„Íslensk króna“: Munur á milli breytinga

[[Mynd:Iceland Krona Coins.jpg|thumb|ÍslendskÍslensk 1, 10, 50 og 100 kr [[mynt]]]]

'''ÍslendskÍslensk króna''' ([[ISO 4217]] kóði: '''ISK''', oft [[skammstöfun|skammstöfuð]] ''kr.'') er [[opinber gjaldmiðill]] á [[Ísland]]i. Hún er gefin út af [[Seðlabanki Íslands|Seðlabanka Íslands]] sem hefur haft [[einkaleyfi]] á útgáfu seðla og myntar á Íslandi frá því að hann var stofnaður árið [[1961]]. Árið [[1981]] átti sér stað [[Myntbreytingin 1980|myntbreyting]], þar sem að tekin voru tvö núll af verði krónunnar - 100 gamlar krónur urðu að 1 nýrri krónu. Króna var upprunalega samsett úr 100 aurum, en frá og með [[1. október]] [[2003]] er minnsta einingin 1 króna, en auramynt er verðlaus og afturköllun er í gangi á 100, 50 og 10 krónu seðlum. Árið 2005 voru eftirtaldar upphæðir gildur gjaldmiðill á Íslandi:

ÍslendskaÍslenska krónan hefur alla tíð verið óstöðugur gjaldmiðill og oft hafa íslensk stjórnvöld gripið til þess ráðs að fella gengi krónunnar. Eftir [[Bankahrunið á Íslandi|bankahrunið 2008]] féll gengi krónunnar umtalsvert en þá voru sett á [[gjaldeyrishöft]] sem hafa ýtt genginu upp síðan þá. Gjaldeyrishöftin valda því meðal annars að islendskarislenskar krónur í erlendum bönkum (''aflandskrónur'') eru fastar þar.<ref>{{vefheimild|url=http://visir.is/tolf-milljardar-aflandskrona/article/2011709079893|titill=Tólf milljarðar aflandskróna|ár=2001|mánuður=7. september}}</ref> Á Íslandi lækkaði verðmæti seðla og myntar í umferð, sem hlutfall af landsframleiðslu, fram til ársins 2008 en jókst þá aftur allnokkuð. Í stað seðla og mynta nota Íslendingar í sífellt ríkari mæli rafræna miðla á borð við [[debetkort]], [[kreditkort]] og [[netbanki|netbanka]].

ÍslendskÍslensk króna varð fyrst til með löggjöf dagsettri [[2. janúar]] [[1871]], þar sem kveðið var á um að fjárhagur Íslands og [[Danmörk|Danmerkur]] skyldi vera aðskilinn frá og með [[1. apríl]] sama ár. Þá var settur á laggirnar [[Landssjóður Íslands]], en þegar [[Stjórnarskrá Íslands]] var samþykkt árið [[1874]] fékk Alþingi vald til þess að semja lög um hann. Landssjóður fékk leyfi árið [[1885]] til þess að gefa út íslendskaíslenska peningaseðla fyrir allt að hálfri milljón króna, en fékk árið [[1900]] leyfi til þess að gefa út seðla fyrir allt að fjórðungi milljónar til viðbótar.

Fram að því voru [[ríkisdalir]] opinber gjaldmiðill á Íslandi, sem fylgdi tilskipun [[20. mars]] [[1815]]. Þetta var gert eftir gengishrun sem átti sér stað í Danmörku árið [[1813]] þegar [[kúrantkerfið]] hrundi. Fyrsti opinberi gjaldmiðill Íslands var þó '''ríkisdalur'''ríkisdalir úr kúrantkerfinu, sem voru prentaðir af [[Kurantbanken]] í [[Kaupmannahöfn]], sem var fyrsti banki Danmerkur. Hann var stofnaður árið [[1736]] og hóf dreifingu á peningaseðlum að verðmæti 1rd og 5rd (ríkisdalir) ári síðar, sem urðu að löggildum gjaldmiðli á Íslandi eftir konunglega tilskipun árið [[1778]]. Gerður var greinarmunur á íslendskumíslenskum og dönskum seðlum með því að íslendskiríslenskir seðlar höfðu áletrun á íslendskuíslensku á bakhlið seðilsins, en annars var bakhliðin alveg auð. Konungleg tilskipun árið [[1787]] leiðrétti misskilning um það að seðlarnir með gjaldmiðillinn væri eingöngu í gildi hér á landi sé íslendskiíslenski textinn á bakhliðinni.