„Framhyggja“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 55 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q131015
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Buste Auguste Comte.jpg|thumb|right|Auguste Comte]]
'''Framhyggja''', '''framstefna''' eða '''pósitívismi''' (stundum kölluð '''vissuhyggja''', '''raunhyggja''' eða '''raunspeki''') er [[vísindaheimspeki]]- og [[þekkingarfræði]]legtleg hugtakkenning eða hugmyndafræði sem heldur því fram að [[vísindiraunvísindi]] séu besta leiðinbest til skilningsþess áfallin að tryggja mannkyni efnalegar og andlegar framfarir.<ref>Þorsteinn Gylfason (1970): 41.</ref> Þannig er innbyggð í kenninguna fyrirbærumákveðin heimsinsbjartsýnistrú. Framhyggja hafnar [[Yfirnáttúrulegt|yfirnátturulegum]], [[Trúarheimspeki|trúarlegum]] og [[Frumspeki|frumspekilegum]] skýringum sem hluta af vanþróuðum skýringarleiðum í leit mannsins að þekkingu. Samkvæmt framhyggju er öll þekking byggð á reynslu og þar með skynjun. Þar með ætti að leita þekkingar með því að útskýra eða lýsa [[Raunprófun|raungögnum]] en vísindakenningar eiga samkvæmt framhyggjunni að leitast við að hafa [[forspárgildi]].
 
Helsti forvígismaður framhyggju er [[Auguste Comte]]. Framhyggja er að mörgu leyti byggð á vinnu [[raunhyggja|raunhyggju]] mannanna [[Francis Bacon (heimspekingur)|Francis Bacon]] og [[David Hume|Davids Hume]].
 
Í byrjun 20. aldar kom fram [[rökfræðileg raunhyggja]] eða nýframhyggja. Sú stefna bygði á hugmyndum Comte um framhyggju eða að öll þekking væri fengin með reynslu. Enn fremur að þekkingu mætti öðlast án reynslu en einungis að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Lögð var áhersla á að [[Smættun|smætta]] allar hugmyndir niður í prófanlegar [[Rökfræði|rökfræðilegar]] staðhæfingar.
 
== Tilvísanir ==
<div class="references-small"><references/></div>
 
== Heimildir ==
* Þorsteinn Gylfason, ''Tilraun um manninn'' (Reykjavík: Almenna bókafélagið, 1970).
 
== Tengt efni ==
* [[Raunhyggja]]
* [[Rökfræðileg raunhyggja]]
* [[Þekking]]
* [[Þekkingarfræði]]
* [[Vísindaheimspeki]]
 
== Tenglar ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=DMlXmLbGKJY A.J. Ayer talar um rökfræðilega raunhyggju]
* [http://books.google.co.uk/books?id=SgaHpaeZAewC&printsec=frontcover&dq=positivism&source=bl&ots=iuhoo-Cmnn&sig=Us16nS-kqZvX8_vT-Ep1h9s_GsI&hl=en&ei=Z9GETIWXBKKWOPnY4MwO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CEkQ6AEwCA#v=onepage&q&f=false Aguste Comte. ''A general view of positivism''.]
 
{{Stubbur|Heimspeki}}