„Þjórsárhraunið mikla“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ahjartar (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Ahjartar (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Great_Thjorsa_Lava.jpg|thumb|330 px|Þjórsárhraunið mikla er hér sýnt í rauðum lit þar sem það sést á yfirborði. Á Veiðivatnsavæðinu er það hulið yngri hraunum (Kort eftir Guðmund Kjartansson, jarðfræðing)]]
'''Þjórsárhraunið mikla''' er stærsta [[hraun]] á Íslandi bæði að flatarmáli og rúmmáli og stærsta hraun sem vitað er um að komið hafi upp í einu gosi á jörðinni á nútíma (þ.e. frá lokum síðasta jökulskeiðs fyrir um 11500 árum). Það tilheyrir flokki hrauna sem nefnast [[Tungnárhraun]]. Hraunið kom upp í eldstöðvum á [[Veiðivötn|Veiðivatnasvæðinu]] fyrir 8600 árum (um 6600 f. Kr.). [[Eldstöð]]varnar eru horfnar undir yngri gosmyndanir og á um 70 km löngum kafla niður með [[Tungná]] og [[Þjórsá]] er hraunið nær alstaðar hulið yngri hraunum. [[Gloppubrún]] á Landi myndar framjaðar þessa yngra hraunaflæmis en þar fyrir neðan þekur Þjórsárhraunið miklar víðáttur í [[Landsveit]] og [[Gnúpverjahreppur|Gnúpverjahreppi]], á [[Skeiðahreppur|Skeið]]um og í [[Flói|Flóa]]. [[Þjórsá]] og [[Hvítá (Árnessýslu)|Hvítá]]/[[Ölfusá]] streyma niður með jöðrum hraunsins að austan og vestan. Þjórsárhraunið myndar ströndina milli Þjórsár- og [[Ölfusárós]]a. Sjór virðist hafa staðið 15 m lægra er hraunið rann en hann gerir nú. Við hækkandi sjávarborð hefur sjórinn flætt inn yfir hraunjaðarinn sem nú liggur neðansjávar mörg hundruð metra úti fyrir ströndinni. [[Selfoss]], [[Eyrarbakki]] og [[Stokkseyri]] standa á Þjórsárhrauni. Þykkt þess er víða 15-20 m og um 40 m þar sem það er þykkast. Flatarmálið er áætlað um 970 km², þykkt þess er víða 20-30 m og rúmtakið um 25 km³. Þjórsárhraunið er gert úr [[dílabasalt]]i þar sem stórir ljósir feldspatdílar sitja í dökkum fínkorna grunnmassa.
 
== Heimildir ==
Lína 12:
 
[[Flokkur:Jarðfræði Íslands]]
[[Flokkur:Eldstöðvar á Íslandi]]
[[Flokkur:Árnessýsla]]
[[Flokkur:Hraun]]