„Raftónlist“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 64 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q9778
Arnarkari93 (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Musica_electronica_jpereira.jpg|thumb|rightthumbnail|Raftónleikar.]]
'''Raftónlist''' (e. [http://en.wikipedia.org/wiki/Electronic_music#cite_note-holmes3-1 electronic music]) er tónlist sem leikin er að mestu eða öllu leyti með [[hljóðgervill|hljóðgervlum]] og öðrum [[Raftækiraftækji|raftækjum]]. Flest raftónlistSamkæmt erþessari danstónlistskilgreiningu ener meðalhægt algengra tónlistargreinaspila raftónlist nefnaá [[house-tónlistrafmagnsgítar]],. [[techno-tónlist]],Þó [[trance-tónlist]],að rafmagnsgítarinn sé nú vissurlega raftæki þá flokkast tónlistinn sem spiluð er að mestu leiti á rafmagnsgítar ekki sem raftónlist. Raftónlist einkennist af tærum rafhljóðum sem hægt er að framkalla með tæki eins og [[electro-tónlistþeremín]], [[breakbeatHljóðgervill|hljóðgervla]] og [[drum and basstalva|tölvu]]. <br />
Raftónlist hefur margar fjölbreytanlegar undirstefnur, allt frá hughrifatónlist til nútíma [[Dægurtónlist|dægurónlist]]. Það skiftir í rauninni ekki máli hvernig tónlistinn er bara það að hún innihaldi rafhljóð og sé spiluð að mestu leiti með raftækjum.<ref name="Hvað er raftónlist?">{{vefheimild|höfundur=Heiða María Sigurðardóttir|titill=Hvað er raftónlist?|url=http://visindavefur.hi.is/svar.php?id=6631|publisher=Visindavefurinn|mánuðurskoðað=13. mars|árskoðað=2013}}</ref> Flest raftónlist er [[danstónlist]] sem einkennist af taktföstum 4/4 [[trommutaktar|trommutöktum]] sem auðvelt er að dansa við. Meðal algengra [[Listi yfir tónlistarstefnur|tónlistarstefna]] má nefna [[house-tónlist]], [[Teknótónlist|teknó-tónlist]], [[Trance-tónlist|trance-tónlist]], [[Dubstep|dubstep]], [[electro-tónlist]], [[breakbeat]] og [[drum and bass]].
 
== TenglarHljóðfæri ==
[[Hljóðfæri]] sem er mest notað í raftónlist nú til dags er fyrst og fremst tölva, síðan eru til allskonar aukabúnaður til þess að auðvelda listamanninum að stjórna tónlistinni. Áður fyrr notuðu raftónlistar menn [[Hljóðgervill|hljóðgervla]], [[Hljómborð|hljómborð]], [[trommuheili|trommuheila]] og alls konar [[effektar|effekta]] til þess að spila sína tónlist og gat búnaður oft verið mjög fyrirferðamikill. Listamaðurinn býr til trommutaktinn með því að slá inn taktinn eða velja innitalinn takt í trommuheilanum. Síðan er hægt að breyta og stýra hraða trommutaktsins og nota effekta til þess að breyta hljóðinu. Hljóðgervillinn virkar eins og píanó nema hvað að listamaðurinn getur stjórnað hljóðbylgjunum, breytt hljóðinu og búið til eigið hljóð. Í rafónlist er ekki mikið sungið og er því felst raftónlist [[hljóðfæratónlist]] (e. Instrumental music). Það hefur verið vinsælt að nota mikið af effektum ef notast er við söngur í raftónlist til þess að söngurinn verði sem mest eins og [[vélmenni]].
{{Commonscat|Electronic music|Raftónlist}}
 
==Raftæki og þróun==
{{stubbur|tónlist}}
[[Mynd:Synthesizers.com_Modular.jpg|thumbnail|Eininga hljómgervill]]
[[Mynd:Minimoog.JPG|thumbnail|Mini Moog]]
Raftónlist varð til með tilkomu [[þeremín|þeremínsins]] sem var fundið upp árið 1919. Það gerði rússnenskur vísindamaður að nafni [http://en.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9on_Theremin Léon Theremin] þegar hann ar að rannsaka [[Útvarp|útvörp]] og útvarpsbylgjur á mismunandi tíðnum. Þeremín er eina hljóðfærið sem byggist á því að hljóðfæraleikarinn snerti ekki hljóðfærið.<ref name=Þeremín>{{vefheimild|höfundur=HMS|titill=Þeremín|url=http://visindavefur.hi.is/svar.asp?id=5821|publisher=Vísindavefurinn|mánuðurskoðað=12. mars|árskoðað=2013}}</ref> Tækninn hefur farið mikið framm síðan þá og hefur raftónlist farið samhliða tækninni í framför.<br />
Árið 1928 var Trautonium fyrst búið til. Hljóðfærið var meðal annars notað til þess að herma eftir bjöllu og gong, það var ekki með neinum nótum og var notaður viðnámsvír og málmplata til þess að framkalla hljóðinn. Hammond orgelið er byggt út frá Trautionium en Hammondið líktist frekar píanói og gat maður spilað á nótur.<ref name="Electronic musical instrument">{{vefheimild|höfundur=Wikipedia|titill=Electronic musical instrument|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Electronic_musical_instrument#Hardware_hacking|publisher=Wikipedia|mánuðurskoðað=13. mars|árskoðað=2103}}</ref> <br />
Fyrstu hljómgervlarnir komu út upp úr 1950 voru svo kallaðir eininga hljómgervlar þar sem snúrur eru notaðir til þess að búa til farveg hljóðbygja og þannig búa til hljóð.<ref name="Modular synthesizers">{{vefheimild|höfundur=Wikipedia|titill=Modular synthesizers|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Modular_synthesizer|publisher=Wikipedia|mánuðurskoðað=13. mars|árskoðað=2013}}</ref>
Í byrjun [[1970|áttundaáratugarins]] voru mikil framför í [[Hljóðgervill|hljóðgervlum]], [http://en.wikipedia.org/wiki/Moog_synthesizer Moog] gaf út [http://en.wikipedia.org/wiki/Minimoog Mini-Mog] árið 1970 sem var fyrsti fjöldaframleiddi [[Hljóðgervill|hljóðgervillinn]] sem var ákjósanlega ódýr og ekki eins fyrirferðamikill og eldri hljóðgerlvar. Mini-mog varð strax gífurlega vinsæll og margar vinsælar hljómsveitir hafa notað hljóðgervilinn í upptökum sínum, þar á meðal; [[Abba]], [[Kraftwerk]], [[Radiohead]] og [[Michael Jackson]]. Bassa hljóðgervlar og trommuheilar urðu gífurlega vinsælir upp úr 1980 og voru þeir notaðir mikið í danstónlist. Dæmi um vinæslan bassa hljóðgervill er [http://en.wikipedia.org/wiki/Roland_TB-303 Roland TB-303] og dæmi um vinsælan trommuheila er [http://en.wikipedia.org/wiki/Roland_TR-808 Roland TR-808]. Síðan þá hafa hljóðgervlar og trommuheila orðið meira stafrænni og þróaðri.
 
==== Tónlistarhugbúnaður ====
[[File:Fl studio screenshot.jpg|thumb|Skjáskot af FL Studio 10]]
Í dag eru ýmis tónlistarforrit, [[tónlistarhugbúnaður]] eða [[hljóðvinnsluforrit]] (e. [http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_audio_workstation Digital audio workstation])sem gera notendum kleift að búa til tónlist á skipulagðan og einfaldan máta. Listamenn geta keypt og niðurhalið öllum vinsælustu hljóðgerlvum og trommuheilum beint í tölvuna og notað þá líkt og gert var fyrir nokkurum áratugum Fyrirtækið [http://en.wikipedia.org/wiki/Soundstream Soundstream] bjó til fyrsta hljóðvinnslu forritið árið 1978, fyrirtækið kallaði forritið ''The Digital Editing System'' en það var ekki fyrr en seint á níunda áratuginum sem hugbúnaður í tölvum gátu ráðið við stafræna hljóðvinnslu.<ref name="Easton">Robert Easton, ''Soundstream, the first Digital Studio'', Recording Engineer/Producer, April 1976</ref><ref name="Digital audio workstation">{{vefheimild|titill=Digital audio worksation|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_audio_workstation|publisher=Wikipedia|mánuðurskoðað=12.mars|árskoðað=2013}}</ref><br />
 
==== Dæmi um vinsæl [[Tónlistarforrit|tónlistarforrit]] ====
*[http://en.wikipedia.org/wiki/Ableton_Live Ableton live]
*[http://en.wikipedia.org/wiki/Steinberg_Cubase Cubase ]
*[http://en.wikipedia.org/wiki/FL_Studio Fl Studio]
*[[GarageBand|Garageband]]
*[[Logic Pro|Logic Pro]]
*[[Pro Tools|Pro Tools]]
*[http://en.wikipedia.org/wiki/Reason_(software) Reason]
 
== Tónlistarskóli Kópavogs ==
[[Tónlistarskóli Kópavogs]] bíður upp á nám í tölvutónlist. Tónverið í skólanum er elsta starfandi tónver landsins og þar er mjög góð aðstaða. Markmið með náminu er að þjálfa nemendur í að nota tölvu sem aðalhljóðfæri. Nemendur útskirfast með framhaldsnám í tölvutónlist að námi loknu.<ref name=Tölvutónlist>{{vefheimild|höfundur=Tónlistarskóli Kópavogs|titill=Tölvutónlist|url=http://www.tonlistarskoli.is/tonver.htm|publisher=Tónlistarskóli Kópavogs|mánuðurskoðað=12. mars|árskoðað=2013}}</ref>
 
==Íslensk raftónlist==
Íslensk raftónlist er afskaplega fjölbreytt og mjög vinsæl. Það sem einkennir íslenska raftónlist er það hveru mikið undirstefnunar blandast saman og listamenn og hljómsveitir taka innblástur frá mörgum stefnum og straumum. Vinæsælir raftónlistarmenn og hljósveitir eru meðal annarrs: [[Björk]], [[Bloodgroup]], [[Berndsen]], [[FM Belfast|FM Belfast]], [[Ghostigital]], [[GusGus]] [[Samaris]], [[Steed Lord]] og [[SYKUR (hljómsveit)|Sykur]] .
 
=====Sónar hátíðinn=====
[http://en.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3nar#S.C3.93NAR_2013 Sónar] hátíðinn er raftónlistarhátið og sú stærsta sinnar tegundar sem er haldinn á hverju ári í [[Barcelona]] á Spáni en einnig er valið aðra staði í heiminum til þess að halda hátíðina. Sónar var einnig haldinn í [[Harpa (tónlistarhús)|Hörpu]] í ferbrúar 2013 og komu þar fram fjölmargir listamenn, íslenskir og erlendir. Dæmi um íslenska tónlistarmenn sem komu fram eru: [[Bloodgroup]] [[GusGus]], [[Mugison]], [[Ólafur Arnalds]], [[Retro Stefson]] og [[Sísý Ey]]. <ref name="Sónar Reykjavík">{{vefheimild|höfundur=Sónar Reykjavík|titill=Sónar Reykjavík|url=http://sonarreykjavik.com/en/2013/prg/ar/list/#slider_1_p2|publisher=Sónar Reykjavík|mánuðurskoðað=12. mars|árskoðað=2013}}</ref>
 
==Frumkvöðlar raftónlistar==
===== Kraftwerk =====
[[Kraftwerk]] er þýsk hljómsveit sem stofnuð var árið 1970 af Ralf Hütter og Florian Schneider-Esleben. Hljómsveitinn tók stóran þátt í því að gera raftónlist vinsæla og margir raftónlistarmenn hafa fengið innblástur frá tónlistinni þeirra. Þeir eru taldnir ákveðnir frumkvöðlar í raftónlist, þeir voru með fyrstu hljómsveitunum að notast eingöngu við hljóðgervla og tölvur til þess að spila tónlistina sína.<ref name=Kraftwerk>{{vefheimild|höfundur=Wikipedoa|titill=Kraftwerk|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Kraftwerk|publisher=Wikipedia|mánuðurskoðað=12. mars|árskoðað=2013}}</ref> Kraftwerk mun spila á [[Iceland Airwaves]] tónlistarhátiðinni í Reykjavík í haust.<ref name="Kraftwerk is comming!">{{vefheimild|höfundur=icelandairwaves|titill=Kraftwerk is comming!|url=http://icelandairwaves.is/kraftwerk-is-coming/|publisher=icelandairwaves|mánuðurskoðað=12. mars|árskoðað=2013}}</ref>
 
===== Daphne Oram =====
[[Mynd:Oramics Machine details 2.jpg|thumbnail|Oramics Vélinn hennar Daphne Oram]]
[http://en.wikipedia.org/wiki/Daphne_Oram Daphne Oram] ([[31. desember|31 Desember]] [[1925]] – [[5. janúar|5 Janúar]] [[2003]]) er Bersk raftónlistarmaður. Hún fann upp Oramics tæknina árið [[1957]], en sú tækni felst í því að teikna [[hljóðbylgjur]] niður á blað. Hún var fyrsti framkvæmdarstjóri [http://en.wikipedia.org/wiki/BBC_Radiophonic_Workshop BBC Radiophonic Workshop] stúdíósins
 
== Tilvísanir ==
<references/>
 
[[Flokkur:Raftónlist| ]]