„Vísindaheimspeki“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
Vísindaheimspeki leitast við að skýra hluti á borð við:
* eðli vísindalegra fullyrðinga, [[hugtak]]a og niðurstaðna og hvernig þær verða til
* tegundir raka sem notast er við til þess að komast að niðurstöðum og til að setja fram [[Vísindaleg aðferð|vísindalega aðferð]], þar á meðal takmörk hennar
* hvernig skuli ákvarða gildi upplýsinga (þ.e. [[hlutlægni]])
* hvernig vísindin útskýra, spá fyrir um og hagnýta náttúruna
Lína 11:
== Afleiðsla ==
'''Afleiðsla''' kallast það þegar dregin er ályktun af almennari forsendum og ályktunin er ''nauðsynleg'' afleiðing þeirra. Það er að segja, ef forsendurnar eru sannar, þá verður niðurstaðan að vera sönn líka ef röksemdafærslan er á annað borð [[Gild röksemdafærsla|gild]] (röksemdafærsla er ógild ef allar forsendurnar geta verið sannar en niðurstaðan ósönn). Þvert á við um [[aðleiðsla|aðleiðslu
:Allir menn eru dauðlegir
Lína 22:
Gallinn á afleiðslunni er þó sá að hún gefur okkur engar nýjar upplýsingar, til að hún virki þarf maður að vita bæði það almenna og það einstaka.
== Aðleiðsla ==
'''Aðleiðsla'''<ref>{{orðabanki|is1=aðleiðsla|323859|ordabanki=Eðlisfræði}}</ref><ref>{{orðabanki|is1=aðleiðsla|335183|ordabanki=Hagfræði}}</ref> er röksemdafærsla þar sem alhæft er út frá takmörkuðum vitnisburði. Í aðleiðslu styðja forsendurnar niðurstöðuna en tryggja hana ekki.
Eftirfarandi er dæmi um aðleiðslu:
: Allar krákur sem hafa sést eru svartar.
: Þar af leiðandi
: eru allar krákur svartar.''
Dæmið sýnir glögglega [[eðli]] aðleiðslu: dregin er almenn ályktun út frá hinu einstaka. En þar sem ályktað er út fyrir forsendurnar er niðurstaðan ekki örugg. Ef við erum ekki viss um að hafa séð hverja einustu kráku í heiminum – sem er ómögulegt í framkvæmd – þá er alltaf mögulegt að til sé ein sem er öðruvísi á litinn. (Það mætti bæta því við skilgreiningu á kráku að hún sé svört; en ef tveir „krákulegir“ fuglar væru nákvæmlega eins fyrir utan litinn, þá myndum við segja að önnur krákan væri svört en hin væri nýtt og sjaldgæft afbrigði t.d. blárrar kráku – við myndum samt sem áður segja að hvort tveggja væri afbrigði kráku.)
== Tenglar ==
Lína 29 ⟶ 41:
* {{Vísindavefurinn|609|Hvað eru vísindi?}}
== Heimildir ==
| |||