„Varsjá“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m r2.7.3) (Vélmenni: Breyti: lij:Varsavvia; útlitsbreytingar |
|||
Lína 35:
=== 19. og 20. aldir ===
Varsjá var áfram höfuðborg [[Pólsk-litháíska samveldið|Pólsk-litháíska samveldisins]] til ársins [[1795]] þegar það varð hluti af [[konungsríkið Prússland|konungsríkinu Prússlandi]]. Þá varð Varsjá höfuðborg héraðsins [[Suður-Prussland]]s. Borgin var frelsuð af hermönnum [[Napóleon]]s árið [[1806]] og var gerð svo að höfuðborg [[hertogadæmið Varsjá|hertogadæmisins Varsjár]]. Í kjölfar [[Vínarráðstefnan|
[[Mynd:German airship bombing Warsaw.JPG|thumb|left||210px|Þýskt loftskip varpar sprengjum á Varsjá árið [[1914]]]]
Lína 49:
=== Seinni heimsstyrjöldin ===
[[Mynd:Destroyed Warsaw, capital of Poland, January 1945.jpg|thumb|left|Um einn áttundi hluti bygginga í Varsjá var eyðilagður í seinni heimsstyrjöldinni.]]
Í [[seinni heimsstyrjöldin]]ni var miðsvæði Póllands, ásamt Varsjá, undir stjórn [[Allsherjarríkisstjórnin|Allsherjarríkisstjórnarinnar]] (þ. ''Generalgouvernement''), sem var þýsk [[nasismi|
Fyrir júlí 1944 var [[Rauði herinn]] löngu kominn inn á pólska yfirráðasvæðið og var farinn á eftir Þjóðverjunum í átt að Varsjá. [[Pólska ríkisstjórnin]] var í útlegð í London og vissi að [[Jósef Stalín|Stalín]] var á móti sjálfstæðu Póllandi. Ríkisstjórnin skipaði svo [[Heimaherinn|Heimahernum]] (p. ''Armia Krajowa'') að reyna að hrifsa stjórn á Varsjá af Þjóðverjunum áður en Rauði herinn komst þar. Af þessum sökum byrjaði [[Varsjáruppreisnin]] þann [[1. ágúst]] [[1944]] þegar Rauði herinn nálgaðist borgina. Barráttunni, sem átti að standa yfir í 48 klukkustundir, lauk eftir 63 daga. Stalín skipaði þá hermönnunum sínum að bíða fyrir utan Varsjá. Að lokum neyddist Heimaherinn og baráttumennirnir sem voru að hjálpa honum til að gefast upp. Þeir voru teknir í [[stríðsfangi|stríðsfangabúðir]] og allir óbreyttir borgarar voru reknir út úr borginni. Gert er ráð fyrir að 150.000 til 200.000 pólskir óbreyttir borgarar hafi dáið þá.
Lína 61:
Árið [[1945]] eftir að sprengjuárásum, uppreisnum, bardaga og eyðileggingu var lokið lá mestöll borgin í rústum. Eftir stríðið kom [[kommúnismi|kommúnistastjórn]] mörgum byggingarverkefnum í gang til þess að takast á við skort á húsnæði. Stór [[staðsteypt hús]] voru byggð ásamt öðrum byggingum sem voru algengar í borgum [[Austurblokkin|Austurblokkarinnar]], svo sem [[menningar- og vísindahöllin í Varsjá|Menningar- og vísindahöllin]]. Borgin endurheimti hlutverk sitt sem höfuðborg Póllands og miðstöð pólskrar menningar og stjórnmála. Margar gamlar götur, byggingar og kirkjur voru endurreistar í upprunalegri mynd. Árið [[1980]] var [[gamli bærinn í Varsjá|gamli bærinn]] skráður á [[heimsminjaskrá UNESCO]].
[[Jóhannes Páll 2.]] páfi heimsótti heimaborg sína árin 1979 og 1983 og hvatti til stuðnings fyrir verðandi hreyfinguna [[Samstaða (pólskt verkalýðsfélag)|Samstöðu]] og stuðlaði að [[andkommúnismi|
Árið [[1995]] var [[neðanjarðarlestakerfi Varsjár]] opnað. Pólland gekk í [[Evrópusambandið]] árið [[2004]] og þar hefur verið mikill efnahagslegur vöxtur frá þessum tíma. Opnunarleikur [[Evrópumeistaramót UEFA 2012|Evrópumeistaramóts UEFA 2012]] verður haldinn í Varsjá.
Lína 71:
=== Loftslag ===
Í Varsjá er [[temprað belti|temprað loftslag]] ([[Köppen-loftslagsflokkun|Köppen]]: ''Dfb'') með köldum vetrum og mildum sumrum. Meðalhiti í janúar er −3
=== Hverfi ===
Lína 163:
{{Höfuðborgir í Evrópu}}
[[Flokkur:Varsjá
[[Flokkur:Borgir í Póllandi]]
[[Flokkur:Höfuðborgir]]
Lína 248:
[[lb:Warschau]]
[[li:Warschau]]
[[lij:
[[lmo:Varsavia]]
[[ln:Warsaw]]
|