„Bárður Snæfellsás“: Munur á milli breytinga

[[File:Bardur snaefellsas.JPG|left|300px|thumb|Minnisvarði um Bárð Snæfellsás]]

Bárður er í sögunni sagður sonur Dumbs konungs og Mjallar Snæsdóttur. Dumbur konungur var kominn af [[risi|risakyni]] í föurættföðurætt, en [[tröll]]um í móðurætt. Í arf hafði Dumbur fengið einkenni beggja. Hann var sterkur og vænn með þægilega skapsmuni. Hann gat því haft samskipti við mennska menn. Þetta hafði hann frá risunum í föðurætt. Úr móðurætt eða frá tröllunum hafði hann það að vera sterkur og stórvirkur, umskiptasamur og illskiptinn, ef honum líkaði ekki eitthvað. Bárður Dumbsson erfði alla þessa eiginleika frá föður sínum en einnig þá mannlegu frá móður sinni. Frá henni erfði hann einnig útlitið, en hann þótti með fegurri mönnum. Aðdragandi þess að Bárður hverfur í [[Snæfellsjökull|jökulinn]] og fær nafnið Snæfellsás er sá að Helgu dóttur hans rekur frá landinu á ísjaka. Þátt í þessu atviki áttu bróðursynir Bárðar. Hann barðist við bróður sinn og eftir það varð hann bæði þögull og erfiður í umgengni. Bárður gaf síðan jarðir sínar og kvaddi Sigmund vin sinn með þeiþeim orðum að sökum ættar sinnar og stórra harma ætti hann ekki skap með mönnum. Í sögunni er sagt að hann hafi flutt í stóran helli í jöklinum og það hafi verið meira í eðli hans að búa í hellum frekar en húsum.

[[File:Snæfellsjökull.jpg|300px|thumb|Snæfellsjökull]]

Í Barðar sögu kemur fram að menn álíti hann [[hollvættur|hollvætt]] í [[Snæfellsjökull|jöklinum]] og ákalli hann sér til hjálpar og hafi fyrir [[heitguð]] sinn. OgJafnframt segir að hann hafi orðið mörgum á [[Snæfellsnes|nesinu]] hinn mesti bjargvættur. Bárður þekktist jafnan, þegar hann sveimaði um landið, á því að hann var í gráum kufli með skinnreipi um sig, klafakerlingu í hendi og fjaðurbrodd langan og digran. Það var ekki aðeins á landi sem Bárður kom mönnum til aðstoðar í nauðum því hann bjargaði mönnum einnig úr sjávarháska. Fram kemur að Bárður hafi kunnuðkunnað ýmislegt fyrir sér og getað haft stjórn á veðri til að villa um fyrir mönnum ef hann vildi fá þá á sinn fund.

Bárður átti dótturinndótturina Helgu sem hvarf á [[ísjaki|ísjaka]] frá landi eftir leik með frændum sínum. Sagt er að hún hafi verið kvenna vænst en karlgild að afli enda komin af [[tröll|tröllum]]. Hún lenti á ísjakanum við [[Grænland]] og var þar veturlangt. Þegar hún kom til baka til [[Ísland|Íslands]] undi hún ekki hjá föður sínum. Hún festi hvergi við og flæktist um landið. Bárður átti einnig soninn Gest tók [[kristni|kristna]] trú, til að bjarga sér úr ógöngum, við lítinn fögnuð Bárðar. En nóttina sem Gestur var [[skírn|skírður]] dreymdi hann að Bárður kæmi til hans og segði hann hafa gert ill að láta trú sína sem forfeður hans hefur haft. Og skyldi hann missa bæði augun fyrir þessa lítilmennsku. Þegar Gestur vaknaði fékk hann mikinn augnverk og sprungu út bæði augu hans.

Bárðar saga er fyrst og fremst [[ævintýri|ævintýrasaga]]. Ólíkt þeirri trú í öðrum [[Íslendingasaga|Íslendingasögum]] að menni deyji íá fjöllfjöllum þá hverfur Bárður í jökulinn í lifanda lífi, þar sem hann verður hollvættur manna sem búsettir eru kring um jökulinn. [[Jónas Hallgrímsson]] ferðaðist um Ísland sumarið [[1841]] og kom þá meðal annars á [[Snæfellsnes]]ið. Hann segir í dagbók sinni að sagnir um Bárð lifi enn meðal fólks á nesinu í breyttu og ýktu formi og þær séu yfirleitt tengdar [[örnefni|örnefnum]] kenndum við hann, svo sem [[Bárðarlaug]] og [[Bárðarkista|Bárðarkistu]], þar sem Bárður á að hafa geymt [[fjársjóður|fjársjóði]] sína. Þá segja sumir að hann ennbúi búaenn í jöklinum og verndaverndar íbúa í byggðarlaginu. Það hefur þótt gott að heita á Bárð. Meðal annars hafa [[þófari|þófarar]] heitið á hann. Sá siður er sagður til kominn af atviki sem á að hafa gerst á bænum Steini undir Jökli. Þangað kom maður sem kallaði sig Gest. Hann fékk næturgistingu gegn því að þæfa [[vaðmál]]. Þetta gerði hann á steininum sem bærinn dregur nafn sitt af. Menn gátu sér til að þarna hefði Bárður verið á ferð og hefur þófurum síðan þótt gott að heita á hann. Er þá hafður yfir formáli sem byrjar yfirleitt á þessa leið:

{{tilvitnun|Bárður min í Jökli,<br />

og vettlingana á klóna.<br />}}

Mikið er til af sögum um fjársjóði Bárðar, bæði í [[Bárðarkista|Bárðarkistu]] og í helli hans. Það er sagt um Bárðarkistu að þangað hafi Bárður borið fé og sagt að enginn gæti opnað kistunkistuna og notið auðæfanna er héti eftir sér, hefði sömu trú og gengi undir meri í þrjú ár. Önnur saga segir að þeir einir geti náð auðæfunum sem fæddir eru af sjötugri meykerlingu, ekki hafa nærst á öðru en meramjólk í 12 samfelld ár og ekkert gott hafa lært. Ævintýralegar sögur eru til um helli Bárðar og miklar sagnir hafa orðið iltil um gull og gersemar í hellinum. í Bárðarsögu hvílir mikill leyndardómur yfir hellinum. Þangað kemst enginn nema í fylgd Bárðar.