„Fjara“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Tilvísun á Sjávarföll |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Fjara''' er nefnd sú landræma sem er á mörkum [[Meginland|meginlands]] eða [[Eyja|eyja]] og [[Sjór|sjávar]] eða [[Stöðuvatn|stöðuvatns]]. Þar sem [[Sjávarföll|sjávarfalla]] gætir er þetta svæði breiðara en ella. Til dæmis gætir sjávarfalla varla eða mjög lítið í stöðuvötnum en mikið mun meira á sjávarströndum, þó óverulega í [[Innhaf|innhöfum]] eins og til dæmis [[Eystrasalt|Eystrasalti]] og [[Miðjarðarhaf|Miðjarðarhafi]].
Yfirleitt er fjara skilgreind sem sú landræma sem sjór fellur af og er á milli meðalstórstraumsflóðs og meðalstórstraumsfjöru. Sjávarföll eru mjög mismikil, mest geta þau orðið 16 metra munur á flóði og fjöru í [[Fundyflói|Fundyflóa]] á austurströnd [[Kanada]], því eru fjörur mjög mismunandi að umfangi, einnig er lífríki og gerð þeirra mjög mismunandi. Margir [[Líffræðingur|líffræðingar]] vilja líka skilgreina fjöru frekar út frá [[vistkerfi]] hennar og segja að hún nái frá efstu ''[[Klettadoppa|klettadoppum]]'', en ofan þeirra teljist land, og niður að ''[[þarabelti]]'', en þar byrji ''[[grunnsævi]]''. Sú skilgreining er talsverð einföldun og á fyrst og fremst við um kletta- og klapparfjörur.<ref>{{bókaheimild|höfundur=Guðmundur P. Ólafsson|titill=Algeng fjörudýr|ár=1986}}</ref>
==Fjörur á Íslandi==
Fjörur á [[Ísland|Íslandi]] eru misstórar vegna þess að sjávarfalla gætir mismikið í kringum landið. Mestur munur flóðs og fjöru er við [[Breiðafjörður|Breiðafjörð]] og getur þar orðið 5 metrar. Við [[Faxaflói|Faxaflóa]] er algengur fjögurra metra munur á stórstreymi en á Norður- og Austurlandi sjaldnast meiri en einn og hálfur metri. Lögun landsins ræður miklu um hve fjörur eru víðáttumiklar að viðbættum sjáfarföllum, en talið í ferkílómetrum er um helmingur allra fjara á Íslandi við Breiðarfjörð, fjórðungur við Faxaflóann en aðeins um 10% samanlagt við norður- og austurströndina.
==Fjörugerðir==
Fjörur eru margvíslegar að gerð. Sumstaðar ganga klettar í sjó út og aðrar sorfnar af [[Brim|brimi]] úthafsöldunar, enn aðrar fullar af grjóthnullungum, [[möl]] eða [[Sandur|sandi]]. Mikil áhrif á fjörugerðir hefur líka hversu skjólgóðar þær eru. Lífríki mismunandi gerða fjara er mikið. Í sumum gerðum fjara er nánast ekkert fjörulíf eins og í sandfjörum fyrir opnu hafi en mjög mikið í skjólgóðum hnullunga- og þangfjörum. Helstu gerðir fjara við Ísland eru taldar: ''Þangfjörur, hrúðurkallafjörur, hnullungafjörur, skjóllitlar sandfjörur, kræklingaleirur, sandmaðksleirur, sjávarfitjar'' og ''árósar og sjáfarlón''<ref>{{bókaheimild|höfundur=Agnar Ingólfsson|titill=Íslenskar fjörur|ár=1990}}</ref>.
== Tilvísanir ==
{{Reflist}}
== Heimildir ==
* {{bókaheimild|höfundur=Agnar Ingólfsson|titill=Íslenskar fjörur|ár=1990}}
* {{bókaheimild|höfundur=Guðmundur P. Ólafsson|titill=Algeng fjörudýr|ár=1986}}
* {{bókaheimild|höfundur=Agnar Ingólfsson, Hrefna Sigurjónsdóttir, Karl Gunnarsson, Eggert Pétursson|titill=Fjörulíf|ár=1986}}
| |||