || Veik || Sterk || Veik || Sterk
|-
|'''Tala''' || et./ft. || et./ft. || et./ft. || et./ft. || et./ft. || et./ft.
|-
|'''Endingar í ef. et. og nf. ft.''' || -a/-ar (hani)<br />-a/-ur (nemandi)<br /> || -s/-ar (hestur)<br />-s/-ir (gestur)<br />-ar/-ir (staður)<br />-ar/-ar (höfundur) || -u/-ur (vísa)<br />-i/ar (lygi) || -ar/-ar (skál)<br />-ar/-ir (mynd)<br />-ar/-ur (bók) || -a/-u (auga) || -s/- (borð)
|-
|}
Taflan sýnir endingar kennifalla nafnorða og falla flest nafnorð undir þessa flokkun en þó ekki öll, t.d ''sykur, gleði'' o.fl. Óreglulega beygingu hafa sex sterk karlkynsorð; ''faðir, bróðir, vetur, fótur, fingur'' og ''maður''. Nokkur sterk kvenkynsorð hafa einnig óreglulega beygingu; ''hönd, kýr, ær, sýr, mús, lús, móðir, dóttir, systir, mær (mey)''.
'''[[Stofn nafnorðs]]''' er sá orðhluti þess sem er sameiginlegur öllum föllum. T.d. er orðhlutinn ''hest'' stofn orðsins ''hestur'' eins og sést af fallbeygingunni; ''hest''-ur, ''hest''-, ''hest''-i, ''hest''-s.
== Tengt efni ==
| |||