Útgáfa síðunnar 10. janúar 2012 kl. 17:52 breyta 157.157.249.126 (spjall) Ekkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 25. júní 2012 kl. 17:28 breyta taka aftur þessa breytingu Xqbot (spjall \| framlög) Vélmenni 58.613 breytingar m r2.7.3) (Vélmenni: Bæti við: en:Danish-Icelandic Trade Monopoly; útlitsbreytingar Nýrri breyting →
Lína 1: {{Saga Íslands}} '''Einokunarverslun''' [[Danmörk\|Dana]] á [[Ísland~~\|Íslandi~~]]i var verslunar[[einokun]] danskra kaupmanna á Íslandi á [[17. öld\|17.]] og [[18. öld]]. Hún átti rætur í [[kaupauðgisstefna\|kaupauðgisstefnunni]] og var tilgangurinn með henni að efla danska kaupmannastétt og danska verslun gegn [[Hansakaupmenn\|Hansakaupmönnum]] í [[Hamborg]], og auka völd [[Danmörk\|danska]] [[konungur\|konungsins]] á Íslandi. Einokunartímabilið hófst [[ár]]ið [[1602]] og stóð til ársloka [[1787]]. Verslað var á tuttugu (síðar 25) [[kauphöfn]]um, samkvæmt föstum taxta sem ákveðinn var af konungi. Kaupmenn skiptu kauphöfnunum milli sín fyrir vissa leigu, en [[Vestmannaeyjar]] voru leigðar út sér fyrir hærra verð. Kaupmönnum var bönnuð þátttaka í annarri [[atvinna\|atvinnustarfsemi]] á Íslandi fram til [[1777]]. Á tímum einokunarverslunarinnar voru það oft sömu kaupmenn sem stunduðu sömu kauphafnir ár eftir ár. Þetta leiddi til þess að þeir byggðu vöruskemmur (lagera) sem voru læstar yfir veturinn. [[1777]] var ákveðið, samkvæmt tillögu [[Skúli Magnússon\|Skúla Magnússonar]] að kaupmenn skyldu hafa fasta búsetu á Íslandi. Voru þá reistar vöruskemmur og íbúðarhús fyrir kaupmennina, fjölskyldur og starfslið í öllum kauphöfnum. Áður höfðu nokkrir kaupmenn, eins og t.d. kaupmaðurinn á [[Eyrarbakki\|Eyrarbakka]] byggt sér íbúðarhús. Einnig máttu kaupmenn þá fjárfesta í annarri atvinnustarfsemi. == Tímabil einokunarverslunarinnar == [[Mynd:Kauphafnir.png\|frame\|right\|[[Kauphöfn\|Kauphafnir]] á [[Ísland]]i [[1602]]–[[1787]]]] * Frá [[1602]] til [[1619]] var einokun bundin við dönsku borgirnar [[Kaupmannahöfn]], [[Malmö\|Málmey]] og [[Helsingjaeyri]]. Flestir kaupmenn sóttust þó eftir skipum frá [[Hamborg]] og voru í reynd leppar [[Hansakaupmenn\|Hansakaupmanna]]. [[1620]] var verslunin bundin við [[Kaupmannahöfn]]. Áhrif einokunarverslunarinnar urðu þó vart mikil fyrr en eftir [[1680]] þegar viðurlög voru hert. Alla [[17. öldin]]a var [[launverslun]] mikil, bæði við erlenda [[kaupmaður\|kaupmenn]] og erlend fiskiskip sem skiptu hundruðum á [[Íslandsmið]]um. Lína 28: * Konungleg auglýsing um afnám einokunarverslunar var gefin út [[18. ágúst]] [[1786]]; formlega lauk einokunarverslun [[31. desember]] [[1787]] og svokölluð [[fríhöndlun]] tók við [[1. janúar]] [[1788]]. Eitt ákvæðið í fríhöndlunartilskipuninni var samt sem áður bann við verslun Íslendinga við aðra en þegna Danakonungs. Kaupmenn þurftu einnig að uppfylla ýmis skilyrði svo sem að hafa næg matvæli í vöruhúsum ef til hungursneyðar kæmi. Ekki var því um [[fríverslun]] að ræða í nútímaskilningi. == Heimildir == * [[Gísli Gunnarsson]], ''Upp er boðið Ísaland: einokunarverslun og íslenskt samfélag 1602-1787'', [[Reykjavík]], [[Örn og Örlygur]], [[1987]]. [[Flokkur:Saga Íslands]] [[en:Danish-Icelandic Trade Monopoly]]

„Einokunarverslunin“: Munur á milli breytinga