„Wikipedia:Hlaða inn skrá“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Verndaði „Wikipedia:Hlaða inn skrá“: skemmdarverk, nýskráðir notendur hafa ekkert með það að gera að breyta þessari síðu. ([edit=autoconfirmed] (rennur út 25. janúar 2013 kl. 13:34 (UTC)) [move=autoconfirmed] (rennur út 25. |
Hallihammer (spjall | framlög) stofnun síðu |
||
Lína 1:
== '''Neðansjávarfornleifafræði á Íslandi''' ==
'''Neðansjávarfornleifafræði''' (e. Maritime archaeology) er sértækt svið innan fornleifafræði sem snýr að fornleifum undir yfirborði sjávar og öllum mannlegum leifum og gripum sem sjávarnýtingu tengjast. Rannsakendur á þessu sviði skoða minjar eins og fiskstöðvar, [[Verbúð|verbúðir]], hvalveiðistöðvar, sokkin [[Skipsflak|skipsflök]], rústir sem hafa horfið í sjóinn, gömul hafnarstæði og margt fleira. Rannsóknir á minjum sem liggja undir hulu sjávar eru þeim augljósu erfiðleikum gædd að erfitt er að komast að þeim. Oft liggja minjarnar á miklu dýpi og þarf því þar til gerðan búnað til að rannsaka þær. Slíkur búnaður er kostnaðarsamur og sérþjálfaða fagaðila þarf til að vinna með hann. Kafarar eru notaðir til að fara að minjum sem liggja á grunnu dýpi, en þegar þær liggja of djúpt fyrir kafara þarf að notast við djúpsjávarmyndavélar. Slíkar vélar geta verið í annað hvort mönnuðum eða ómönnuðum rannsóknarkafbátum. Einnig er notast við hliðar hljóðsjár (e. [http://en.wikipedia.org/wiki/Side-scan_sonar Side-scan sonar]) sem notaðar eru með aðstoð skipa.
== '''Ísland''' ==
Allt frá landnámi hafa íslendingar treyst á fæðu sem hægt er að afla úr sjónum. Sjóferðir við strendur landsins hafa ávallt verið hættulegar og hefur margt skipið mætt örlögum sínum til dæmis á skerjum að nóttu til eða í veðurofsa á hafi úti. Rústir um fisk- og hvalveiðistöðvar má finna nánast hvar sem er eftir strandlengjunni.
Lítið hefur þó verið rannsakað af þessum minjum á [[Ísland|Íslandi]] og geta hugsanlegar ástæður þess verið margar. Almennt hefur verið talið að aðstæður í sjónum við Ísland séu slæmar til varðveislu minja og því sé óþarft að leita eftir þeim. Reglulega festast þó minjar í net veiðiskipa, bæði úr járni og viði, og þar með mætti færa rök gegn þeirri hugmynd að varðveisluskilyrði í íslenskum sjó séu slæmar. Margt þarf að spila saman til þess að varðveisluskilyrði séu góð, súrefnissnauðar og kaldar aðstæður auk þess sem vatnsstraumar, dýpi, selta og micro-lífverur spila mikilvægt hlutverk <ref name="Archaeological Assessment of Selected Submerged Sites in Vestfirðir">{{cite journal|author=Ragnar Edvardsson|coauthors=Arnar Þór Egilsson|title=Archaeological Assessment of Selected Submerged Sites in Vestfirðir|journal=Archaeologia Islandica|year=2012|issue=9|url=http://www.instarch.is/utgafa/archaeologia_islandica/archis_9/?ew_news_onlyarea=&ew_news_onlyposition=3&cat_id=82344&ew_3_a_id=387502|accessyear=2013}}</ref>.
Það hafa farið fram nokkrar rannsóknir sem flokkast til neðansjávarfornleifafræði, eins og rannsóknin á minjum undir sjávarmáli á Vestfjörðum sem Ragnar Edvardsson stýrir (2009-2010) og rannsókn Bjarna F. Einarssonar um hina svo kölluðu „Mjaltastúlku í gígnum“. Einnig mætti minnast á aðra rannsókn sem Ragnar Edvardsson er með í gangi þegar þetta er skrifað (mars 2013) sem gengur undir nafninu „Phoenix“ þar sem verið er að skoða botn Vestfjarðanna og skrásetja skipsflök.
Enginn gagnabanki er til í dag (mars 2013) yfir staðsetningar eða fjölda skipsflaka sem liggja víðsvegar við strendur Íslands.
=== Mjaltastúlkan í gígnum ===
Árið 1992 fundu tveir kafarar tvö skipsflök í Höfninni í [[Flatey_á_Breiðafirði|Flatey í Breiðafirði]]. Vegna þeirrar hættu sem stafaði af hugsanlegri ásókn fjölmiðla og annarra kafara að svæðinu vegna fundarins, var ákveðið af Þjóðminjasafninu að lagst yrði í fyrstu neðansjávarfornleifafræðirannsóknina á Íslandi. Eldra flakið, sem áætlað að væri frá 17.öld var rannsakað og var það hann Bjarni F. Einarsson fór með yfirumsjón á þessari rannsókn. Með góðu samstarfi kafara og rannsóknarmanna tókst þessi rannsókn vel og staðfesti hún að flakið væri frá 17.öld og væri líklega skipið Melckmeyt (sem á íslensku þýðir Mjaltastúlka) frá Hollandi. Mikið magn af gripum fannst, aðallega keramik brot, sem í heildina vógu um 30 kg. <ref name="Mjaltastúlkan í gígnum">{{cite journal|author=Bjarni F. Einarsson|title=Mjaltastúlkan í gígnum, Sjávarfornleifafræðileg rannsókn í Höfninni við Flatey á Breiðafirði sumarið 1993|journal=Árbók Hins Íslenska fornleifafélags|year=1993|issue=90|pages=129-148|url=http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2057702|accessyear=2013}}</ref>
=== Rannsóknir á Vestfjörðum ===
Ragnar Edvardsson fer með yfirumsjón á rannsóknum sem í gangi eru á [[Vestfirðir|Vestfjörðum]]. Þar er hann að skrásetja skipsflök, með áherslu á flök frá tímabilinu 1875-1890. Samhliða er verið að skoða heimildir um verslunarmiðstöðvar, hvalastöðvar og fleira, en það er þó aðeins til hliðsjónar. Heimildarrannsókn Ragnars sýndi fram á að að meðaltali sukku tvö fiskiskip á ári á þessu tímabili auk þess að um 1,12 stór skip sukku á mismunandi stöðum á landinu á 14.öld. Rannsóknir hans hafa leitt í ljós staðsetingu sex skipsflaka sem ekki var vitað um hvar lágu. Einnig sýna rannsóknir hans fram á að góðar líkur eru á að finna megi leifar skipsflaka við strendur Íslands í rannsakanlegu ástandi<ref name="Archaeological Assessment of Selected Submerged Sites in Vestfirðir">{{cite journal|author=Ragnar Edvardsson|coauthors=Arnar Þór Egilsson|title=Archaeological Assessment of Selected Submerged Sites in Vestfirðir|journal=Archaeologia Islandica|year=2012|issue=9|url=http://www.instarch.is/utgafa/archaeologia_islandica/archis_9/?ew_news_onlyarea=&ew_news_onlyposition=3&cat_id=82344&ew_3_a_id=387502|accessyear=2013}}</ref>.
<references/>
| |||