„Carl Gustav Hempel“: Munur á milli breytinga

Eitt aðalviðfangsefni [[vísindaheimspeki|vísindaheimspekinnar]] er að greina vísindi frá annars konar kenningum og finna út hvað geri eina rannsókn eða kenningu vísindalega en aðra ekki. Hvað er vísindaleg útskýring á tilteknum hlut eða atburði? Carl Hempel er hvað þekktastur fyrir atlögu sína til þess að greina hvað vísindaleg skýring feli í sér og hvaða einkenni hún þurfi að hafa til þess að hún geti talist vísindaleg. Í ritinu ''Studies in the Logic of Explanation'' frá árinu 1948 setur Carl Hempel ásamt Paul Oppenheim fram kenningu um lögmál vísindalegrar skýringar. Samkvæmt kenningunni sem gengur undir nafninu Yfirgripslögmálið, hefur vísindaleg skýring einfaldlega sömu einkenni og röksemdarfærsla eða [[afleiðsla]]. Vísindaleg skýring væri svar við svokölluðum af hverju„af hverju“-spurningum, sem leitast við að finna skýringuorsakaskýringu á því af hverju hlutirnir eru eins og þeir eru. Dæmi um þannig spurningu væri af hverju sykur blandist vatni. Vísindaleg skýring er rökrétt samband milli tveggja staðhæfinga og í raun afleiðsla staðhæfingar. Svarið við spurningunni er þá aðleiðsla þess að sykur leysist upp í vatni og er vísindaleg skýring. Hempel taldi að með því að finna hvaða einkenni vísindaleg skýring hefði, þá gætum við sagt til um hvað við gætum kallað vísindalega skýringu. Til að svara spurningunni af hverju sykur leysist upp í vatni verðum við því að byrja á setja fram rökleiðslu sem leiðir að þeirri staðreynd að sykur leysist upp í vatni sem inniheldur [[forsenda|forsendur]] fyrir sannindum fullyrðingarinnar. Til þess að geta búið til kerfislægt líkan af vísindalegri skýringu taldi Hempel að hún yrði að halda óhagganleg [[náttúrulögmál]], einhverja fasta breytu sem væri alltaf eins. Samkvæmt kenningu Hempel er skýring visindaleg ef hún uppfyllir þrjú atriði. Forsendurnar þurfa að vera leiða að niðurstöðunni, forsendurnar þurfa að vera sannar og síðan þurfa þær að innihalda að minnsta kosti eitt náttúrulögmál. Dæmi um náttúrulögmál er [[þyngdarlögmálið]] sem er eitt af grundvallarlögmálum eins og það lögmál að [[Málmur|málmar]] leiða [[rafmagn]]. Hempel taldi því að ef að eitthvað væri [[afleiðing]] náttúrulögmáls hlyti það að vera satt. Vísindaleg útskýring innihéldi náttúrulögmál ásamt tilteknu atviki eða staðreynd sem væri breytileg eftir hverju dæmi fyrir sig. Tökum dæmi:

Samkvæmt Hempel var fleira sem einkenndi Yfirgripslögmálið, það er að maður gæti tekið þessar forsendur og notað til að spá fyrir um atburðinn. Náttúrulögmálið ásamt hinum forsendunum geti því verið notað til þess að spá fyrir um ákveðinn atburð eða staðreynd. <ref> Okasha, Samir (2002). ''Philosophy of Science: A Very Short Introduction'' .</ref>

== HeimildirTilvísanir ==