„Síðpönk“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 4:
| litur = white
| uppruni = Seinni hluti [[1971-1980|áttunda áratugarins]] í [[Bretland]]i, [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] og í [[Ástralía|Ástralíu]].
| hljóðfæri = [[Rafmagnsgítar]] – [[Rafbassi|Bassagítar]] – [[Tromma|Trommur]] – [[Raftrommur]]
| vinsældir
| tengdar-stefnur = [[Pönk]] – [[Nýbylgjutónlist]] – [[Öðruvísi rokk]] – [[Krátrokk]] – [[Raftónlist]] – [[Tilraunakennt rokk]]
}}
'''Síð-pönk''' ([[enska|e.]] ''post-punk'') er [[rokk]] [[tónlistarstefna]] sem átti upptök sín á seinni hluta [[1971-1980|áttunda áratugar]] [[20. öldin|tuttugustu aldar]]. Hún var ein af þeim mörgu tónlistargreinum sem spruttu út frá [[pönk]]byltingunni árið 1977. Fyrstu síð-pönk hljómsveitirnar sóttu innblástur sinn í hráa hljóm [[pönk]]sins en í stað þess að reyna að herma eftir honum fóru þær að skapa tilraunakenndari hljóm, oft með áhrifum frá [[raftónlist]], [[súrkálsrokk]]i, [[fönk]]i, [[dub]]tónlist og [[tilraunakennt rokk|tilraunakenndu rokki]]. Greinin var ólíkt hliðstæðu sinni, svokallaðri [[nýbylgjutónlist]], á þann hátt að síð-pönkið fjallaði oftar um alvarlegri málefni og var ekki eins „[[popptónlist|poppvænt]]“. Síð-pönkið varð síðan með helstu forverum [[öðruvísi rokk]]s á [[1981-1990|níunda áratugnum]].<ref>[http://rateyourmusic.com/genre/Post-Punk/ „Post-punk“], [http://rateyourmusic.com/ ''Rateyourmusic''] Skoðað 29. febrúar 2012.</ref> Klassísk dæmi um flytjendur síð-pönk tónlistar eru [[Joy Division]], [[New Order]], [[The Cure]], [[Talking Heads]], [[Siouxsie & the Banshees]], [[Public Image Ltd.
== Stíleinkenni ==
[[Mynd:Synthesizers.com Studio-66 Synthesizer System.jpg|thumb|[[Hljóðgervill]]]]
Síð-pönkið var listrænna og dulúðlegra heldur en [[pönk]]ið og er almennt talið tónlistarlega séð flóknara og margvíslegra. Stefnan hafði minna að gera með [[Rokk|rokk og ról]] heldur stóð í þakkarskuld við tilraunakennda tónlist [[1961-1970|sjönda áratugarins]].
Fyrir marga tónlistarmenn markaði [[pönk]]byltingin hvarf frá tónlistarlegum hefðum og takmörkunum og tíðarandinn var þannig að hver sem er gat skapað tónlist ef viljinn var fyrir hendi. Margir nýttu sér þá tækifærið til þess að vera ögrandi og þar með var lagður grundvöllur fyrir [[harðkjarnapönk]]ið. Aðrir túlkuðu þessa byltingu sem leið til þess að láta reyna á takmörk tónlistargerðar. Upphaflega voru þessir tónlistarmenn flokkaðir sem hluti [[nýbylgjutónlist|nýbylgjunnar]] en það kom fljótt í ljós að um tvær mismunandi stefnur væri að ræða. Síð-pönksveitirnar voru yfirleitt nýjungagjarnari og meira ögrandi. Svo náðu þær heldur aldrei eins mikilli útbreiðslu og [[nýbylgjutónlist|nýbylgjusveitirnar]] þar sem þær þóttu ekki nógu „[[popp]]vænar“ og einblíndu ekki aðeins á velgengni. Jafnvel þó þær hafi almennt fengið minni umfjöllun í fjölmiðlum, þá hlutu plötur þeirra oft meiri lof gagnrýnenda. Greinin átti einnig stóran hóp dyggra áðdáenda sem seinna urðu margir sjálfir flytjendur tónlistar hennar.<ref>Erlewine, Stephen Thomas. [http://www.allmusic.com/explore/essay/post-punk-t728 „Post-punk“], [http://www.allmusic.com/ ''Allmusic''] Skoðað 9. mars 2012.</ref>▼
Í heildina séð var bandarískt síð-pönk listrænt sjálfsmeðvitaðra og vitsmunalegra heldur en breska hliðstæða þess, sú var þó ekki síður listræn nema hvað tónlistin var yfirleitt drungalegri og tilfinningaríkari. Fyrsta bylgja breska síð-pönksins bar með sér sveitirnar [[Gang of Four]], [[Siouxsie & the Banshees]] og [[Joy Division]] sem voru allar stofnaðar vegna innblásturs frá [[pönk]]sveitum á borð við [[Sex Pistols]]. En í stað þess að líkja eftir uppreisnargjarni reiði þeirra þá tóku þær hana til sín og sköpuðu innhverfari og þungbúnari hljóma sem voru fullir af spennu og kvíða. [[Siouxsie & the Banshees]] gáfu út plötur sem einkenndust af hrjáróma [[hljómborðum]] og fluttu tilgerðarmikla tónleika sem minntu alla helst á [[pönk]]ið. [[Joy Division]] voru ekki talin eins listsnobbuð hljómsveit og tónlist þeirra var enn innhverfari. Plötur þeirra ''[[Unknown Pleasures]]'' og ''[[Closer]]'' lögðu hornstein fyrir [[gotneskt rokk]], undirstefnu sem [[The Cure]] og [[Bauhaus]] urðu seinna þekktar fyrir. [[The Cure]] spilaði upprunalega nokkuð hrjúfa en grípandi tónlist en þegar leið á ferilinn hægðist á töktum þeirra og notkun [[hljóðgervill|hljóðgervla]] varð meira áberandi. Vinstri sinnuð pólitík, hrjúf gítarhlóð og [[fönk]] taktar [[Gang of Four]] áttu eftir að hafa mikil áhrif á komandi tónlist þrátt fyrir að hafa ekki náð mikilli útbreiðslu.
Síð-pönkið
Margar síð-pönksveitir voru stuttlífar, þær sem þraukuðu áttu eftir að þróast mikið tónlistarlega séð en sumar héldu áfram í nýjum búningi. Árið 1980 kaus [[Ian Curtis]], söngvari [[Joy Division]], að enda líf sitt aðeins 23 ára gamall eftir að hafa þjást af [[flogaveiki]]. Hljómsveitarmeðlimir höfðu verið miklir frumkvöðlar stefnunnar með tilraunum sínum með [[hljóðgervill|hljóðgervla]] og [[raftrommur]]. Eftirlifandi meðlimir komu síðan saman undir nýju nafni, [[New Order]], og byrjuðu enn frekar að prófa sig áfram í notkun [[hljóðgervla]] og sköpuðu með þeim dansvænni tónlist.<ref>Savage, Jon. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/306865/Joy-DivisionNew-Order „Joy Division/New Order“], [http://www.britannica.com/ ''Encyclopædia Britannica'']. Skoðað 10. mars 2012.</ref> Á þessum tíma byrjuðu flestar upprunalegu síð-pönksveitirnar að þróast í burtu frá hráum og dulúðlegum hljómum í átt að hreinni tónum. [[The Birthday Party]] varð að [[Nick Cave & the Bad Seeds]] og [[Nýsýrurokk]] [[Echo & the Bunnymen]] og [[The Teardrop Explodes]] passaði inn í endurskilgreindan hljóm síð-pönksins.<ref>Erlewine, Stephen Thomas. [http://www.allmusic.com/explore/essay/post-punk-t728 „Post-punk“], [http://www.allmusic.com/ ''Allmusic''] Skoðað 9. mars 2012.</ref>▼
== Saga ==
Á meðan fyrsta bylgja [[pönk]]sins stóð yfir, frá um 1975-1977, fóru hljómsveitir eins og [[Sex Pistols]], [[The Clash]] og [[Ramones]] að ögra ríkjandi stílvenjum [[rokk]]tónlistar með áherslum á hraðari takta og árásargjarnari hljóma. Með pólítískum eða uppreisnagjörnum lagatextum breiddist þessi hugmyndafræði svo um heiminn, en náði mestu fylgi í enskumælandi löndum eins og [[Bretland]]i, [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] og [[Ástralía|Ástralíu]] en líkt og víðar myndaðist einnig áberandi [[pönk]]sena á Íslandi. Breska [[pönk]]ið var síðan dregið inn í klofin stjórnmál samfélagsins og það mætti segja að um 1979 hafði það eytt sjálfu sér með því að skiptast í nýjungagjarnari stefnur. Áhrifum pönks hefur þó verið að gæta í tónlistariðnaðinum allar götur síðan, til dæmis með útbreiðslu sjálfstæðra plötufyrirtækja sem setti einmitt svip sinn á framvindu síð-pönksins.<ref>Savage, Jon. [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/483616/punk „Punk“], [http://www.britannica.com/ ''Encyclopædia Britannica'']. Skoðað 3. mars 2012.</ref> Það að söngvari [[Sex Pistols]], [[John Lydon]], var orðinn leiður á sviðspersónu sinni ''Johnny Rotten'' ásamt því að hafa orðið fyrir vonbrigðum með það hvernig [[pönk]]ið hafði þróast, varð til þess að sveitin hætti störfum árið 1978. [[John Lydon|Lydon]] stofnaði þá nýrri og nokkuð fágaðari hljómsveit, [[Public Image Ltd.]], sem opnaði gáttir fyrir tilraunastarfsemi síð-pönksins.<ref>{{bókaheimild|höfundur=Reynolds, Simon|titill=Rip It Up and Start Again: Postpunk 1978-1984|útgefandi=Penguin Books|ár=2006|ISBN=ISBN 0143036726}}.</ref> Sýnishorn skoðað á [http://www.amazon.co.uk/gp/product/0143036726 ''Amazon'']
▲Fyrir marga tónlistarmenn markaði [[pönk]]byltingin hvarf frá tónlistarlegum hefðum og takmörkunum og tíðarandinn var þannig að hver sem er gat skapað tónlist ef viljinn var fyrir hendi. Margir nýttu sér þá tækifærið til þess að vera ögrandi og þar með var lagður grundvöllur fyrir [[harðkjarnapönk]]ið. Aðrir túlkuðu þessa byltingu sem leið til þess að láta reyna á takmörk tónlistargerðar, síð-pönkið kom fram á sjónarsviðið. Upphaflega voru
▲Margar síð-pönksveitir voru stuttlífar, þær sem þraukuðu áttu eftir að þróast mikið tónlistarlega séð en sumar héldu áfram í nýjum búningi. Árið 1980 kaus [[Ian Curtis]], söngvari [[Joy Division]], að enda líf sitt aðeins 23 ára
=== Síð-pönk á Íslandi ===
Lína 31 ⟶ 32:
=== Arfleið ===
Síð-pönksenan dó aldrei út, þó svo að vinsældum hennar hafi farið dvínandi á miðjum [[1981-1990|níunda áratugnum]]. Upprunalegu hreyfingunni lauk þó þegar flytjendur hennar fóru að beita sér á sviðum annarra tónlistarstefna, rétt eins og þeir sjálfir höfðu upprunalega horfið frá [[pönk]]inu til þess að skapa nýja hljóma. Sem dæmi um flytjendur sem fengu innblástur frá síð-pönkinu en þróuðu með sér afleiddar tónlistargreinar mætti nefna [[skógláp]]srokkarana í [[My Bloody Valentine]]<ref>Fisher, David R. [http://etd.lib.fsu.edu/theses/available/etd-04102006-103749/unrestricted/fullthesis-1.pdf „My Bloody Valentine's ''Loveless''“], [http://etd.lib.fsu.edu/ ''The Florida State University College of Music''] Skoðað 9. mars 2012.</ref> og [[The Jesus And Mary Chain]] ásamt [[No Wave]] rokkurunum í [[Sonic Youth]]. Á meðan þessar sveitir voru starfandi nutu nokkrir forfeðra þeirra enn mikilla vinsælda. [[The Cure]], [[New Order]], [[Siouxsie & the Banshees]], [[Nick Cave]] og [[The Fall]] voru áfram virkar þó að tónlist þeirra hefði glatað upprunalega heillandi hljóm sínum. Þó er mögulegt að finna fyrir áhrifum síð-pönksins í gegnum samtíða tónlist hjá hljómsveitum á borð við [[Radiohead]],<ref>Erlewine, Stephen Thomas. [http://www.allmusic.com/explore/essay/post-punk-t728 „Post-punk“], [http://www.allmusic.com/ ''Allmusic''] Skoðað 9. mars 2012.</ref> [[The Horrors]],<ref>[http://post-punk.com/ „Post-Punk Revival Artists“], [http://post-punk.com/ ''Post-punk.com''] Skoðað 9. mars 2012.</ref> [[Interpol]], [[Franz Ferdinand]] og [[The Strokes]]. Þessar sveitir áttu það sameiginlegt að spila tónlist undir áhrifum síð-pönks og [[
== Tengt efni ==
|