„Alexander mikli“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m r2.7.3) (Vélmenni: Bæti við: ne:अलेक्जेन्डर द ग्रेट |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 9:
Alexander var nemandi [[Aristóteles]]ar.
==Æviágrip==
===Uppvaxtarár===
[[File:AlexanderTheGreat Bust.jpg|thumb|250x|Brjóstmynd af ungum Alexander hinum mikla frá helleníska skeiðinu, [[Þjóðminjasafn Bretlands]]]]
[[File:Aristotle tutoring Alexander.jpg|thumb|180px|Aristotle kennir Alexander, eftir [[Jean Leon Gerome Ferris]]]]
Alexander fæddist sjötta dag forn gríska mánuðarins [[Hekatombaion]], sem samvarar líklegast 20. júlí 356 f.Kr., þótt nákvæm dagsetning sé ekki þekkt.<ref>{{cite web | url= http://www.livius.org/aj-al/alexander/alexander_t32.html#7 |title=The birth of Alexander the Great | work = livius.org | quote = Alexander was born the sixth of [[Attic calendar|Hekatombaion]]. | accessdate = 16 December 2011}}</ref> Hann fæddist í [[Pella]], höfuðborg [[Grikkland hið forna|Grikklands hins forna]].<ref>{{cite book|title= Alexander of Macedon, 356-323 B.C.: a historical biography |series= Hellenistic culture and society |author= Peter Green |edition= reprinted, illustrated, revised |publisher= University of California Press |year= 1970 |isbn= 978-0-520-07165-0 |page= xxxiii |url= http://books.google.es/books?id=g6Wl4AKGQkIC&pg=PA559&dq=alexander+the+great+356+OR+355&hl=es&sa=X&ei=h78uT-uaFYSzhAe436jsCg&ved=0CF8Q6AEwCDgK#v=onepage&q=356&f=false |quote= 356 - Alexander born in Pella. The exact date is not known, but probably either 20 or 26 July. }}</ref> Hann var sonur konungs Makedóníu, [[Filippos II]] og fjórðu konu hans Olympias, dóttur [[Neoptolemus I af Epirus|Neoptolemus I]] konungi Epirus.<ref name="N10-M">McCarty (2004), p. 10</ref><ref name="Renault, p. 28">Renault (2001), p. 28</ref><ref name="durant538">Durant (1966), p. 538</ref>
Á deginum sem Alexander fæddist var Filippos II að undirbúa umsátur borgarinnar [[Potidea]] á skaganum [[Chalcidice]]. Á þessum sama degi fékk Filippos fréttir um að hershöfðinginn hans [[Parmenion]] hafði sigrað sameinaðan her [[Illyría|Illyríu]] og [[Paeonía|Paeoníu]]. Jafnframt sigruðu hestar hans á [[Forn-Olympíuleikarnir|Olympíuleikunum]]. Einnig hefur verið sagt að á þessum degi hafi [[Artemismusterið]] í [[Efesos]], eitt af [[Sjö undur veraldar|Sjö undrum veraldar]], brunnið til grunna. Þetta leiddi til þess að [[Hegesias af Magnesíu]] sagði að það hafi brunnið vegna þess að [[Artemis]] hafði ekki verið á staðnum, heldur að hann hefði verið við fæðingu Alexanders.<ref name="Renault, p. 28"/><ref name=P21-B>Bose (2003), p. 21</ref> Slíkar goðsagnir hafa komið fram þegar Alexander var konungur, mögulega af hans egin frumkvæði, til að sýna að hann væri ofurmenni og að honum væri ætlað stórvirki alveg frá getnaði.<ref name="Roisman 2010 188"/>
[[File:Alexander & Bucephalus by John Steell.JPG|thumb|left|Stytta sem sýnir Alexander að temja [[Bucephalus]] í [[Edinborg]]]]
Á uppvaxtarárum Alexanders var hann uppalinn af hjúkrunarkonuninni Lanike, systur [[Cleitus svarti|Cleitus svarta]] sem varð síðar herforingi Alexanders. Síðar var Alexander kennt af hinum stranga [[Leonidas af Epirus|Leonidas]], ættingja móður hans og af herforingja Filipposar, [[Lysimachus]].<ref name=M33-34-R>Renault (2001), p. 33–34</ref>
Þegar Alexander var tíu ára, keypti kaupmaður frá [[Þessalía|Þessalíu]] hest fyrir Filippos, sem hann bauðst til að selja fyrir þrettán [[Grísk talent|talentur]]. Engum tókst að temja hestinn svo Filippos skipaði að fjarlægja hestinn. Alexander hinsvegar, sem sá að hesturinn hræddist skugga sinn, bað um að temja hestinn, sem honum tókst að lokum.<ref name="Roisman 2010 188">Roisman, Worthington (2010), p. 188</ref> [[Plútarkos]] sagði að Filippos, sem var hæstánægður með hugrekki og metnað sonar síns, kyssti hann með tár í auganum og sagði: „Drengur minn, þú verður að finna ríkidæmi sem er nægilega stórt fyrir metnað þinn. Makedónía er of smá fyrir þig” og keypti hestinn fyrir hann.<ref name=PA6>Plutarch (1919), III, 2 [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0243%3Achapter%3D6%3Asection%3D5 Skoða síðu]</ref> Alexander skýrði hestinn [[Bucephalas]], sem merkir „uxa-höfuð”. Bucephalas bar Alexander að [[Pakistan]]. Þegar dýrið dó (vegna hás aldurs, samkvæmt Plútarkos, 30 ára gamall), nefndi Alexander borg eftir honum [[Alexandria Bucephalous|Bucephala]].<ref name=durant538>Durant (1966), p. 538</ref><ref name=R64-F>Fox (1980), p. 64</ref><ref>Renault (2001), p. 39</ref> Heimildum fer ekki saman um hvar hann sé grafinn. Í ''Life of Alexander'' eftir Plútarkos og ''[[Anabasis Alexandri]]'' eftir Arrian er sagt að Bucephalus dó eftir baráttuna við Hydaspes 326 e.Kr., þar sem nú er Pakistan og sé grafinn í [[Jalalpur Sharif]] rétt utan við borgina Jhelum í Pakistan. Aðrar heimildir gefa upp að Bucephalus sé grafinn í Phalia, borg í Mandi Bauhaddin héraðinu í Pakistan sem er nefnd eftir honum.
===Unglingsár og menntun===
Þegar Alexander var þrettán ára, byrjaði Filippos að leita að lærimeistara. Hann íhugaði fræðimennina Isocrates og Speusippus, sá síðari bauðst til að hætta til að geta tekið stöðunni. Á endanum valdi Filippos [[Aristóteles]] og veitti þeim aðgang að ''Temple of the Nymphs'' í [[Mieza]]. Í skiptum fyrir að kenna Alexander, samþykkti Filippos að endurbyggja heimabæ Aristótelesar, Stageira sem Filippos hafði látið brenna við jörðu og að fá fyrrum íbúa þess aftur til borgarinnar með því að frelsa íbúa sem voru þrælar eða að veita þeim náð sem voru í útleigð.<ref name=R65-F>Fox (1980), p. 65</ref><ref>Renault (2001), p. 44</ref><ref>McCarty (2004), p. 15</ref>
Mieza var eins og heimavistaskóli fyrir Alexander og börn merkra Makedóníumanna, eins og [[Ptolemy I Soter|Ptolemy]], [[Hephaistion]], og [[Cassander]]. Margir þessara nemenda urðu síðar vinir hans og hershöfðingjar framtíðarinnar. Aristóteles kenndi Alexander og vinum hans um lyfjafræði, heimspeki, siðferði, trú, rökfræði og list. Undir leiðsögn Aristótelesar varð Alexander áhugasamur um verk [[Hómer|Hómers]] og þá sérstaklega [[Ilíonskviða|Ilíonskviðu]]. Aristóteles gaf honum eintak sem Alexander tók með sér í hernaðarleiðangra.<ref name=R65-66-F>Fox (1980), p. 65–66</ref><ref>Renault (2001), p. 45–47</ref><ref>McCarty (2004), p. 16</ref>
== Tengt efni ==
* [[Alexanders saga]]
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
== Heimildir ==
*{{wpheimild|tungumál=en|titill=Alexander the Great|mánuðurskoðað=16. janúar|árskoðað=2013}}
* {{cite book|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0243 |title=Plutarch, Alexander|editor-first=Bernadotte |editor-last=Perrin |last=[[Plútarkos]]|year=1919|publisher=Perseus Project |accessdate=6. Desember 2011 |ref=harv}}
* {{cite book|last=McCarty |first=Nick |title=Alexander the Great |publisher=Penguin|location=Camberwell, Victoria |year=2004 |isbn=0-670-04268-4|ref=harv}}
* {{cite book|last=Renault |first=Mary |title=The Nature of Alexander the Great |publisher=Penguin |year=2001 |isbn=0-14-139076-X |ref=harv}}
* {{cite book|authorlink=Will Durant |last=Durant|first=Will |title=The Story of Civilization: The Life of Greece |publisher=Simon & Schuster|isbn=0-671-41800-9|year=1966|ref=harv}}
* {{cite book|last=Bose |first=Partha|title=Alexander the Great's Art of Strategy|publisher=Allen & Unwin| location= Crows Nest, N.S.W|isbn=1-74114-113-3|year=2003|ref=harv}}
* {{cite book|last1=Roisman|first1=Joseph|last2=Worthington|first2=Ian|title=A Companion to Ancient Macedonia|publisher=John Wiley and Sons|year=2010|isbn=1-4051-7936-8|url=http://books.google.com/books?id=lkYFVJ3U-BIC|ref=harv}}
* {{cite book|last=Fox|first=Robin Lane|title=The Search for Alexander|publisher=Little Brown & Co. Boston|year=1980|isbn=0-316-29108-0|ref=harv}}
== Tenglar ==
| |||