Útgáfa síðunnar 16. febrúar 2013 kl. 14:24 breyta Bragi H (spjall \| framlög) Möppudýr, Stjórnendur 15.565 breytingar m Tók aftur breytingar 46.239.233.233 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Akigka ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 29. júlí 2013 kl. 12:37 breyta taka aftur þessa breytingu Cessator (spjall \| framlög) 50.763 breytingar Ekkert breytingarágrip Nýrri breyting →
Lína 1: '''Björn Halldórsson''' ([[5. desember]] [[1724]] -– [[24. ágúst]] [[1794]]) var [[prestur]] í [[Sauðlauksdalur\|Sauðlauksdal]]. Hann var [[frumkvöðull]] í [[garðrækt]] og [[jarðyrkja\|jarðyrkju]] á Íslandi. Enn þá sést móta fyrir [[Akurgerði]], gróðurreit þar sem Björn ræktaði [[kartafla\|kartöflur]] frá [[1760]]. Minnismerki um sr. Björn er í Sauðlauksdal. Hann var mágur [[Eggert Ólafsson\|Eggerts Ólafssonar]] [[skáld]]s. Björn var einn helsti boðberi [[upplýsingin á Íslandi\|upplýsingarinnar á Íslandi]]. ==Æviágrip== Björn Halldórsson fæddist [[5. desember]] árið 1724 í [[Vogsósar\|Vogsósum]] í [[Selvogur\|Selvogi]], þar sem faðir hans, Halldór Einarsson ([[1795]] -– [[21. nóvember]] [[1738]]), var þá prestur. Kona hans og móðir Björns var Sigríður Jónsdóttir ([[1692]] - [[8. september]] [[1763]]) frá [[Gilsbakki (Hvítársíðu)\|Gilsbakka]] í [[Hvítársíða\|Hvítársíðu]]. Sama ár og Björn fæddist varð faðir hans prestur á [[Staður (Steingrímsfirði)\|Stað í Steingrímsfirði]]. Þar ólst Björn upp til 14fjórtán ára aldurs en þá lést faðir hans. Þá fékk hann ókeypis vist í [[Skálholtsskóli\|Skálholtsskóla]] hjá [[Jón Árnason\|Jóni biskupi Árnasyni]] sökum þess hve biskupinn hafði mikið álit á föður Björns. Í Skálholti nam hann í 5fimm vetur og í stúdentsvottorði sínu var hann stimplaður sem siðprúður og vandaður maður sem best var að sér í latínu, grísku og guðfræði. Næstu árin var hann ritari sýslumanns og eftir það aðstoðarprestur í [[Sauðlaukdalur\|Sauðlauksdal]]. Vorið 1753 varð hann svo prestur í Sauðlauksdal og árið 1756 [[prófastur]]. Það ár giftist hann [[Rannveig Ólafsdóttir\|Rannveigu Ólafsdóttur]]. Þau bjuggu í Sauðlauksdal í nærri 30 ár þangað til heilsu Björns fór að hraka. Þá sótti hann um rólegra embætti og fékk [[Setberg (Eyrarsveit)\|Setberg í Eyrasveit]] árið 1782. Heilsa hans skánaði þó ekki við flutninginn og árið [[1785]] veiktist hann alvarlega og missti sjónina í kjölfarið. Lína 13: Auk ofannefndra stórframkvæma lét Björn einnig gera ýmsa smáhluti. Hann lét ræsta fram smálindir með skurðum sem skilaði sér í þurrara og betra túni. Þetta umframvatn leiddi hann í læk um bæjarhúsin og stíflaði lækinn þannig að smátjarnir mynduðust. Þessar tjarnir mátti svo nýta til þvotta auk þess sem lifandi silungar voru stundum geymdir í þeim svo bjóða mætti gestum ferskan fisk. == Frumkvöðlastarf í garðrækt == Moldin í Sauðlauksdal fékk lítinn frið meðan Björn bjó á staðnum enda var hann kappsamur garðyrkjumaður og gerði tilraunir með ýmsar [[jurt]]ir sem aldrei höfðu sést á Íslandi áður. Fyrstu tilraunir voru á sviði [[korn]]ræktar og hóf Björn þær í kjölfarið af því að Danakonungur fyrirskipaði öllum íslenskum bændum að framkvæma slíkar tilraunir. Þessar tilraunir mistókust því miður allar og Björn sneri sér því að öðrum jurtum. Meðal þeirra var [[kál]], [[næpa\|næpur]], [[kartafla\|kartöflur]] og fleira og fljótlega var Björn kominn með fjóra allstóra matjurtargarða í Sauðlauksdal. Af þessu er hann frægastur fyrir [[kartafla\|kartöflurækt]] sína enda var hann með þeim fyrstu sem tókst að rækta kartöflur á [[Ísland]]i. Strax árið 1758 pantaði hann nokkrar kartöflur frá Kaupmannahöfn (það sama haust voru fyrstu íslensku kartöflurnar teknar upp á [[Bessastaðir\|Bessastöðum]]). Þessi farmur komst þó ekki á leiðarenda fyrr en í ágúst sumarið eftir og þá höfðu þá allar kartöflurnar spírað á leiðinni. Þar sem liðið var á sumarið gróðursetti Björn þær einungis í potti og það bar þann árangur að í október fékk hann litla uppskeru með kartöflunum á stærð við piparkorn. Þessar kartöflur gróðursetti hann svo næsta sumar og fjórum vikum síðar gat hann státað sig að myndarlegri kartöfluuppskeru. == Ritstörf == {{Ljóð\|right\|260px\|Ævitíminn eyðist\| Ævitíminn eyðist, Lína 63: * [http://baekur.is/is/search/Bj$00f6rn+Halld$00f3rsson/AUTHOR Bækur eftir Björn Halldórsson á Bækur.is] * [http://www.timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2013796 Arnbjörg] úr Búnaðarriti Suðuramtsins 1839 {{fd\|1724\|1794}}▼ [[Flokkur:Frumkvöðlar]] Lína 70 ⟶ 68: [[Flokkur:Íslenskir prestar]] [[Flokkur:Lútherskir prestar]] ▲{{fd\|1724\|1794}}

„Björn Halldórsson“: Munur á milli breytinga