„Heimspeki endurreisnartímans“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Breyti: et:Renessanssfilosoofia; kosmetiske ændringer |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 2:
'''Heimspeki endurreisnartímans''' er tímabili í sögu [[Evrópa|evrópskrar]] [[heimspeki]] sem tekur við af [[miðaldaheimspeki]] og lýkur við upphaf [[nýaldarheimspeki]].<ref>Prýðilegt yfirlit yfir heimspeki endurreisnartímans er að finna í Copenhaver (1992). Schmitt o.fl. (1991) veitir ítarlegri umfjöllun.</ref> Til þess teljast [[15. öld|15.]] og [[16. öld]]. Sumir fræðimenn telja einnig ýmist síðari hluta [[14. öld|14. aldar]] eða fyrri hluta [[17. öld|17. aldar]] með. Það sem einkennir einkum tímabilið er endurreisn eða öllu heldur endurfæðing [[Klassísk fornöld|klassískrar fornaldarmenningar]], ekki síst [[Grikkland hið forna|forngrískrar menningar]] og klassískra mennta. Að einhverju leyti var horfið aftur til kennivalds [[Platon]]s framyfir kennivald [[Aristóteles]]ar, sem vofði yfir miðaldaheimspeki og [[skólaspeki]]nni; og meðal sumra hugsðuða gætti jafnvel áhuga á [[dulspeki]].
Á [[Endurreisnartíminn|endurreisnartímanum]] bárust [[Gríska|grísk]] handrit í auknum mæli úr austri vestur til [[Ítalía|Ítalíu]]. Handritunum fjölgaði með falli [[Konstantínópel]] og [[Býsansríkið|Býsansríkisins]] árið [[1453]]. Í kjölfarið jókst þekking á [[Grísk heimspeki|grískri heimspeki]] til muna í Vestur-Evrópu. Mikilvægustu höfundarnir voru [[Platon]], [[Aristóteles]] og [[Plótínos]] og ýmsar heimildir um [[stóuspeki]] og [[Epikúrismi|epikúrisma]] en ekki síst rit [[Sextos Empeirikos|Sextosar Empeirikosar]]. Grísk [[efahyggja]] hafði þónokkur áhrif á ýmsa hugsuði,
Miðaldaheimspeki hafði einkum snúist um rök frá kennivaldi og greiningu á fornum textum með aðstoð aristótelískrar rökfræði. Á endurreisnartímanum komu fram fjölmargar nýjar hugmyndir sem dróu í efa kennivaldið. [[Roger Bacon]] (1214
== Sögulegt yfirlit ==
Lína 16:
|-valign=top
|width=25%|
* [[Petrarcha]] (1304
* [[Leonardo Bruni]] (1374
* [[Nicholas of Cusa]] (1401 – 1464)
* [[Lorenzo Valla]] (1405
* [[Marsilio Ficino]] (1433
|width=25%|
* [[Pietro Pomponazzi]] (1462
* [[Pico della Mirandola]] (1463
* [[Desiderius Erasmus]] (1466
* [[Niccolò Machiavelli]] (1469
|width=25%|
* [[Thomas More]] (1478
* [[Martin Luther]] (1483
* [[Juan Luis Vives]] (1492
* [[Franciscus Patricius]] (1529
|width=25%|
* [[Michel de Montaigne]] (1533
* [[Giordano Bruno]] (1548
* [[Francis Bacon (heimspekingur)|Francis Bacon]] (1561
* [[Galileo Galilei]] (1564
* [[Tommaso Campanella]] (1568 – 1639)
|}
|