|
#REDIRECT [[OS X]]
{{Hugbúnaður
|nafn = OS X
|skjáskot =
|myndatexti =
|hönnuður = [[Apple Inc.|Apple]]
|nýjasta útgáfa = 10.8.2
|tegund = Stýrikerfi
|vefsíða = http://apple.com/osx/
}}
'''OS X''' (áður Mac OS X) er nýjasta kynslóð [[Mac OS]] [[stýrikerfi]]sins frá [[Apple Inc.]],
það var sett á á almennan markað [[ár]]ið [[2001]] en þá var [[Mac OS X Server]] þegar í nokkurri notkun.
OS X er annað [[Unix]]-lega stýrikerfi [[Apple Inc.]]. Það fyrsta var [[A/UX]] kerfið sem Apple þróaði snemma á [[1991–2000|tíunda áratugnum]] til að keyra á netþjónum sem fyrirtækið framleiddi, það átti líka hlut í þróun [[MkLinux]] en það kerfi keyrði aldrei á vélum seldum frá fyrirtækinu.
== Uppbygging ==
Apple hefur yfirumsjón með [[hugbúnaðarþróun|þróun]] kerfisins, en hlutar þess koma úr fjölmörgum áttum. Meðal annars er allnokkuð notað úr [[FreeBSD]], [[NetBSD]], [[OpenBSD]] og [[GNU|GNU kerfinu]] á ''Unix''-hliðinni en margt er ættað úr [[NeXTSTEP]] og svo vitaskuld úr eldri útgáfum Mac OS.
=== XNU ===
[[Stýrikerfiskjarni|Kjarni]] OSX, [[XNU]], er [[blendingskjarni]] eða breyttur [[örkjarni]] byggður á nokkurs konar samsuðu [[Mach]] kjarnans frá [[Háskólinn í Carnegie–Mellon|Carnegie–Mellon háskóla]] og [[FreeBSD|FreeBSD kjarnans]], Mach hlutinn sér meðal annars um [[verndað minni]], [[sýniminni]] umsjón með keyrðum forritum ofl. á meðan BSD ættaði hlutinn sér um [[netkerfi]]ð, [[sýniskráarkerfi]]ð ofl.
=== Darwin ===
[[Darwin (stýrikerfi)|Darwin]] er [[grunnur]] Mac OS X og er byggður að mestu leiti á [[FreeBSD]] og [[Mach]]. Það er gefið út sem [[frjáls hugbúnaður]] af Apple Inc. Ýmsir hlutar kerfisins eru fengnir úr öðrum kerfum og þá aðallega BSD-kerfum og [[GNU]]. Darwin er hægt að keyra sjálfstætt á fleiri [[örgjörvi|örgjörvum]] en [[PPC]]-örgjörvunum sem Apple notast við í Macintosh-tölvur sínar, eins og t.d. [[Intel]]-örgjörvum. Darwin keyrir svo undir [[örkjarni|örkjarna]] sem heitir [[XNU]] (''XNU is not Unix'').
=== Aqua ===
[[Notendaviðmót]] OS X byggir á [[Aqua (notendaviðmót)|Aqua]] sem aftur byggist á [[PDF]]-[[tækni]] [[Adobe]]. Flestir notendur kerfisins nota nær eingöngu Aqua við sín störf.
== Hlutar kerfisins ==
=== Kerfishlutir ===
* [[AppleScript]] — [[Skriftumál]] fyrir stýrikerfið sem byggir á myndrænu notendaumhverfi kerfisins.
* [[Dashboard]] — [[Kerfishluti]] sem sýnir ýmiskonar tól byggð á [[XHTML]], [[Cascading Style Sheets|CSS]] og [[JavaScript]] sem hægt er að fela og sýna með [[Exposé]]-tækninni.
* [[Exposé]] — Með Exposé er hægt að opna [[gluggi|glugga]] og [[forrit]] sem eru í gangi á hraðvirkan hátt. Þetta er sérstaklega hentugt þegar mjög margir gluggar eru opnir í einu.
* [[Finder]] — [[Skráastjóri]] OS X
* [[System Preferences]] — [[Grunnstillingar]] stýrikerfisins. Svipar til [[Control Panel]] í [[Microsoft Windows]].
* [[Font Book]] — Forrit til að hafa umsjón með [[leturgerð]]um.
* [[OpenGL]] — [[Opinn staðall]] fyrir stafræna þrívíddartækni og er í flestum öðrum stýrikerfum.
* [[QuickTime]] — Forrit til að spila [[myndskeið]] og [[hljóð]]. Er einnig til í s.k. Pro-útgáfu sem þarf að borga fyrir, auk Windows-útgáfu.
* [[Spotlight]] — Notað til að leita að [[texti|texta]] í skrám og annars staðar í kerfinu.
* [[X11]] — Í OS X er hægt að keyra grafísk forrit sem byggð eru á X11 með Aqua-kerfinu.
=== Notendaforrit ===
* [[Chess (Mac OS X)|Chess]] — [[Skákleikur]]. Grafískt notendaviðmót fyrir [[GNU Chess]].
* [[DVD Player (Mac OS X)|DVD Player]] — [[DVD-spilari]].
* [[Forsýn]] — [[Myndrýniforrit]] með nokkrum myndvinnslumöguleikum. Það styður flestar gerðir [[mynd]]a auk PDF-[[skjal]]a, svo eitthvað sé nefnt.
* [[iChat]] — [[Spjallforrit]] sem notast við [[AOL]] og [[Jabber]]-tækni.
* [[Image Capture]] — Forrit til að ná [[ljósmynd]]um og myndskeiðum af stafrænum myndavélum.
* [[iSync]] — Forrit til að samstilla [[póstfangaskrá]] og iChat svo eitthvað sé nefnt við [[farsími|farsíma]] og [[lófatölva|lófatölvur]].
* [[iTunes]] — Tónlistarspilari með innbyggðri [[netverslun]] til að versla tónlist. Styður m.a. [[MP3]] og [[AAC]].
* [[Mail]] — [[Póstforrit]]
* Póstfangaskrá — Heldur utan um [[heimilisfang|heimilisföng]] og upplýsingar um [[einstaklingur|einstaklinga]] og [[fyrirtæki]].
* [[Safari]] — [[Vefskoðari]] sem byggir á [[KHTML]]-vél [[KDE|KDE-hópsins]].
* [[TextEdit]] — Lítill [[textaritill]] ætlaður fyrir grundvallarvinnslu á texta.
== Íslenskt mál í OS X ==
[[Mynd:Skjáskot_af_Mac_OS_10.3_á_íslensku.png|thumb|Mac OS X 10.3.8 á Íslensku]]
Snemma kom í ljós að [[stuðningur]] OS X við [[íslenska|íslenskt mál]] var ekki eins og best var á kosið og var það rakið til þess að með tilkomu Mac OS X var farið að nota [[UTF-8|8 bita Unicode stafatöflu]] í stað [[MacRoman]] og [[MacIcelandic]] [[stafatafla]]nna sem höfðu verið ríkjandi áður. Þetta olli þeim sem nota íslenskan texta í ýmsum [[hugbúnaður|hugbúnaði]] sem studdi ekki enn Unicode en keyrði þó á Mac OS X nokkrum [[vandræði|vandræðum]] en áður höfðu þeir sem notuðu íslenskt mál á fyrri kerfum þurft að snurfusa kerfið til á ýmsan hátt til að gera sér auðvelt fyrir.
=== Íslenskustuðningur ===
[[Humac ehf.]] (Apple IMC á Íslandi) brást við þessum vandamálum með því að gefa út viðbót sem látin var fylgja með og var kölluð ''[[íslenskustuðningur]]'' og lagaði hluta þeirra vandamála sem höfðu skapast vegna skiptingarinnar yfir í nýja stafatöflu. Með útgáfu 10.4 hefur þetta vandamál verið lagað að stórum hluta.
=== Íslensk þýðing ===
Á [[dagur íslenskrar tungu|degi íslenskrar tungu]], [[16. nóvember]] [[2004]] eftir að [[uppfærsla]] í útgáfu 10.3.8 var gefin út gaf Öflun ehf. út íslenska [[þýðing]]u á ýmsum hlutum kerfisins; Finder, Mail, Kerfisstillingum og iChat, en þýðingin fylgdi með íslenskustuðningnum.
== Orðsifjar ==
[[Bókstafur]]inn [[X]] í nafninu stendur fyrir [[tala|töluna]] [[10 (tala)|10]] í [[rómverska talnakerfið|rómverska talnakerfinu]] og því er er stýrikerfið oft nefnt annað hvort ''OS ex'' eða ''OS tíu'' en það er oft kallað ''tían'' í daglegu tali.
== Þróunartré OS X ==
* Þróunarútgáfur — ''Rhapsody''
* Útgáfa 10.0 — ''Cheetah'' — [[24. mars]] [[2001]]
* Útgáfa 10.1 — ''Puma'' — [[25. september]] [[2001]]
* Útgáfa 10.2 — ''Jaguar'' — [[24. ágúst]] [[2002]]
* Útgáfa 10.3 — ''Panther'' — [[24. október]] [[2003]]
* Útgáfa 10.4 — ''Tiger'' — [[29. apríl]] [[2005]]
* Útgáfa 10.5 — ''Leopard'' — [[26. október]] [[2007]]
* Útgáfa 10.6 — ''Snow Leopard'' — [[28. ágúst]] [[2009]]
* Útgáfa 10.7 — ''Lion'' — [[20. júlí]] [[2011]]
* Útgáfa 10.8 — ''Mountain Lion'' — [[25. júní]] [[2012]]
== Tengt efni ==
* [[Mac OS]]
* [[A/UX]]
* [[MkLinux]]
* [[Apple Inc.]]
== Tenglar ==
* [http://www.apple.com/osx/ Vefsíða OS X á vef Apple Inc.]
* [http://www5e.biglobe.ne.jp/~arcana/StartupSound/download/StartupSoundPrefPane101.dmg.gz Forrit fyrir OS X sem slekkur á ræsingarhljoði vélarinnar]
{{Apple forrit}}
[[Flokkur:Tölvuforrit frá Apple]]
[[Flokkur:Mac OS X]]
[[af:Mac OS X]]
[[ar:ماك أو إس عشرة]]
[[ast:Mac OS X]]
[[bat-smg:Mac OS X]]
[[be:Mac OS X]]
[[be-x-old:Mac OS X]]
[[bg:Mac OS X]]
[[bs:Mac OS X]]
[[ca:Mac OS X]]
[[cs:Mac OS X]]
[[cv:Mac OS X]]
[[cy:Mac OS X]]
[[da:Mac OS X]]
[[de:Mac OS X]]
[[el:Mac OS X]]
[[en:OS X]]
[[eo:OS X]]
[[es:Mac OS X]]
[[et:Mac OS X]]
[[eu:Mac OS X]]
[[fa:اواسده]]
[[fi:OS X]]
[[fr:OS X]]
[[gl:Mac OS X]]
[[he:OS X]]
[[hr:Mac OS X]]
[[hu:OS X]]
[[hy:ՕԷս Տաս]]
[[ia:Mac OS X]]
[[id:Mac OS X]]
[[it:Mac OS X]]
[[ja:OS X]]
[[ka:Mac OS X]]
[[kn:ಮ್ಯಾಕ್ ಓಎಸ್ X]]
[[ko:OS X]]
[[ku:Mac OS X]]
[[la:Mac OS X]]
[[lb:Mac OS X]]
[[lt:Mac OS X]]
[[lv:Mac OS X]]
[[mk:Mac OS X]]
[[ml:ഒ.എസ്. ടെൻ]]
[[mr:ओएस एक्स]]
[[ms:OS X]]
[[nl:OS X]]
[[nn:Mac OS X]]
[[no:Mac OS X]]
[[pl:OS X]]
[[pt:OS X]]
[[ro:Mac OS X]]
[[ru:Mac OS X]]
[[sc:Mac OS X]]
[[sh:Mac OS X]]
[[si:මැක් ඕඑස් එක්ස්]]
[[simple:Mac OS X]]
[[sk:OS X]]
[[sl:Mac OS X]]
[[sq:Mac OS X]]
[[sr:OS X]]
[[sv:Mac OS X]]
[[szl:OS X]]
[[te:మ్యాక్ ఓయస్ టెన్]]
[[th:แมคโอเอสเท็น]]
[[tr:OS X]]
[[tt:Mac OS X]]
[[uk:Mac OS X]]
[[uz:Mac OS X]]
[[vi:Mac OS X]]
[[zh:OS X]]
[[zh-min-nan:Mac OS X]]
[[zh-yue:OS X]]
| 