„Henry Ford“: Munur á milli breytinga

Henry Ford var fæddur og upp alinn á sveitabæ rétt fyrir utan bæinnborgina [[Detroit]] og fékk áhugan á vélum strax á unga aldri. Þegar hann varð 16 ára fór hann til Deteroit til að vinna í verksmiðju og afla sér upplýsinga um vélar[[vél]]ar. Hans stærsti draumur var að smíða fyrsta faratækið sem gæti keyrt sjálft. Hann stofnaði sitt fyrsta fyrirtæki árið [[1903]] en það var eitt af fyrstu fyrirtækjunum sem notaði færiband til að auðvelda framleiðsluna. Hugmynd hans var að smíða bíl sem væri nógu ódýr fyrir almenning, fyrirferða lítill og hraðskreiður. Færibandið olli miklum framförum í iðnbyltingunni. Ford hafði lagt af stað með þetta allt saman einn og árið 1912, hafði hann 8000átta þúsund manns í vinnu og útibúin voru orðin 28. Hagnaðurinn var kominn upp í 42 milljónir dala og var hann á tímabili talinn vera auðugasti maðurinn í heiminum. Hann lést svo úr elli þann 7. apríl 1947.

Faðir Fords var stórbóndi sem átti um 1000 ekrur af landi en móðir Henrys dó þegar hann var enn þá á ungaaldri. Henry var mjög duglegur og hjálpaði pabba sínum en vanrækti þó ekki námið og var mjög áhugasamur. Eftir að hann lauk skóla, 16 ára gamall, vildi hann flytja í borgina til að læra meira. Hann flutti í borgina Detroit en þar var mikið um járn- og málmvinnslur og staðurinn því fullkominn fyrir ungling sem hafði áhuga á vélum og smíði. Honum langaði samt sem áður ekkert að vinna við að smíða, honum langaði að þekkja vélina og læra á það hvernig hún virkaði. Þegar hann fór í borgina vonaðist faðir hans eftir að hann kæmi fljótlega aftur en Henry fékk vinnu á verkstæði þar sem gert var við gufuvélar[[gufuvél]]ar. Á þessum tíma var bensínvélin[[bensínvél]]in ennþáenn þá óþekkt og alstaðaralls staðar notað gufuafl. <ref>Amundsen. bls. 8-20.</ref><ref>Ásgeir jónsson. bls. 25-28.</ref>

Eftir þriggja ára starf í verksmiðjunni taldi hann sig hafa lært allt sem hann gat þarna svo hann sagði upp vinnunni. Hann sótti um vinnu á öðrum stað og vann þar þangað til hann taldi sig hafa lært allt. En þá flutti hann heim aftur og breytti smiðjunni í smáverkstæði þar sem hann dundaði sér við að smíða fyrstu gufuvélina sem átti að koma í stað hestsins. Hann kveikti undir katlinum, þrýstingurinn[[þrýstingur]]inn jókst og hjólin fóru að snúast en vélin komst ekki lengra en 20 metra því að ketillinn var of lítill. Stuttu síðar kynntist hann sprengihreyflinum og vildi ólmur fá svoleiðis í sinn „hestvagn“. Síðar setti hann [[sprengihreyfill|sprengihreyfilinn]] í hestvagninn og lét síðan [[bensín]] í staðin fyrir [[ljósgas]] sem hafði áður verið notað á hreyfla. Faðir hans hafði ekki mikla trú á honum og bauð honum 200 hektara land ef hann myndi hætta þessu braski. Hann tók þessu tilboði vegna þess að hann hafði þá kynnst stúlku, að nafni Clara Bryant, sem honum langaði til að giftast og vildi koma sér fyrir svo þau gætu gift sig. En hann gafst ekki upp á bensín hreyflinum og fékk góðan stuðning frá konu sinni sem hafði gríðarlegan áhuga á því sem hann var að gera. Þau urðu að flytja til Detroit til þess að hann gæti einbeitt sér að smíða vélar því að of mikill tími fór í það að rækta upp jörðina. Hann fékk vinnu á rafmagnsverkstæði sem var alveg nýr heimur fyrir hann og á meðan kom hann sér sjálfur upp verkstæði. Þar byrjaði hann á fyrstu vélinni sinni alveg frá grunni.<ref>Amundsen. bls. 21-30.</ref>

Úti í heimi voru margir sem reyndu að smíða bílinn en enginn hafði sama markmið og Ford það er að smíða ódýra bíla fyrir almenning. Árið 1892 lauk hann við fyrsta vélknúðavélknúna vagninn, hann vann þó að honum í eitt ár til að fullgera hann áður en nokkur fékk að sjá hann. Þetta var fjögurra hestafla hreyfill sem notaður var í vélina. Vagninn var hægt að aka á tvennskonartvenns konar hraða annarsvegarannars vegar 16 km/klst og hins vegar 32 km/klst. Vagnstjórinn þurfti að taka í handfang og flytja reim til þess að skipta um hraða. Til þess að koma vélinni af stað var notuð sveif. Tíu árum eftir að hann byrjaði á vélinni var hún tilbúin. Henry fór til borgarstjórans til að fá leyfi til að aka bílnum svo hann yrði ekki handtekinn og það var fyrsta ökuleyfið sem gefið var út í Ameríku.<ref>Amundsen. bls. 31-39.</ref>

Árið 1893 eignuðust þau hjónin soninn Ebsel Bryant Ford og það sama ár hófu keppinautar að koma fram. Fyrsta bílinn sinn seldi Ford fyrir 200 dali og strax byrjaði hann að smíða bíl númer 2tvö en hann var miklu betur útbúinn en hinn og gat meðal annars bæði keyrt áfram og aftur á bak. Yfirmenn hans í rafmagnsverkmiðjunni voru ekki ánægðir með að hann væri að vinna í bensínhreyflinum og vildu að hann myndi finna upp uppfinningar sem tengdust rafmagni[[rafmagn]]i. Hann var ekki ánægður með það og sagði upp vinnunni. Á þessum tímum var mikil samkeppni og keppinautur hans í Detroit var farinn að framleiða 1400 bíla á einu ári. En Ford vildi ekki bregðast því sem hann lagði upp með og stefndi á að smíða bíl sem var léttur og almenningur gat keypt. <ref>Amundsen. bls. 39-48.</ref>

Með aukinni bílaframleiðslu fann Ford upp færiband til notkunar til að hraða á framleiðslunni. Notkunin byggðist á því að hver starfsmaður sæi um aðeins eitt eða mjög fá verk af mikilli nákvæmni og hraða. Þessi tækninýjung breiddist hratt úr um öll Bandaríkin. Færibandið var hins vegar ekki tekið í notkun í Evrópu fyrr en í og eftir [[fyrri heimstyrjöldinaheimstyrjöldin]]a. Þetta hafði bæði góðar og slæmar afleiðingar fyrir verkamennina. Erfiðið varð minna, betri aðstaða og oft betri laun en þar á móti jókst hins vegar streitan og vinnuhraðinn varð oft miklu meiri. Í fyrri heimstyrjöldinni jókst eftirspurn í Bandarískar hernaðarvörur og ýtti það undir að vörur yrðu fjöldaframleiddar. Þarna kom sér að góðum notum uppfinning Fords. Færiböndin voru drifin áfram með litlum mótorum. Fyrir utan færibandið var Ford einnig höfundur af svokölluðum fordisma en fordismi gerði ráð fyrir tengslum á milli verkfæra og verkamanna í iðnbyltingunni. Atvinnurekendur áttu frekar að huga að sköpun í atvinnulífi en hagnaðinum. Sá ágóði sem vannst átti annað hvort að fara í fjárfestingar fyrir fyritækið eða dreifast á milli starfsfólksins.<ref>Simensen. bls 43.</ref><ref>Emblem. bls 431.</ref><ref>Ásgeir Jónsson. bls. 25-28.</ref>