|
Efnisástand = Fast form}}
'''RúþenRúten, rúteníum, rúþen''' eða '''rúþeníum''' er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Ru''' og er númer 44 í [[lotukerfið|lotukerfinu]].
Þetta er sjaldgæfur [[hliðarmálmur]] í [[platínuflokkur|platínuflokknum]], finnst í tengslum við [[platína|platínugrýti]] og er notaður sem [[hvati]] í sumum platínumálmblöndum.
== Almenn einkenni ==
RúþenRúten er fjölgildur, harður, hvítur málmur sem tilheyrir [[platínuflokkur|platínuflokknum]]. Það hefur fjórar kristalsgerðir, tærist ekki við stofuhita, en [[oxun|oxast]] með sprengikrafti. RúþenRúten leysist upp í bráðnum alkalímálmum, er ónæmt fyrir sýru en ekki [[halógen]]um við hátt hitastig eða hýdroxíðum. Í smáum skömmtum getur rúþen aukuð hörku platínu og [[palladín]]s. Tæringarþol [[títan]]s eykst merkjanlega ef bætt er við rúþenirúteni í litlu magni.
Hægt er að málmhúða þennan málm með annaðhvort [[raffelling]]u eða sundurliðingu við hita. Ein rúþenrúten-[[mólybden]] [[málmblanda]] hefur fundist sem að er [[ofurleiðari|ofurleiðandi]] við 10.6 [[Kelvin|K]]. [[Oxunarstig]] rúþensrútens
eru á bilinu +1 til +8. -2 er einnig þekkt. Algengustu oxunarstigin eru +2, +3 og +4.
== Notkun ==
RúþenRúten er notað í platínu- og palladínmálmblöndur sökum góðra herðunareiginleika sinna, sem að svo eru notaðar til að framleiða gríðarlega slitþolna raftengla. 0.1% af rúþenrúten í [[títan]]blöndu eykur styrk þess hundraðfalt.
RúþenRúten er einnig fjölhæfur hvati: Hægt er að kljúfa [[vetnissúlfíð]] með ljósi með því að nota vatnslausn af [[kadmín|Cd]][[brennisteinn|S]] hlöðnum af rúþenoxíðirútenoxíði. Þetta klofnunarferli getur verið nytsamlegt til að afnema [[vetni|H]]<sub>2</sub>S úr öðrum efnum í [[olíuhreinsistöð]]vum og í öðrum iðnaðarferlum.
<!-- Flest þessi orð eru ekki þekkt á íslensku
Recently, large metallo-organic complexes of ruthenium have been found to exhibit anti-tumor activity and the first of a new group of anti-cancer medicine are now in the stage of clinical trials.
-->
Sum rúþensamböndrútensambönd gleypa ljós yfir allt sjánlega litrófið og eru nú mikið rannsökuð í alls kyns hugsanlega [[sólarorka|sólarorkutækni]].
[[Flokkur:Frumefni]]
| 