„Ludwik Fleck“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Verund (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Verund (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{hreingerning}}
'''Ludwik Fleck''' (f. 11.07.1896, d. 05.06.1961) öðlaðist læknisgráðu fyrir rannsóknir sínar á dílasótt[[Mislingar|mislingum]] við [[Háskólinn í Lvov|Háskólann í Lvov]] og sérhæfði sig í [[Örverufræði|örverufræði]] (e. bacteriology) í [[Vínarborg|Vín]] en átti einnig eftir að láta að sér kveða á öðru sviðum vísindanna, [[Vísindaheimspeki|vísindaheimspekinni]]. Hann birti yfir 130 greinar um hin ýmsu efni í læknisfræði og þar að auki þróaði hann bólusetningu gegn dílasóttmislingum á meðan [[Pólland]] var hernumið af Þjóðverjum. Hann var sendur í útrýmingarbúðirnar Auschwitz og Buchenwald í tvö ár meðan á [[Seinni heimsstyrjöldin|síðari heimsstyrjöldinni]] stóð. Eftir stríð var hann virkur á sviði vísindanna og flutti frá Póllandi til Ísrael, þar sem hann lést árið 1961. <ref>http://fleck.umcs.lublin.pl/teksty.sady.introduction.htm</ref>
 
Fleck kom með upphaflegu kenninguna um hugsunarstíl (e. thought styles) og samansafn hugmynda (e. thought collectives) sem hann gaf út á þýsku árið 1935 í bókinni ''Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache: Einfuehrung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv'', sem fjallaði um uppruna vísindalegra staðreynda. Þetta varð hans eina bók í í vísindaheimspeki og fyrst um sinn fékk kenning hans lítinn hljómgrunn meðal vísindaheimspekinga. <ref>http://www.whatislife.com/reviews/fleck.htm</ref> <ref>http://fleck.umcs.lublin.pl/teksty.sady.introduction.htm</ref>
Lína 6:
== Um kenningu Ludwik Fleck ==
 
Það var algeng skoðun í byrjun tuttugustu aldarinnar að fólk myndaði eða samþykkti skoðanir af ýmsum toga út frá sálfræðilegum eða félagslegum ástæðum. Viðhorf til trúar eða heimspekilegra viðhorfa eru afleiðingar þvinganna frá félagslegum uppbyggingum samfélaga og hagfræðilegra hagsmuna þeirra, sem hafa síðan áhrif á hugsanir einstaklinga innan samfélagsins. Þegar kemur að vísindum hins vegar ættu hlutirnir að vera öðruvísi. Innihald vísindalegra kenninga eiga að standa fyrir utan sálfræðilegra-og félagsfræðilegra þátta og ákveðið af rökfræði og reynslu, með [[Tilleiðsla|aðleiðslu]] og/eða [[Afleiðsla|afleiðslu]]. <ref>http://fleck.umcs.lublin.pl/teksty.sady.introduction.htm</ref>
 
Grafið hafði verið undan þeirri sannfæringu um afgerandi hlutverk [[Rökfræði|rökfræði]] og reynslu með hefðbundinni heimspeki í lok 19. aldarinnar. Ludwik Fleck var á þeirri skoðun að raunveruleikann væri hægt að útskýra á marga vegu en hafnaði því að við værum frjáls til að velja sjálf á milli fræðilegra hluta. Einnig væru valmöguleikar okkar á sviði trúar eða heimspeki ákveðnir með félagslegum hætti og það ætti einnig við um greiningar okkar á vexti þekkingar, m.o.ö. það sem kallast vísindi. Sögulegar rannsóknir á uppruna og þróun dílasóttarmislinga var eitt af því sem sannfærði hann um sumir þættir í þekkingu okkar, helstu grundvallaratriðin, séu samþykkt, þeim breytt eða hafnað, út frá áhrifum þeirra samfélaga sem vísindamennirnir sjálfir starfa í. Það sé nauðsynlegt fyrir vísindalega þekkingu að þess konar þekking sé þróuð af samfélögum, hugsunar samfélögum, frekar en af einstaka rannsakara. <ref>http://fleck.umcs.lublin.pl/teksty.sady.introduction.htm</ref>
 
Samansafn hugmynda (e. thought collective) er lýst sem samfélagi fólks sem sameiginlega skiptist á hugmyndum eða viðheldur vitsmunalegum samskiptum. Það hefur sína eigin uppbyggingu sem veitir okkur þekkingu um ákveðin einkenni þess og ákveður þróun sína í þokkabót. Þannig eru til frekar litlir og óþekktir hópar af sérfræðingum en miklu stærri og vel þekktir hópar af kennurum og fólki sem notast við vísindalegar þekkingar í raun og veru. <ref>http://fleck.umcs.lublin.pl/teksty.sady.introduction.htm</ref>