„Pungrækjur“: Munur á milli breytinga

| image = Iphinoe_trispinosa.jpg

| image_caption = ''[[Iphinoe trispinosa]]''

}}

 

== Líffræði ==

Ef lýsa ætti pugrækjum á einfaldan hátt væri auðveldast að segja að þær séu einskonar sporðdrekar hafsins. Langur halinn og þykkur búkurinn minnir óneytanlega á sporðdreka. Flestar tegundir eru 1-15 mm að lengd en sumar geta verið allt að 3 cm.

Greinilegur munur er á karl- og kvendýrinu. Kvendýrin eru einnig fleiri og í flestum tilfellum stærri. Pungrækjur fjölga sér aðeins tvisvar á ævinni og gera það með [[kynæxlun]]. Kvendýrið geymir svo eggin í þartilgerðum hólfum undir skel sinni (svipað og [[rækjur]] og mörg önnur krabbadýr gera) þangað til afkvæmin hafa klakist út og náð svokölluðu manca stigi. Þegar pungrækja er á manca stigi lífsferils síns, mætti líkja henni við ungling. Hún er næstum því orðin fullvaxta, en vantar aðeins aftasta parið af löppum til að teljast til fullvaxta dýrs.

 

== Vistfræði ==

Þrátt fyrir að Pungrækjur séu flestar sjávarbotndýr, þá eiga þær til að fynnast í söltum stöðuvötnum ([[Kaspíahaf]]), í ísöltum árósum og jafnvel yfir sjávarmáli í fjörum þar sem mikill munur er á flóði og fjöru. Þær búa sér til heimili í mjúkum botninum eða labba/synda eftir honum í fæðuleit.

Tegundir innan pungrækjuættbálksins má finna allt frá fjöruborði og niður á 1500 m dýpi. Flestar tegundir lifa skemur en ár, en þær sem lifa á mestu dýpi hafa hægari [[efnaskipti]] og geta því lifað örlítið lengur.

 

== Mikilvægi ==

Þrátt fyrir að Pungrækjur séu hvergi í heiminum veiddar til manneldis, eru þær engu að síður mikilvægar fyrir [[vistkerfi]]ð í heild sinni sem stór liður í fæðukeðju hafsins. Þær er að finna í miklu magni í öllum heimsálfum og eru fæða margra mikilvægra fisktegunda, sérstaklega þó seiða ýmissa botnfisktegunda. Af því má leiða að efnahagslegt mikilvægi Pungrækja sé mikið þrátt fyrir að enginn sé að veiða þær og stór skaði myndi hljótast af því ef að upp kæmi [[sjúkdómur]] eða plága einhverskonar sem myndi herja á pungrækjurnar.

 

== Rannsóknir ==

Þrátt fyrir „lítilvægi“ pungrækja, er til fjöldinn allur af rannsóknum og upplýsingum um þær. Ivan Ivanovich Lepechin var fyrstur til að uppgötva pungrækjur árið 1780 en í þá daga voru vísindamenn ekki vissir að um nýtt fyrirbæri væri að ræða og héldu því fram að Lepechin hefði fundið rækjur á lirfustigi. Það var ekki fyrr en Henrik Nicolaj Krøyer, danskur [[dýrafræðingur]], gerði ítarlegar rannsóknir á pungrækjum árið 1844, að menn áttuðu sig á því að hér væri um nýtt fyrirbæri að ræða.

Hér við land hafa verið stundaðar rannsóknir á hinum ýmsu botndýrum þar á meðal pungrækjum. Eins og áður sagði voru Danir duglegir að rannsaka botninn í kringum ísland og Grænland en mestar upplýsingar sem safnast hafa um pungrækjur í kring um ísland voru í rannsóknarverkefninu „Botndýr á Íslandsmiðum (BIOICE)“: Verkefnið Botndýr á Íslandsmiðum (BIOICE) var upphaflega sett á laggirnar árið 1992. Meginmarkmið verkefnisins eru að kanna hvaða dýr lifa á hafsbotninum innan íslensku efnahagslögsögunnar, í hve miklu magni þau eru og hvernig útbreiðslu þeirra er háttað. Sýnatöku lauk árið 2004 eftir 19 leiðangra á þremur rannsóknaskipum. Alls voru tekin 1390 sýni á 579 stöðvum innan efnahafslögsögu landsis, frá um 20 – 3000 m dýpi.

Í þessum leiðangrum var safnað rúmlega 14.000 eintökum af pungrækjum og fundust margar nýjar tegundir sem ekki höfðu sést áður hér við land sem og áður óþekktar tegundir. Mest sláandi þótti að Grænlands- Færeyjahryggurinn hamlar útbreiðslu ákveðinna tegunda pungrækja og margar tegundir finnast annaðhvort norðan eða sunnan hryggjarins.