|
'''Hljómsveit''' er hópur [[hljóðfæraleikari|hljóðfæraleikara]], stundum með [[söngvari|söngvara]] eða söngvurum, sem spilar saman í sameiginlegum takti og mestallan tímann í samhljómi (þarf reyndar alls ekki að vera ef hljómsveitin spilar í framsækinni klassískri stefnu). Hljómsveit sem samanstendur aðeins af söngvurum er kölluð [[kór]].
Ýmis nöfn eru notuð til að skilgreina [[eðli]] sveitarinnar s.s. stærð og [[tónlistarstefna|tónlistarstefnu]]. Þegar meðlimir sveitarinnar eru aðeins tveir (þótt deila megi um að það eigi að vera kallað hljómsveit) er hún kölluð dúett, þegar þeir eru þrír; tríó, fjórir; kvartett, fimm; kvintett, sex; sextett, sjö; septett, átta; oktett, níu; nonett. Stærri sveitir eru yfirleitt kallaðar eitthvað annað. Í [[rokk]]itónlist eru þessi nöfn yfirleitt ekki notuð en þau eru viðhöfð í [[blús]], [[djass]]i og [[Klassísk tónlist|klassík]] og af og til í [[raftónlist]]. Flestar [[rokksveit|rokksveitir]] eru þó kvintettar eða kvartettar og í hráustu afbrigðum hennar eru tríó mjög algeng.
[[Sinfóníuhljómsveit]] er sennilegast fjölmennasta hljómsveitartegundin.
== Sinfóníuhljómsveit ==
[[Sinfóníuhljómsveit]] er hljómsveit fjölmennari en tuttugu og inniheldur bæði klassísk [[Blásturshljóðfæri|blásturs-]] og [[strengjahljóðfæri]] auk slagverks. Sveitir fjölmennari en um fimmtán sem innihalda aðeins strengjahljóðfæri eru kallaðar [[strengjasveit]]ir og sveitir fjölmennari en um fimmtán sem innihalda aðeins [[blásturshljóðfæri]] eru kallaðar [[lúðrasveit]]ir. Það má segja að sinfóníuhljómsveit sé í raun sambræðingur strengja- og lúðrasveita þótt lúðrasveitir séu oftast fjölmennari en blásaraflokkurinn í sinfóníuhljómsveit, en það er vegna hljóðstyrks blásturshljóðfæra, sem er mun meiri heldur en hljóðstyrkur strengjahljóðfæra.
Saga sinfóníuhljómsveitarinnar á rætur sínar að rekja til loka 17. aldarinnar eða [[barokk]]tímabils klassískrar tónlistar. Á barokktímabilinu komu fram fyrstu drög að föstum hljómsveitum, áður höfðu hljóðfærin yfirleitt spilað sjálfstætt eða bara í þeim hópum sem hentaði hverju sinni. Tvær megingerðir voru af barokk hljómsveitum, annars vegar minni sveitir sem voru 8-14 manns og hinsvegar stærri sveitir sem voru um 20 manns. Þetta voru þá yfirleitt tvær [[fiðla | fiðlur]], lágfiðla, [[selló]], kontrabassi, fagott og sitthvað fleira en umfram allt var yfirleitt orgel eða semball.
Á [[klassík|klassíska]] tímabilinu komu fram ný hljóðfæri á borð við [[píanó]] og [[klarinett]]. Þau urðu vinsæl og fengu öruggt sæti í sinfóníuhljómsveitinni, einnig fjölgaði fiðlum og ýmsum hljóðfærum og önnur hljóðfæri bættust í hópin. Sinfóníuhljómsveit var um 40 manns á klassíska tímabilinu.
Undir lok klassíska tímabilsins eða um miðja [[19. öld]] átti [[Beethoven]] stóran þátt í að stækka hljómsveitina og undirbúa [[rómantík|rómantísku]] hljómsveitina. Beethoven tók í notkun málmblásturshljóðfæri eins og básúnu og gaf þeim einleiksparta sem hafði ekki tíðkast áður. Einnig fékk bassaklarinett einleiksparta ásamt því að fjölga hljóðfærum til að magna styrk þeirra. Á rómantíska tímabilinu komu þá fram flest hljóðfærin og stækkaði hljómsveitin um vel helming. Endanleg mynd kom á [[Frakkland|franska]] hornið, túban kom fram á sjónarsviðið, [[England|enskt]] horn og harpan fengu líf. Hljómsveitin stækkaði og bæði komu ný hljóðfæri og fjöldi fyrri hljóðfæra jókst. Þessi þróun tók mikið stökk með Sálumessu Hector Berlioz, en um 150 manna sinfóníuhljómsveit ásamt yfir 250 manna kór frumflutti verkið. Berlioz var einnig fyrsta tónskáldið sem samdi beint á blað fyrir sinfóníuhljómsveitina og var mesti frumkvöðull rómantíska tímabilsins í hugmyndaríkri notkun á bæði nýjum og gömlum hljóðfærum. Um [[1900]] kom fram stærsta mynd sinfóníuhljómsveitarinnar og voru þá 171 hljóðfæraleikarai og 850 söngvarar í bæði kór og einsöng í 8. sinfóníu [[Mahler|Mahlers]]. Uppröðun sinfóníuhljómsveita hefur ekki verið breytt eftir þetta en þær hafa verið í mismunandi stærðum og gerðum innan þess sem áður hefur komið fram.
[[Flokkur:Tónlist]]
| 